Ya�l�larda Kafa Travmas�n� Ciddiye Al�n! �

Kafaya al�nan darbeler her ya� grubu i�in �nem te�kil etse de ya�l�lar i�in daha fazla tehdit olu�turuyor. ��nk� darbe sonucu olu�an travmalar beyin kanamalar� ile sonu�lanabiliyor. Travmalar� ise tansiyon, baz� kan hastal�klar�, bilin�siz kullan�lan kan suland�r�c� ila�lar ve ilerleyen ya�la birlikte damarlar�n t�kanmas� gibi sebepler tetikleyebiliyor. En fazla ya�l�larda g�r�len d��me ve ev kazalar� da travmalar�n di�er �nemli nedenleri aras�nda yer al�yor.

KAFA TRAVMALARI �OCUK VE YA�LILARDA DAHA FAZLA D�KKAT GEREKT�R�YOR

Hafif d�zeyde kafa travmas�, ileri ya�lara ula�m�� ki�ilerde erken ya da ge� d�nem fark etmeksizin beyin kanamalar�na yol a�abiliyor. Ancak son y�llarda a��r kafa travmas�na ba�l� �l�m oranlar�nda belirgin bir d���� g�r�lm�� ve bu oran y�zde 20-30'lara kadar gerilemi�tir. Ya�anan bu travmalar�n b�y�k bir b�l�m�n� ev kazalar� olu�turuyor. �zellikle �ocuklarda ve ya�l�larda kafa travmalar�ndan sonra daha tedbirli olmak gerekirken, takiplerin de hastane ortam�nda s�rd�r�lmesi �neriliyor. Ayr�ca ciddi ya da �nemsenmeyen k���k bir �arpman�n aylar sonras�nda kanama (subdural hematom), unutkanl�k, dengesizlik gibi bulgular�n ortaya ��kabilece�i unutulmamal�d�r.

KAFA TRAVMALARININ TEK SEBEB� �ARPMALAR DE��L

Ya�anan �arpma kafatas�n�n alt�nda damarlar�n b�t�nl���n�n bozulmas�na, b�ylece kanaman�n olu�mas�na yol a�abiliyor. Bu durum da beyin �zerinde bask�ya neden olabiliyor. Damarlarda t�kan�kl�k riski, baz� kan hastal�klar�, hipertansiyon, �eker veya karaci�er hastal���, uzun s�reli alkol kullan�m� ve kan suland�r�c� ila�lar�n al�m� da kanama olas�l���n� y�kseltebiliyor. Ayr�ca �ok ileri ya� unsuru ve s�k s�k d��meye ba�l� travmalar da kanama riskini artt�ran di�er fakt�rlerdir.

BEYN�N SOL KISMINDA YA�ANAN TRAVMA DAHA TEHL�KEL�

Travmalar sonucu, konu�mada bozulma, kol ve bacaklarda g��s�zl�k, denge ve y�r�mede g��l�k, ba� a�r�s�, sersemlik veya uyuklama, bilin� kayb�, bulant�, kusma, bulan�k veya �ift g�rme, uyu�ukluk, n�bet ge�irme gibi bulgular g�r�lebilir. Beynin sol yar�s�, konu�ma ve anlama merkezinin ve sa� kol ile sa� baca��n kontrol�n� sa�lar. Beynin sa� yar�s� ise yaln�zca sol kol ve sol baca��n kontrol g�revini �stlenir. Bu nedenle beynin sol yar�s�nda ya�anan hasarlarda daha ciddi sonu�lar (sekeller) olu�abilir. Sa� k�s�mda geli�en hasarlar ise genellikle konu�ma ve anlama yetisini etkilenmezken sol kol ve bacakta fel� ya�anabilir.

M�DAHALE �EKL�N� TRAVMANIN B�Y�KL��� BEL�RLER

Travma tan�s� MR ya da BT ile konur. Travma sonucu kanama olu�mu� ise kanama b�y�kl��� ve hastan�n mevcut klinik tablosuna g�re cerrahi m�dahale gerekebilir. Cerrahi m�dahale ile beyin �zerindeki ve i�erideki bas�nc� azaltmak, bask�y� kald�rmak ve olu�an hasar� minimuma indirmek hedeflenir. Hasar�n �iddetine ve bulundu�u yere g�re yap�lan cerrahi m�dahale de�i�iklik g�sterir. Ameliyat ba�ar�s�n� ise, travman�n beyin �zerinde olu�turdu�u tahribat�n �iddeti, yeri ve kanaman�n b�y�kl���n�n yan� s�ra tedavinin ne kadar k�sa s�rede yap�ld��� gibi fakt�rler etkiler. Ameliyat sonras�nda bazen hastan�n normal fonksiyonlar�n� geri kazanabilmesi i�in bir rehabilitasyon s�recine de ihtiya� duyulabilir. Ancak m�dahalesi gecikmi� hastalarda kuvvetsizlik, uyu�ukluk, n�betler, konu�ma problemleri, sersemlik, ba� a�r�s�, kal�c� haf�za kayb�, koma ve �l�m gibi sonu�lar do�abilir.

CERRAH� M�DAHALE DI�INDA �LA� KULLANIMI DA �NER�LEB�L�R

N�rolojik tablonun ciddiyetini anlamak i�in hastan�n inceleme skalalar�na g�re de�erlendirilmesi yap�l�r. De�erlendirmelerde hastan�n g�z a�mas�, konu�ma durumu ve komutlara uyup uymamas� puanland�r�l�r. Yap�lan puanlama, hastan�n iyile�me olas�l��� a��s�ndan yol g�stericidir. Kafa i�i bas�nc� normal seviyelerde tutmak i�in cerrahi m�dahale d���nda, beyin fonksiyonlar�n� minimuma indirmek i�in uyutucu ila�lar da verilebilir.

�ZELL�KLE YA�LILAR D�KKAT!

Bilhassa ya�l�larda kafa travmas� hafife al�nmamal� ve travman�n ge� d�nemde baz� problemler olu�turabilece�i g�z ard� edilmemelidir. ��nk� riskli gruplarda �ok hafif travmalar dahi ciddi hasarlara neden olabilir. Bu nedenle kafa travmas� ge�iren hastalar yak�nlar� taraf�ndan iyi g�zlemlenmeli, ge� d�nemde de olsa konu�ma, y�r�me, haf�za ile ilgili problemler �nemsenmelidir.

9.2.2017 1 - 25762