|
“T�rkiye'de 2012 y�l�ndaki do�umlar�n y�zde 52,5'i sezaryen iken, 2013'�n ilk 6 ay�nda bu oran y�zde 58,6 olarak ger�ekle�mesi T�rkiye’deki do�um kararlar� ile ilgili baz� sorular� beraberinde getirdi. Bu oran OECD �lkelerinde y�zde 25.
Op. Dr. Hakan �oker artan sezaryen oranlar�n� ��yle de�erlendirdi: “Sa�l�kl� anne adaylar�nda normal do�um tercihinin art�r�lmas� i�in yap�lan bilgilendirme ve te�vik �al��malar�na ra�men sezaryen ile do�um oran� art�yor.
2013’�n ilk 6 ay�nda ise oran iyice y�kseldi. �niversite hastanelerinde y�zde 77, �zel hastanelerde y�zde 76 ve Sa�l�k Bakanl��� hastanelerinde y�zde 44 oldu. G�r�ld��� gibi son y�llarda gerek ailelere, gerekse doktorlara ve sa�l�k sistemine yap�lan t�m bask�lara ra�men sezaryen oranlar� d��me de�il y�kselme e�ilimine girmi�tir. Planl� sezaryen olarak tan�mlad���m�z hi� bir gereklilik yokken bebe�in ciddi bir ameliyatla anne karn�ndan al�nmas� kad�n�n do�urma yetene�ine yap�lan bir m�dahaledir. Sezaryen ameliyat� tan�m� gere�i anneden, bebekten ya da plasentadan meydana gelebilecek komplikasyonlar� �nlemek, do�umun sa�l�kl� olmas�n� sa�layabilecek bir kurtarma operasyonudur. Ancak g�n�m�zde sezaryen sebepleri aras�nda daha �ok anneye ve babaya ait korkular�, yeterli deste�in verilememesini, doktorlar�n dava edilme korkular�n� en ba�ta g�r�yoruz. Oysa t�m bunlar�n bask� yerine samimiyet ve e�itim ile ��z�lebilece�ine inan�yoruz. Kald� ki Anne-Bebek dostu sezaryen dedi�imiz anne ve bebe�in kararlar�na sayg� duyan do�um y�ntemi de vard�r. Her ebeveyn ister normal ister sezaryen olsun do�um haklar�na sayg�l� bir do�um ya�amal�d�r.
�lkemizde do�um eylemine ili�kin bir k�s�r d�ng� ve yanl��lar var. Bunlar� k�saca de�erlendirmek gerekirse:
1.Korkular
Gebeler do�umdan, doktorlar gebelerden ve dava edilmekten, ebeler doktorlardan, hastaneler bakanl�ktan korkarken do�umlar nas�l arts�n?
Y�llard�r do�uma riskli bir hastal�k gibi olan yakla��m meyvelerini verdi ve art�k halk do�umdan korkuyor. Bu korku ile b�y�t�lm�� anneler a�r� �ekmekten ve �zellikle bebe�ine bir �ey olmas�ndan korkan haldedir. Bu korku sa�l�k sistemi taraf�ndan da kullan�lmaktad�r. Son y�llarda medyadaki de�i�en haberler de bu korkuyu k�r�kler niteliktedir. Do�umda olu�an komplikasyonlar art�k “ Do�uma zorland� ve bebe�ini kaybetti.” Ba�l��� ile verildi�inde �zellikle devlet hastanelerinde do�uma zorlanma korkusu ya�and� ve halk �zel hastanelere do�ru kayd�. Durum b�yle olunca bir�ok devlet hastanesinde sezaryen oranlar� %20-25 aral���na ge�mesine ra�men, yanlar�ndaki �zel hastanede oranlar %80-90 aral���na ��kt�. Bu durum, devlet hastanesi d���nda se�ene�i olmayan ye�il kartl� gebelerde sezaryen oranlar�n�n �ok daha d���k olmas�n� da (%32) a��klamaktad�r.
Bir di�er ihmal edilen korku da doktorlar�n do�um korkusudur. Do�um hayat�n kendisi gibi i�inde riskler bar�nd�r�r ve garantili bir olay de�ildir. Do�umda da t�bb�n �nleyemeyece�i istenmeyen olaylar olabilir. Gerek bakanl�k gerekse medya bu durumlarda doktoru tek ba��na ve savunmas�z b�rakt��� i�in, doktorlar mesleklerinden korkar hale gelmi�tir. Bir an �nce do�umda ihmal ve komplikasyonu ay�ran ve g�ven veren yasalar ��kmad�k�a doktorlar savunmac� t�p dedi�imiz bir duygu ile en ufak bir �eyde sezaryen karar� almaktan �ekinmeyecektir.
2.Bask�lar
Sa�l�k Bakanl��� do�um oranlar�n� y�kseltmek i�in bir yandan gerekli d�zenlemelere a��rl�k verirken �ncelikle doktorlar ve gebeler �zerinde bask� y�ntemini devreye sokmu� ancak tepki ile kar��la�m��t�r. �ste�e ba�l� sezaryen gerekli �artlar yerine gelmedik�e devlet kurumlar�nda yasaklan�nca, halk �zel hastanelere do�ru y�nelerek daha g�venli oldu�una inand�r�ld�klar� sezaryeni tercih etmi�tir. Bask�lar do�umun en b�y�k d��man�d�r. Do�um ve bask� kelimeleri asla yan yana gelemez ve gelmemelidir. Sonu� her zaman halk�n aleyhine olacakt�r.
