|
Uzman Diyetisyen M.Turgay K�se
Etik Diyet Klini�i
0212 240 31 64
Sindirilebilirli�i y�ksek, tamam�na yak�n� v�cut taraf�ndan kullan�lmakta ve v�cut proteinlerine d�n��ebilmektedir. Yumurta proteininin biyolojik de�eri yani proteinden elde edilen faydas� %93,7 iken bu de�er s�tte %84,5, bal�kta %76,0, s���r etinde %74,3’t�r.
Yeterli ve dengeli beslenmede, �zellikle mental ve fiziki y�nden h�zl� bir b�y�me ve geli�me d�neminde olan �ocuklar�n, protein t�ketimlerinin en az yar�s�n�n hayvansal kaynakl� olmas� �nerilmektedir. Bu nedenle �zellikle �ocuk beslenmesinde “�rnek protein” kayna�� olan yumurtaya gereken �nem verilmelidir.
Yumurta A, D, E ve B grubu vitaminleri ile di�er vitaminleri �nemli oranda i�ermektedir.
Yumurta sar�s�ndaki A vitamini g�z�n iyi g�rmesi, kemik geli�imi ve sa�l�kl� di�ler i�in gereklidir. V�cut h�crelerinin geli�mesine yard�m eder. Solunum ve sindirim sisteminin sa�l�kl� olmas�n� ve enfeksiyonlara kar�� korunmas�n� sa�lar.
D vitamini, insan v�cudunda kalsiyumun kullan�lmas�na yard�mc� olur. En iyi D vitamini kayna�� g�ne�tir. Besinlerde s�n�rl� miktarda bulunur.
Yumurta sar�s�, D vitamini sa�layan birka� besinden biridir. G�ne� ���nlar�ndan yeterince yararlan�l�rsa ve yumurta t�ketilirse �zellikle �ocuklarda D vitamini eksikli�ine ba�l� kemik bozuklu�u olu�maz.
Yumurta, E vitamini y�n�nden de zengindir. E vitamini antioksidan (oksidasyonu �nleyici) etkisinden dolay�, v�cudumuzu zararl� maddelere kar�� korur. B grubu vitaminler baz� besin ��elerinin v�cutta enerjiye �evrilmesi i�in gereklidir.
Yumurta �zellikle riboflavin (B2 vitamini) a��s�ndan zengindir. Bu vitamin deri ve g�z sa�l��� i�in de gereklidir. Yumurtada bulunan kolin ise, beyin fonksiyonlar�n�n yerine getirilmesinde �nemli rol oynar. Yumurta, demir ve �inko gibi sa�l���m�z a��s�ndan �nem ta��yan mineralleri de i�ermektedir.
Demir, kan yap�m� i�in gereklidir. Demir yetersiz al�nd���nda anemi (kans�zl�k) olu�ur. Ayr�ca demirin b�y�me, geli�me ve hastal�klardan korunma rol� vard�r. Yetersizli�inde �ocuklar�n ��renme yetene�i ve okul ba�ar�s� azal�r.
Yumurtada C vitamini bulunmamaktad�r. Yumurta C vitamini kayna�� bir besinle (domates, ye�il sebzeler, turun�giller vb.) t�ketilirse yap�s�ndaki demirin emilimi artar. Yumurta �zellikle b�y�me - geli�me ve ba����kl�k sisteminde rol� olan �inko minerali a��s�ndan da iyi bir kaynakt�r.
Yumurta d���k enerji i�eri�ine kar��n (b�y�k boy yumurta = 75 kkal), bir�ok elzem besin ��esini y�ksek oranda bulundurmas� nedeniyle “besleyici de�eri y�ksek” besin olarak tan�mlanmaktad�r. Ayn� zamanda yumurtan�n antibiyotik etkisi de vard�r.
Hayvansal kaynakl� bir besin olmas�na ra�men yumurtan�n ya� i�eri�i d���kt�r. B�y�k bir yumurtada 4,5 gram civar�nda ya� bulunur. Bunun 1,5 gram� doymu� ya� asitleri, di�er k�sm� ise, doymam�� ya� asitleri �eklindedir. G�r�ld��� �zere yumurta, kalp-damar hastal�klar� i�in risk fakt�r� olan doymu� ya� asitlerini d���k oranda i�erir ve toplam ya� miktar� d���kt�r.
Bir yumurta sar�s�nda 213 mg kolesterol bulunur. Yumurta beyaz�nda, kolesterol ve ya� yoktur. Yumurta y�ksek kolesterol i�eri�ine sahip besinimiz olmas� nedeniyle y�llarca k�t� bir �n kazanm��t�r. Besinlerdeki y�ksek kolesterol�n, kan kolesterol�nde direkt art��a neden oldu�u d���n�lm�� ve bu nedenle yumurta t�m diyetlerden uzak tutulmu� ve korkarak t�ketilmi�tir.
Ger�ekte kan kolesterol�n�n b�y�k bir k�sm� v�cut taraf�ndan yap�l�r. Kolesterol; insanlar ve t�m hayvanlarda v�cutta sentezlenen ya� benzeri bir maddedir. Sinir liflerinin yal�t�m�, h�cre duvar�n�n b�t�nl���n�n sa�lanmas�, D vitamini sentezi, �e�itli hormonlar�n ve sindirim salg�lar�n�n olu�umu i�in gereklidir.
Kan kolesterol seviyesinin d�zenlenmesinde; genetik, ya�am bi�imi ve beslenme �eklinin �nemli kriterler oldu�u yap�lan bilimsel �al��ma sonu�lar� ile ortaya konulmu�tur. Doymu� ya�lar�n, kan kolesterol d�zeyine etkisi y�ksek kolesteroll� diyetten daha fazlad�r.
Beslenmemizde kolesterolden �ok, toplam ya� miktar� ve doymu� ya� asitleri oran�na dikkat etmemiz gereklidir. D���k ya�l� diyet t�keten sa�l�kl� bireylerde her g�n bir yumurta t�ketiminin sak�ncas� yoktur.
E�er ki�ide kolesterol metabolizmas� bozuklu�u yoksa yeterli ve dengeli olarak t�m besin gruplar�n� t�ketiyorsa ideal v�cut a��rl��� koruyorsa, fiziksel olarak aktif ise ve sigara kullanm�yorsa, yumurtan�n y�ksek kolesterol i�eri�inden dolay� endi�e duyulmas�na gerek yoktur. ��erisinde bulunan lesitin kan kolesterol�n� istenilen seviyelerde tutmaya yard�mc�d�r. Kolesterol y�ksekli�i, hipertansiyon, karaci�er ya�lanmas�, �eker hastal��� vb. problemi olanlar�n, farkl� g�nlerde olmak ko�ulu ile haftada en �ok 2 adet yumurta yemeleri �nerilmektedir.
11.3.2011 - 5865
|