Y�r�yenin kalbi daha g��l�!

�sk�dar �niversitesi Sa�l�k Bilimleri Fak�ltesi (SAB�F) Fizyoterapi ve Rehabilitasyon B�l�m Ba�kan� Do�. Dr. Defne Kaya, uzun y�llar sa�l�kla ya�amak i�in fiziksel aktivitenin �ok k�ymetli bir m�cevher gibi hep ya�am�n i�inde olmas� gerekti�ini belirterek egzersizin beyin fonksiyonlar�n� geli�tirmede de �nemli katk�lar� oldu�una dikkat �ekti. Kaya, �unlar� s�yledi:

BEYNE �Y� GELEN 5 EGZERS�Z!

"Kas iskelet sistemini geli�tirmek, kalbi daha g��l� bir hale getirmek i�in g�n i�inde en az 30 dakika tempolu y�r�y��� ve haftada en az �� g�n egzersiz yap�lmas�n� �neriyorum ��nk� y�r�d���n�zde kalbinizi daha g��l� hale getirir, kar�n ya�lar�n�zdan kurtulur, a��rl�k ile egzersiz yapt���n�zda kas ve kemiklerinizi g��lendirir, yoga yaparsan�z hem ruhunuzu sakinle�tirir, kendinize d�nersiniz hem de kaslar�n�z�n boyunu uzat�rs�n�z. Uzun y�llar sa�l�kla ya�amak i�in fiziksel aktivite �ok k�ymetli bir m�cevher gibi hep ya�am�n�zda olmal�."

"Aktif bir ya�am, istedi�iniz/keyif ald���n�z herhangi bir egzersiz veya sporu yaparak, kendinize sa�layabilece�iniz harika bir yat�r�md�r" diyen Do�. Dr. Defne Kaya'ya g�re, eski �al��malar �zellikle aerobik egzersizin, beyne daha fazla oksijen ve b�y�me fakt�r� ta��d���n� b�ylelikle demans ve depresyonu azaltt���n� ayr�ca haf�zay� da g��lendirdi�ini belirtmekteydi. Yeni �al��malar ise egzersizin beyindeki baz� fonksiyonlar� �ok ciddi oranda geli�tirdi�ini g�steriyor.

5 FARKLI T�P EGZERS�ZLE BEYN�M�ZDE NELER OLUR?

Hem kendimize hem de sa�l���m�za yapt���m�z egzersiz yat�r�m�n�n beyinde �ok �nemli etkiler olu�turdu�unu belirten Do�. Dr. Defne Kaya, en az 30 dakika boyunca y�ksek yo�unlukta interval antrenman�, aerobik egzersiz, a��rl�k antrenman�, yoga, spor veya spora �zg� aktivite yapt���m�zda beynimizde olanlar� ��yle anlatt�:

Y�KSEK YO�UNLUKTA �NTERVAL ANTRENMANI: Belirlenen farkl� h�z ve dinlenme aral���ndan olu�an ve % 80-95 aerobik kapasitede yap�lan egzersiz Hipotalamusumuzu uyar�r: ��tah�m�z� kontrol alt�na al�r�z. Kilo kontrol� i�in harika bir �ey bu. Hipotalamusun ayr�ca kontrols�z istek ve ba��ml�l��a da olumlu etkisi var. Madde kullan�m bozuklu�u (alkol, uyu�turucu, sigara vb) tedavisinde y�ksek yo�unlukta interval antrenman� g�zel bir se�enek olabilir. Unutmamakta fayda var, hipotalamusunuzu uyaran y�ksek yo�unlukta interval antrenman�n� bir ya�am felsefesi haline getirerek, beyninizi ya��n�zdan daha gen� bir beyin gibi �al��mas�n� sa�layabilirsiniz.

AEROB�K EGZERS�Z: Y�r�y��, ko�u, y�zme, bisiklet gibi aktiviteler aerobik egzersiz i�in uygundur ve uygun s�rede ve tempoda yapt���m�zda Hipokampusumuzu uyar�r: Haf�za ve y�n bulmada g�revli olan hipokampus ayn� zamanda hareketlerin davran�� bi�imine d�n��mesine �al��an limbik sisteminde de rol al�r. Haftada �� g�n aerobik egzersiz yapan ki�ilerde hipokamp�slerinin daha geni�, haf�za testlerinin daha iyi oldu�u g�sterilmi�tir. Hipokampusun Alzheimer'da ilk etkilenen b�lgeden biri oldu�unu da vurgulamak isterim. Ayr�ca aerobik egzersizin, �zellikle tempolu y�r�y���n, dikkat da��n�kl��� ve hiperaktivite bozuklu�u olan �ocuklarda �ok etkin sonu�lar ald���n� g�steren �al��malar bulunmaktad�r.

A�IRLIK KALDIRMA: Hem kendi v�cut a��rl���n�zla hem de kum torbas�, elastik bantlar, a��rl�k ekipmanlar�, egzersiz istasyonlar�nda kaslar�n�z� kuvvetlendirmek i�in yapt���n�z a��rl�k antrenmanlar� beynimizin �n k�sm�ndaki Prefrontal korteksi uyar�r: Kompleks d���nme, problem ��zme, ak�l y�r�tme, birden fazla i�le u�ra�madan sorumlu prefrontal korteks, en �st d�zeydeki davran��lar�n b�t�n bile�enlerinin ba�lant�lar�n� yapar ve onlar� b�t�nle�tirir, duyu ve kas iskelet sistemi aras�ndaki geri bildirim d�ng�lerini ve ba�lant�lar�n� sa�lar. S�navlara haz�rlanan �ocuklar i�in aerobik egzersizin ba�ar� i�in harika bir yard�mc� olaca��n� d���n�yorum. A��rl�k kald�rma ve aerobik egzersizleri kombine ederseniz ins�lin benzeri b�y�me fakt�r�n�n sal�nmas�n� uyar�rs�n�z. Bu da beyin h�creleri aras�ndaki ileti�imi geli�tirir, yeni n�ron ve kan damarlar�n�n geli�mesini sa�lar.

