Yar� uyumlu nakilde ili�in reddedilme riski y�zde 3'e geriledi

L�semi, lenfoma, multipl miyelom ve miyelodisplastik sendrom gibi k�t� huylu kan hastal�klar�n�n tedavisinde kullan�lan kemik ili�i nakli, yar� uyumlu ki�ilerden veya ki�inin kendisinden al�narak uygulan�yor. K�k h�cre naklinde ki�iye uyumlu don�rden al�nan k�k h�creler, hastaya damardan veriliyor. H�creler burada sa�l�kl� kan h�creleri �reterek yenileniyor. Nakil amac� ile ki�inin kendi k�k h�creleri kullan�l�yorsa 'otolog k�k h�cre nakli', sa�l�kl� bir ba�����dan al�nan k�k h�creler ile nakil yap�l�yorsa 'allojenik k�k h�cre nakli' ad� veriliyor. Tam uyumlu karde� ve kemik ili�i bankalar�ndan verici bulunamamas� halinde ba�vurulan g�n�m�zde en �nemli se�enek olarak akrabalardan yar� uyumlu (haploidentik) ilik nakli veya kordon kan�ndan k�k h�cre nakli yap�l�yor.

"YARI UYUMLU NAK�LLER �LE DE AYNI BA�ARI SA�LANIYOR"

Modern anlamda yar� uyumlu ilik nakillerinin 2010 y�l�nda ilk kez Amerika'da d�nya ilik nakli kongresinde rapor edildi�ini ifade eden Medicana International �stanbul Hastanesi Hematoloji ve T�bbi Onkoloji Uzman� Prof. Dr. Yener Ko�, "20 y�l �ncesinde yap�l�yordu ancak uygulama metodu zor ve yayg�n de�ildi. Bunu yayg�n hale getiren tedavi ��z�m�n� Amerika'dan John Hopkins �niversitesi a��klad�. 2010 y�l�nda D�nya �lik Nakli Kongresinde sunulur sunulmaz yar� uyumlu ilik nakillerine biz de T�rkiye'de ba�lad�k. �u anda bu nakilleri Amerika ile ayn� ba�ar�da yap�yoruz. Ge�ti�imiz 3-5 y�l i�erisinde yar� uyumlu ilik nakillerinin ba�ar�s� yay�nlanmaya ba�land�. �u anda karde�ten tam uyumlu ilik nakilleriyle ayn� ba�ar�da akrabadan yar� uyumlu ilik nakilleri yapabiliyoruz ve bu ba�ar�m�z Avrupa ve Amerika'n�n t�p dergilerinde yay�nland�" diye konu�tu.

"YARI UYUMLU NAK�LLERDE �L�K V�CUT SAVA�I GEL��ME R�SK� Y�ZDE 75'TEN Y�ZDE 25'E �ND�"

2010 y�l�ndan �nce 'ilik v�cut sava��' ve metod zorlu�u nedeniyle yar� uyumlu nakillerin yayg�n yap�lamad���n� belirten Prof. Dr. Yener Ko�, geli�tirilen yeni tedavi hakk�nda �unlar� s�yledi:

"Yar� uyumlu nakillerde vericinin lenfositleri h�creler hastaya sald�r�yordu. Bunu durdurmak ise son derece zordu. K�k h�creleri verdikten 2-3 g�n sonra y�ksek doz siklofosfamid adl� bir tedavi uygulamas� ba�lad�. Bunu ke�feden John Hopkins �niversitesi ise t�m d�nyaya ���k tuttu. Uygulama sonras� v�cuda sald�ran h�creler �l�yor. Daha do�rusu ba����kl�k h�creleri v�cuda sald�r�rsa bunlar siklofosfamid ile yok ediliyor. Ancak t�m�re kar�� sava�an h�creler uygulamadan etkilenmiyor. Bu �ekilde yap�ld���nda yar� uyumlu ilik nakli aynen tam uyumlu ilik nakli gibi ciddi ilik v�cut sava�� olmadan yap�labiliyor. Daha �nceki ilik nakillerinde y�zde 75 oran�nda ilik v�cut sava�� g�r�l�rken k�k h�cre nakli sonras� y�ksek doz siklofosfamid uygulamas� sonras� bu oran y�zde 25'e indi. Bu da ilik nakillerinin daha az problemli olmas�n� sa�lad�. Son 5 y�l i�inde yar� uyumlu ilik nakilleri daha da geli�tirilerek ili�in reddedilme riski y�zde 3'e kadar geriledi. A��r kemoterapi vermeden yar� uyumlu nakilleri yapmaya ba�lad�k. Daha �nce yapamad���m�z 60 ya� �zeri nakilleri g�n�m�zde hastan�n sa�l�k tarama testleri uygun ise �st ya� s�n�r� olmadan da yapmaya ba�lad�k. Zaman�nda ili�in bulunmamas� hastan�n hayat�n� kaybetmesine yol a��yordu. Yar� uyumlu ilik nakilleri akrabadan yap�ld��� ve kolay ve h�zl� bulundu�u i�in tehlikeli bekleme s�re�lerini k�saltarak ve daha �ok say�da hastaya hizmet vermemizi sa�layarak hayat kurtar�yor."

