Ya�l�l�kta K�t� Uyku Kader De�il

�al��malar 65 ya��n �zerindekilerin hemen hemen yar�s�n�n uyku sorunu ya�ad���n� ortaya koysa da �ok basit birka� egzersizle uyku sorununu a�mak m�mk�n. Prof. Dr. G�lten Kaptan anlatt�.

K�t� uykunun ya�lanman�n ka��n�lmaz bir par�as� olmad���na dikkat �eken �sk�dar �niversitesi Sa�l�k Hizmetleri Meslek Y�ksek Okulu M�d�r� Prof. Dr. G�lten Kaptan, ya�a ba�l� artan kronik hastal�klar�n ya�l�larda insomnia (uyku bozuklu�u) neden oldu�unu s�yledi.

Bu hastal�klar�n diyabetes mellitus, hipertansiyon, depresyon, akci�er hastal���, kalp yetmezli�i, romatoid artrit �eklinde s�ralanabilece�ini ifade eden Kaptan, 65 ya��n �zerindeki iki ki�iden birinin uyku sorunuyla kar�� kar��ya kald���n� kaydetti.

Ya�lanma ile birlikte gece uzun s�reli uykunun azalm�� olmas�na kar��n, g�nd�z k�sa s�reli uyku say�s�n�n artt���na dikkat �eken Kaptan, uyku sorunlar�n�n dikkatin azalmas�na da neden olabilece�ini s�yledi. Bu durumunda ki�inin ya�am kalitesini bozabildi�ini s�zlerine ekledi.

“Ya�l� bireylerde rutin g�revleri yerine getirememeye, dolay�s� ile sa�l�k ve iyilik halinin s�rd�r�lememesine neden olur. Oysa kaliteli uykunun kaliteli ya�am i�in gerekli oldu�u ger�e�i yads�namaz. Ya�l�lar�n ya�am kalitesinin y�kseltilmesi hedefi do�rultusunda, uyku sorunlar�n�n ele al�nmas� gereklidir. Uyku insan�n temel gereksinimleri i�erisinde yeme, i�me kadar gerekli bir gereksinimdir.”

�nsan bedeninde fizyolojik fonksiyonlar�, performans�, moodu ve davran��sal tepkileri etkileyen ritimlerin oldu�unun alt�n� �izen Prof. Dr. G�lten Kaptan, biyolojik saatini �nemine vurgu yapt�.

Uyku Hastal��� Birden Fazla Nedene Ba�lanabilir

“Uykuda maj�r belirleyici sirkadiyan ritmi d�zenleyen biyolojik saattir. American Assoscaited of Sleep Medical yakla��k doksan farkl�, �e�itli derecelerde uyku hastal��� tan�mlam��t�r. Ya�l� yeti�kinlerin en �ok �ik�yet etti�i uyku hastal��� ise insomniad�r. �nsomnia nedenleri t�bbi, psikolojik ve psikiyatrik hastal�klardan kaynakland��� gibi, �evresel ve davran��sal durumlardan da kaynaklanabilir.”

�yi uyku al��kanl��� olan ya�l�lar�n da uyku d�zeni insomnia rahats�zl���ndan �t�r� bozulabilece�inin alt�n� �izen Kaptan, uygun beslenme, egzersiz ve sa�l�kl� ili�kilerin uykuya ciddi katk�s� oldu�unu ifade etti. Kaptan bu konuda ise ya�l�lar�n e�itilmesinin �art oldu�unu s�yledi.

E�itim Neleri ��ermeli?

• Refl�s� olan bir ya�l�, yatmadan 3-4 saat �nce yeme�ini yemelidir, ge� saatte yemek yemek  refl�y� artt�r�r.

• ï¿½ok gereksinim varsa, hafif bir gece at��t�rmas�na izin verilebilir.

• Ya�l� birey anksiyete hissediyorsa, yatmadan �nce �l�k bir du� almas�n�n �nerilmesi do�ru  bir yakla��md�r,

• Il�k du� anksiyetenin azalmas�na, dolay�s�yla uykuya ge�i�e yard�m eder.

• Yatmadan �nce gev�eme egzersizlerinin yap�lmas� da uykuya ge�i�i kolayla�t�r�r.

• G�n ortas�ndan sonra kafeinli i�eceklerin al�nmamas� da �nerilebilir.

• Kafeinin uyaran etkisi uykuya ge�i�i g��le�tirebilir.

• Ya�l�larda gece idrara ��kma ihtiyac�n� azaltmak i�in, ak�am yeme�inden sonra fazla s�v� t�ketimi engellenmelidir. B�ylelikle gece uykudan uyanma da engellenmi� olur.

• ï¿½zellikle ya�l�larda al��kanl�k haline gelmi� olan, �ekerleme diye adland�rd���m�z k�sa  g�nd�z uykular�(naps), g�n i�inde yar�m saati ge�memelidir.

• Ya�l�lar sa�l�kl� uyuyabilmek i�in g�n i�inde a��r egzersizler yapmamal�d�r.

• Uyku �ncesi stres yaratan kitaplar okumak ya da TV programlar� seyretmek uykuya ge�i�i g��le�tirebilir, dikkat edilmelidir.

• Yata��n temiz ve rahat olmas� da sa�l�kl� uyku uyuyabilmek i�in gereklidir.

• Ya�l�lar insomnia ya�ad�klar�nda genellikle farmakolojik ila�lar� tercih etmektedirler.

• Ya�l�lara uykuya ge�i� i�in s�rekli ila� kullan�m�n� ya�am �ekli haline getirmek yerine, �ncelikle farmakolojik olmayan, yukar�da s�z� edilen y�ntemleri denemeleri �nerilmelidir.

• Ya�l�lar gen�lere g�re 30-60 dakika daha az uyurlar.

• Ya�l�lar�n uyku derinlikleri daha azd�r ve uykular� gen�lere g�re daha de�i�kendir.

• Herhangi bir hastal��� olmaks�z�n 70 ya��nda bir insan gece uykusu boyunca d�rt kez uyanmaktad�r.

Ya�l� Yeti�kinlerde Uyku Bozuklu�una Yol A�an Durumlar:

• Alzehimer

• Biyolojik saatin de�i�mesi(ya�l�larda ak�am erken uyumaya neden olur)

• Kalp yetmezli�i gibi kronik hastal�klar

• Al�nan ila�lar, bilin�siz al�nan bitkisel ila�lar, diyet takviyeleri, uyu�turucular vb. gibi…

• Depresyon (Her ya�ta uyku bozuklu�una neden olur)

• N�rolojik hastal�klar

• Sedanter ya�am

• Artritlerin neden oldu�u a�r�lar

• Kafein gibi uyar�c�lar

• Gece idrara ��kma �eklinde s�ralanabilir.

�nsomnia (uyku bozuklu�u)’da G�r�len Semptomlar

• Uykuya ge�mede g��l�k

• Gece ve g�nd�z fark�n� anlayamama

• Sabah erken uyanma

• Gece uykusundan s�k s�k uyanma olarak belirtilmektedir.

 

8.5.2013 0 - 12579