YOGA: Yoga yapt���m�zda beynimizde �� ayr� b�lge etkilenir: 1) Beynin �n taraf�nda bulunan ve bilin�li d���nme, dikkat, plan yapma, d�rt�lerin kontrol� gibi bir �ok �nemli fonksiyondan sorumlu Frontal lob, 2) Arzu ve nefret, gurur ve a�a��lama, su�luluk ve �z�r dileme gibi sosyal duygular�n kayna�� olan, ahlaki i�g�d�, empati ve m�zi�e kar�� duygusal tepkiyi artt�rmada g�revi olan, ayn� zamanda v�cudun taleplerine de cevap veren (�ok a�ken ikinci bir sandvi� yemek istememiz, �zg�nken sigara ya da kokaine s���nmak gibi) duygu ve d���ncelerin b�t�nle�ti�i alan olan �nsula, 3) Korku ve anksiyete ba�ta olmak �zere duygu denetiminden sorumlu olan Amigdala. Zaten Sanskritdilinde de yoga, "kontrol etmek", "boyunduruk alt�na almak", "kavu�ma", "bir araya gelme", "birlik", "kar��la�ma", "y�ntem" veya "birle�tirmek" anlam�na gelen "yuj" s�zc���nden t�remi�tir. Beyindeki bu �oklu merkez b�lge uyar�lar�n�n etkisi ile o y�zden yoga bizi dengeler, g��lendirir, g�nl�k ya�am�n kalitesini art�r�r ve bedenimizi hem ruhsal olarak hem de fiziksel olarak uyand�r�r, d�zenli uygulayan ki�iler bedensel, zihinsel ve ruhsal anlamda bir b�t�nl�k hissi ile ya�ama sar�l�rlar. Bu stresli ve yo�un i� temposunda harika bir "antidepresan" de�il mi? �stelik hi�bir yan etkisi de yok.

SPOR YA DA SPORA �ZG� AKT�V�TE: Spor yapmak i�in sadece kassal kuvvet yeterli de�ildir. Hem bedenen hem de zihinsel olarak bir�ok fonksiyona sahip olmak gerekmektedir. Bunun tam tersi, spor yapmak hem bedeni hem de zihnimizi geli�tirir. Bunu nas�l yapar: Yoga beyinde d�rt �nemli b�lgeyi etkiler: 1) Kompleks d���nme, problem ��zme, ak�l y�r�tme, birden fazla i�le u�ra�madan sorumlu Prefrontal korteksi, 2) Dikkat, karma��k hareketlerin uygulanmas� ve y�netilmesi, aktivite-hareket ve i�ler aras�nda ge�i�lerin kontrol�, hareketin h�z�n�n kontrol�, yava�lama ve bask�lama gibi �ok �nemli fonksiyonlardan sorumlu Bazal ganglionu, 3) Beynimizin yan k�sm�n� olu�turan ve �e�itli duyu organlar�ndan gelen bilgileri birle�tirmede �nemli rol oynayan, ayr�ca nesnelerin kullan�lmas� ve baz� mekansal g�r�� i�lemelerinde g�revi olan Parietal lobu, 4) V�cudun denge organ� olan ve dikkatin sa�lanmas�nda da etkin olarak �al��an Serebellumu (yani beyinci�i). Geni� hipokampus ve bazal ganglion alan�na sahip �ocuklar�n daha dikkatli oldu�u, davran��lar�n� daha iyi kontrol etti�i, �oklu i� ve fonksiyonlar� geli�tirmede ya��tlar�na oranla daha ba�ar�l� ve �st�n oldu�u g�n�m�z �al��malar�nda vurgulanan �nemli bulgulardand�r. �ocuklar�m�z�, yaln�zca fiziksel olarak de�il, zihinsel, bili�sel, duyusal ve davran��sal geli�imini art�rmak amac�yla uygun spor dal�na y�nlendirmek, onlara b�rak�labilecek en b�y�k miras olacakt�r."

DO�RU VE YETERL� EGZERS�Z SA�LI�I KORUYOR!

Do�.Dr. Defne Kaya, egzersiz ve sporun ancak etkin ve do�ru y�ntemlerle yap�ld���nda sa�l���n�za katk� sa�lad���n� belirterek "Yanl�� ve yetersiz egzersizler daha �ok yaralanma ve hastal��a davetiye ��kar�r. Sa�l�kl� mutlu bir ya�am i�in, size do�ru, etkin ve sa�l�kl� egzersiz re�etesini verecek tek ki�i olan fizyoterapistinize dan���n. Sa�l���n hareketle ya�am�n�za girmesine vesile olan t�m fizyoterapistlerin "8 Eyl�l D�nya Fizyoterapi G�n�'n�" kutluyor, D�nyada hak etti�i de�er ve �nemi �lkemizde de bir an �nce kazanmas�n� diliyorum. Sa�l���n�z i�in hareket edin, bunu yaparken de kendinizi do�ru ve yetkin ellere teslim edin" diye konu�tu.

7.9.2016 1 - 22944