|
Halk aras�nda zat�rre olarak bilinen pn�moni, her y�l d�nyada milyonlarca insan�n hayat�n� kaybetmesine neden oluyor. Zira, D�nya Sa�l�k �rg�t�n�n 2019 raporuna g�re; zat�rre �l�mleri t�m �l�m sebepleri aras�nda 4'�nc� s�rada yer al�yor, hal b�yleyken COVID zemininde geli�ecek zat�rre vakalar�n�n daha yayg�n ve �l�mc�l seyretmesi kuvvetle muhtemel. Nitekim, zat�rre vakalar�n�n en sevdi�i yerin akci�er oldu�unu s�yleyen Romatem Hastanesi �� Hastal�klar� Uzman� Dr. Sedat Akyol; "A�� konusunda her zamankinden daha hassas olmal�y�z, COV�D zaten akci�eri seviyor, bu durumda tabloya eklenecek pn�mokok bakterisi zat�rre, hatta kana kar��arak sepsis, menenjit gibi �l�mc�l sa�l�k sorunlar�na neden olabilir. En etkili savunmam�z ise a�� olmak" ifadelerini kulland�. Halihaz�rda D�nya �ap�nda bir�ok koronavir�s a�� �al��mas� son a�amalara varmakla birlikte etkin bir a��laman�n ilkbahar, hatta yaz aylar�n� bulaca�� �ng�r�l�yor. Bu durumda sonbahar ve k�� mevsiminde vir�s ile ba� ba�a kalaca��z. Dolay�s�yla �n�m�zdeki aylarda sadece COVID de�il, mevsimsel nezle-grip hatta zat�rre etkenlerine de maruz kalaca��z. Bunlar�n hepsi ayn� belirtilerle seyretti�inden kitlesel bula�malarda durum iyice karma��k hale gelece�inden, ayr�m yap�lana kadar ge�ecek s�recin hem hastalar, hem de sa�l�k sistemi i�in �ok sanc�l� olaca�� a�ikar. O halde ne yapal�m? Mevsimsel grip ve zat�rre etkenlerine kar�� a��lanman�n ��z�m olabilece�ini belirten Romatem Hastanesi �� Hastal�klar� Uzman� Dr. Sedat Akyol, " B�ylelikle yeterince a��lanm�� bir toplumda gripal enfeksiyonlar�n az say�da ve hafif seyredece�ini, bunlar�n �zerine eklenebilecek �zellikle pn�mokok bakterisine ba�l� zat�rre ve ba�l�s� �l�mc�l enfeksiyonlar �nlenebilir. Zira akci�er iltihab� olan zat�rrenin en �nemli bakteriyel sebebi olan pn�mokok bakterisi; ayn� zamanda yeti�kin ve �ocuklarda menenjit, sin�zit, osteomiyelit (kemik enfeksiyonu), kan iltihab� ve orta kulak iltihab�na da neden olan en �nemli mikroorganizmad�r. �yle ki, solunum yolu ile ge�en pn�moni her y�l yakla��k 450 milyon ki�iyi yani d�nya toplam�n�n y�zde yedisini etkilerken, yakla��k 4 milyon ki�inin de �l�m�ne sebep olmaktad�r" dedi. A�IDAN ZAT�RRE OLMAZSINIZ Doktor Akyol, s�zlerini ��yle s�rd�rd�:"Pandemi s�reci dolay�s�yla vatanda�lar a�� konusunda kafa kar���kl��� ya�ayabilir. Mevsim nedeniyle ya�anabilecek grip vakalar� �o�u insanda hafif seyrederken, baz� ki�ilerde bron�it ve zat�rreye ilerler. �lerleme oran� k���k olsa da kitlesel bula�malarda ciddi say�lar� bularak sa�l�k sistemine ek y�k getirir, pandemiden zaten bunalan sa�l�k sisteminin ek y�kleri ta��yabilmesi zor, bu y�zden a�� b�y�k �nem ta��yor. A��lar, hastal��a neden olan ger�ek vir�s ya da bakterileri de�il, bir nevi bunlar�n kimlik bilgisini i�erir. A��lamadan sonraki ay i�inde a��n�n kapsad��� grip ve pn�mokok