21.y�zy�l�n �l�mc�l hastal���: Hareketsizlik

Teknolojinin geli�medi�i eski �a�larda insanlar t�m i�lerini kendi bedenlerini kullanarak yapmaktayd�. Genel �retimde ki insan�n fiziksel aktivitesi 19. Y�zy�lda %92 iken g�n�m�zde bu oran %28 'in alt�na d��m��t�r. Ya�am�� oldu�umuz 21.yy da teknolojinin insana sunmu� oldu�u olanaklarla birlikte, insano�lu hareketlili�ini her ge�en g�n biraz daha kaybetmekte ve bu hareketsizli�e ba�l� olarak ciddi sa�l�k sorunlar� ba� g�stermektedir. D�nyada her y�l 33.5 milyon insan hareketsizlik sebebiyle ya�am�n� yitirmektedir. 2010 y�l�nda yay�mlanan ara�t�rmalardan birinde g�nde 6 saatten fazla hareketsiz kalanlar�n �l�m riskinin, g�nde 3 saatten az hareketsiz kalanlardan y�zde 20 daha y�ksek oldu�unu g�sterdi. Evden i�e-i�ten eve monotonlu�u i�inde s�k���p kalan kent insan� bir�ok olumsuz �evresel etkenin tesiri alt�nda kalmaktad�r. �� ya�am� d���nda televizyon ve bilgisayar kar��s�nda ge�en uzun zamanlar �zellikle �ocuk ve gen�lerde bir ba��ml�l�k haline gelerek hareketsiz ya�am k�lt�r�n�n ba�l�ca unsurlar� haline gelmi�tir. Fiziksel hareketsizlik, d�nyada �l�me neden olan risk fakt�rleri s�ralamas�nda d�rd�nc� s�rada yer almaktad�r (d�nya genelindeki �l�mlerin % 6's�). D�zenli fiziksel aktivite? y�ksek tansiyon gibi kardiyovask�ler hastal�k, diyabet, meme ve kolon kanseri ve depresyon riskini azaltmaktad�r. Meme ve kolon kanserlerinin yakla��k % 21-25'inin, diyabetin % 27'sinin ve iskemik kalp hastal���n�n %30'unun ana nedeninin fiziksel aktivite yetersizli�i oldu�u tahmin edilmektedir.

Peki, hareketsizli�in v�cuda verdi�i zararlar nelerdir?

• Hareketsizlik omurgan�n esnekli�ini azalt�r, omurgada f�t�k ve disk hasar� gibi problemler g�r�lmeye ba�lar.
• Hareketsizlik sonucunda kemik yap�s�ndaki organik ve inorganik maddelerin azalmas�na ba�l� olarak kemik zay�flar ve kemik erimesi riski artar. Bu durumda kemi�in esnekli�i ve dayan�kl�l��� azal�r, k�r�lganl��� artar.
• Hareketsiz bir ya�am ile ki�inin kas g�c� azalmaya ba�lar ve bu azalmaya ba�l� olarak ki�inin dayan�kl�l��� da azal�r. Ayr�ca hareketsizli�in s�resine ba�l� olarak ki�ide kas kayb� da meydana gelir. �zellikle kar�n kaslar� zay�flar ve bel kaslar� gerilir. Bu da belin �ukurlu�unun artmas�n�, kal�an�n geriye gitmesini, ba��n �ne ��kmas�n�, k�rek kemiklerinin kanatla�mas�n� ve kamburlu�un artmas�na ve dolay�s�yla bozuk bir duru�a neden olur.
• Eklemlerde hareketsizlikten dolay� kire�lenmeler ve sertle�meler g�r�l�r. Hareketsizli�in s�resine ve niteli�ine g�re bu sertle�meler kemikle�me �eklinde geri d�n��� olmayan bir hale gelebilir.
• Hareketsizlikten dolay� v�cudun enerji ihtiyac� ve oksijen t�ketimi de azal�r. Bunun sonucunda ise kalp at�m say�s� d��er. Kalbin daha yava� atmas� kalp kas�n�n g�c�n� azalt�r. V�cutta kan ak���n�n yava�lamas�yla birlikte kalp ve damarlarda ya� asitleri birikerek t�kan�kl�klara ve kolesterole sebep olur. Ayr�ca enerji ihtiyac� d���k oldu�undan, sindirilen besinlerin fazlas� ya�a d�n��erek obezite riskini artt�r�r.
• Hareketsizlik sonucunda solunum ve dola��m kapasitesinin ve g�c�n�n azalmas�na ba�l� olarak dola��m sistemi rahats�zl�klar�, �zellikle de kalp krizi riski olduk�a y�kselir.
• Uzun s�reli hareketsizlik kan bas�nc� dengesini bozarak y�ksek tansiyona sebep olur. Toplardamarlardaki pompalama g�c�n�n azalmas�yla birlikte, �zellikle bacaklardan yukar�ya kan yeterince pompalanamaz ve damarlarda biriken kan ayaklarda ve bileklerde �i�liklere ve varislere sebep olur.
• Hareketsiz ya�am solunum kapasitesini de d���r�r. Buna ba�l� olarak v�cuttan mukus at�lmas� azald��� i�in solunum sisteminde mukus birikir ve �ks�r�k mekanizmas� bozulur. Bu �ekilde ki�inin solunum yolu enfeksiyonlar� ge�irme riski olduk�a artar.
• Hareketsizlikle beraber sindirim sistemindeki besinlerin ve d��k�n�n ilerleme h�z� da azal�r. Buna ba�l� olarak sindirimin salg�lanma mekanizmas�nda da problemler ya�an�r. Ayr�ca ba��rsaklar�n daha az �al��mas�na ba�l� olarak ki�ide kab�zl�k g�r�l�r.
• Hareketsizlikten dolay� pankreas�n a��r� �al��mas�na ba�l� olarak diyabet hastal��� ortaya ��kabilir.
• Hareketsizlik meme, kolon ve endometrium kanserlerinin g�r�lme riskini art�r�r.
• Yava� kan ak��� beyine daha az kan gitmesine sebep olur ve bu �ekilde beyin fonksiyonlar� da yava�lar ve ki�inin ruh hali k�t�le�ir.
• Hareketsizlikle birlikte v�cutta biriken enerji d��ar� at�lamaz ve bu da ki�inin stresli olmas�na yol a�ar.

Hareketsizli�e ba�l� olu�an bu ciddi problemlere engel olmak i�in yap�lacak en �nemli aktivite d�zenli ve dengeli egzersiz yapmak ve bunu hayat�n vazge�ilmez bir par�as� olarak g�rmektir.

Sonu� olarak, daha az oturma s�releri, daha fazla hareket ve yeterli egzersiz ile kendinize aktif ya�am f�rsatlar� olu�turarak obezite, kalp, �eker hastal�klar� ve kanser riskinin azalmas�na katk�da bulunarak daha sa�l�kl� bir ya�am i�in ad�m atm�� olursunuz.

Sa�l�kl� g�nler i�in "hareketle kal�n".

16.01.2021 - 333