3.Ebe Deste�inin Olmamas�
Ebelerin do�umdaki rollerinin silinmesi ile birlikte do�um oranlar�n�n azald���n� g�r�yoruz. Hala ebelerin sorumlulu�unu tan�mlay�c� modern bir ebelik yasas� yoktur. Avrupa’n�n en b�y�k ebe kadrosu (50000) bu yolda pasivize durumdad�r. Bir an �nce ebelik yeniden canland�r�lmal� ve ebeler annelerle gerek hamilelikte gerekse do�umda birebir �al��mal�d�rlar.
4.Psikolojik Deste�in �hmali
�u anda do�uma �ahit olan herkes (anne, baba, bebek, doktor, ebe) psikolojik bir bask� alt�ndad�r ve her do�um hayatlar�nda bir travma gibi ya�anmaktad�r. Do�umun psikolojisine profesyonel yakla��m i�in kurumlardaki psikologlara ayr� bir e�itimle bu deste�i nas�l verecekleri ��retilebilir ve �ok k�sa s�rede �ok olumlu sonu�lar al�nabilir. Hamile ve Do�um Psikolo�u kavram� �lkemizde canland�r�lmal�d�r.
5.Fiziki �artlar ve Mahremiyetin �hmali
Mahremiyet do�umun olmazsa olmaz�d�r. Ama gerek devlet gerekse �zel kurumlarda �ok kolay ihmal edilebilmekte hatta �nemsenmemektedir. Bir�ok kurum bu durumu d�zeltme ad�na �nlemlerini almaya ba�lam��t�r. Ancak fiziki �artlar�n de�i�imi mahremiyetin korunmas� i�in yeterli de�ildir. Mahremiyet sa�l�k personelinin t�m davran�� ve do�umu alg�lay��lar�na yans�mal� ve gebelere hissettirilmelidir.
Somut ve radikal kararlar al�nmal�d�r:
Do�umda bask� b�rak�lmal� ve t�m sa�l�k sistemi el ele vermelidir. Buradaki sihirli kelimeler samimiyet, g�ven ve e�itimdir.
1. Do�uma haz�rl�k e�itimleri yayg�nla�t�r�lmal�d�r. E�itim sayesinde ortak bir dil olu�turulabilir. Aileler sorumluluklara kat�labilecek ve kendi tercihlerini korkmadan isteyebilecek kadar bilin�li bir bilgiye sahip olabilirler. Bu sayede doktor �zerinde b�y�k bir bask� unsuru olan dava edilme korkusu da azalacakt�r.
2. Ailelere birebir destek verecek ve onlar� do�uma haz�rlayacak ekipler bir an �nce e�itilmelidirler. (Bakanl���n bu konuda ba�layan �al��malar� h�zland�r�lmal�d�r.)
3. Do�umda ihmal ve komplikasyon durumlar�n�n net olarak ayr�labildi�i yasalar ��kmal�d�r.
4. Do�umda ekip �al��malar�na ge�ilmelidir. Do�umun sorumlulu�unun tek doktorda oldu�u �zel hastanelerde sezaryen oran� �ok daha y�ksektir.
5. Do�umda ebelerin aktif g�revlendirilmeleri yeniden sa�lanmal�d�r.
6. Hamile ve Do�um Psikolo�u kavram� gelmeli ve aktif kullan�lmal�d�r.
7. Sa�l�k Bakanl��� g�ndemindeki Anne ve Bebek Dostu Hastaneler bir an �nce faaliyete ge�melidir.
Sonu�: “Her ebeveyn ke�kelerin olmad��� “ke�kesiz”bir do�um ya�amal�d�r.”
Do�umda sezaryen oranlar�n� d���rmek bir ama� olmal�d�r. ��nk� tek ama� bu oldu�unda gerek aileler gerekse doktorlar i�in bedeli �ok daha a��r olabilir. Hedef do�uma bak�� a��m�z�n de�i�tirilerek, do�um �ekli ne olursa olsun, her annenin do�umdan m�mk�n oldu�unca ke�kesiz ve co�ku ile ��karak sayg� dolu bir ortamda bebe�i ile bulu�may� ya�amas� olmal�d�r. Ke�kesiz Do�um dedi�imiz bu felsefede anne-doktor aras�ndaki g�ven en �st seviyededir, her t�rl� t�bbi m�dahale sadece gerekti�inde uygulan�r, m�dahaleler veya sezaryenler bile sayg� ile kar��lan�r. Bu sayg� ve g�ven ortam�nda gerek m�dahaleler gerekse sezaryen oranlar� zaten kendili�inden d��ecektir.
T�rkiye do�umu yeniden ke�fetmek ve do�umun yeniden do�u�u i�in bakanl���, doktoru, ebesi, psikolo�u, ailesi ile el ele vermek zorundad�r. Hedef sevgi dolu ortamlara do�un bebekler yani gelece�imiz olmal�d�r.
28.8.2013 - 13242
|