tiplerine kar�� korunmaya yard�mc� antikorlar �retilir. A��lar hastal�k bula�t�rmaz, i�eri�indeki koruyucu maddeler (a�� kar��tlar�n�n iddia etti�inin aksine) zehirlemez, kanser veya k�s�rl�k yapmaz. Ge�mi�inizde ciddi bir alerji �yk�s� yoksa a��lar�n yan tesiri herhangi bir ila�ta oldu�u gibidir; �o�unlukla enjeksiyon b�lgesinde hafif k�zar�kl�k-�i�me veya hassasiyet-a�r�dan �teye ge�mez ve 1-2 g�nde kaybolur. Bazen hafif ate�-k�rg�nl�k yaratabilir, bu durumda herhangi bir ate� d���r�c� yeterlidir. " �M�R BOYU ETK� SA�LAR Akyol, " Grip ve zat�rre a��s� COVID-19'a kar�� koruma sa�lamaz. Grip a��s� 6 ayl�ktan itibaren herkese yap�labilir. Zat�rre a��s� ise herkese gerekmez, esasen 65 ya� ve �zeri ile y�ksek risklilere uygulan�r. Bunlar, ast�m ve KOAH gibi kronik akci�er hastalar�, do�umsal morarmal� kalp hastal��� ve kalp yetmezli�i, diyabet(�eker) hastalar�, koklear (i� kulak) implantl�, beyin-omurilik s�v�s� (BOS) ka�akl�, do�umsal ba����kl�k eksi�i olanlar, orak h�cre-talasemi ve hemoglobin zincir hastalar�, dala�� olmayanlar, HIV(AIDS), nefrotik sendrom-kronik b�brek yetmezli�i, imm�n bask�lay�c� (kortizon-romatizma ila�lar�) kullananlar, kanser kemoterapisi veya ���n tedavisi alanlar, lenfoma-l�semi-m�ltipl myeloma-yayg�n kanser hastalar�, b�brek-karaci�er gibi organ nakli yap�lanlar, hepatit-siroz gibi kronik karaci�er hastalar� ve alkol ba��ml�lar�d�r.Zat�rre a��s� Aile Sa�l��� (ASM) ve Toplum Sa�l��� (TSM) Merkezlerinde �cretsiz uygulanmaktad�r. Ayr�ca zat�rre a��s� olmak isteyenler �cretiyle eczaneden temin ederek yapt�rabilir. Ancak talep patlamas� oldu�undan temini zordur" diyerek s�zlerini tamamlad�. ZAT�RRE A�ILARI 2 T�PT�R; Konjuge(7,13 tip); Pahal�d�r, tek doz, 7 veya 13 farkl� tipe kar�� h�cresel �m�r boyu ba����kl�k sa�lar, �ocuk ve yeti�kinlere uygundur. Sa�l�k Bakanl���nca halen �cretsiz uygulanmaktad�r. Polisakkarit(23 tip); Ucuzdur, 23 tipe kar�� salg�sal ge�ici ba����kl�k sa�lar, 2 ya� �zerine uygundur, 5 y�lda bir tekrarlan�r, son y�llarda piyasada zor bulunmamaktad�r. Grip a��lar�; farkl� tekniklerle �retilebilir, vir�s s�rekli mutasyon ge�irdi�i i�in her y�l yeniden haz�rlan�r. Genelde k�� mevsimini ya�ayan �lkelerde en s�k rastlanan 3 grip tipini kapsamakta iken koruyuculuk artmas� maksad�yla son y�llarda d�rtl� tipleri piyasaya sunulmu�tur. Uygulanmas� iste�e tabi olup �cretlidir, baz� �lkeler risk gruplar�na �cretsiz uygulamakta olup halihaz�rda �lkemizde yeni tip a��lar piyasaya ��kmam��t�r, COVID s�recinde �cretsiz uygulama olup olmayaca�� belli de�ildir. �nemli bilgi: �ki farkl� a�� uygulamas� yap�lacaksa ya ayn� g�n farkl� kollardan uygulanmal�, veya iki a�� uygulamas� aras�na en az 1 ay s�re konmal�d�r. Tavsiye olarak; grip a��lar�n�n piyasaya ��kmas� zaman alaca��ndan halihaz�rda ula��labilien zat�rre a��s� hemen uygulanmal�d�r.
21.9.2020 - 48096
|