"KORONAV�R�S S�REC�NDE TERC�H ED�LD�"

Koronavir�s s�recinde uluslararas� u�u�lar�n bloke edildi�i g�nlerde yurt d��� ve yurt i�i akraba d��� ilik bankalar�ndan k�k h�cre temini aksad���nda yar� uyumlu nakillere ba�vuruldu�unun alt�n� �izen Prof. Dr. Ko�, "E�er aileden tam uyumlu verici bulunamazsa ki y�zde 25 bulunuyor, y�zde 75'te bulunam�yor, bu durumda yurt i�i veya d���ndan tam uyumlu ilik bulmak zorunda kal�yoruz. �nce akraba d��� ilik bankalar�na tam uyumlu verici bulmak i�in ba�vurmak durumunday�z. Bu s�re� koronavir�s pandemisi nedeni ile bloke olunca ailedeki yar� uyumlu vericiler imdada yeti�ti. L�semi gibi acil hastal�klarda hastan�n tam uyumlu verici bulma s�recini aylarca beklemesinin riskli oldu�u durumlarda Sa�l�k Bakanl���m�z bu s�reci beklemeden aileden yar� uyumlu nakil yapmam�za izin verdi. Bu s�re� 3 ay kadar s�rd�. Nisan ay�ndan Haziran'a kadar bu nakiller yap�ld�. �u anda normalle�me s�recine ge�ildi�inden yurt d��� taramalar� tekrar ba�lad�. Koronavir�s �ncesindeki d�nem gibi �al��maya devam ediyoruz" dedi.

"SON 5 YILDIR T�RK�K YARDIMIMIZA KO�UYOR"

T�RK�K'�n giderek artan bir verici bankas�yla hizmet etti�inin alt�n� �izen Hematoloji ve T�bbi Onkoloji Uzman� Prof. Dr. Yener Ko�, "Kendi gen havuzumuzdan ili�i bulma �ans�m�z yurt d��� havuzlardan daha iyi. Ailede tam uyumlu ilik bulamad���m�zda prosed�r gere�i tam uyumlu akraba d��� ilik bankas� taramalar�n� yapmak zorunday�z. Bunlara bakarken �nce T�RK�K'ten verici aday� ar�yoruz, buradan bulunamazsa Avrupa ve Amerika'daki ilik bankalar�na bak�yoruz. T�RK�K'teki verici say�s� s�rekli artt���ndan ihtiyac� b�y�k oranda kar��l�yor. Yurt d��� ilik bankalar�na ihtiyac� azaltt���ndan bu geli�meden son derece memnunuz.

"VER�C� OLMAK KOLAYLA�TI"

Vericinin k�k h�creleri aferez makineleri ile toplan�yor. Bilgisayar kontroll� olan bu makinelerde k�k h�cre toplamak i�in program var. Ki�i ameliyathaneye gitmeden genel anestezi almadan k�k h�cre ba���layabiliyor. Ba����� olup olmamas� da T�RK�K'teki verilere dayan�yor. K�z�lay'a kan ve trombosit ba���layan ki�ilerden bir onay formu istenerek doku gruplar� da bilgisayara ge�iliyor. B�ylece akraba d��� ilik bankas� veri havuzu olu�turuluyor. Ki�ileri doku gruplar� bilgisayar ortam�nda bilgi olarak saklan�yor. E�er arad���m�z ilik verici aday�n�n ili�ine uyuyorsa o zaman vericiyi de�erlendirmek i�in T�RK�K'e yaz� yaz�yoruz. T�RKK�K de K�z�lay arac�l���yla vericiye ula��yor. Sa�l�k testlerinin olumlu ��kmas�n�n ard�ndan verici aday� art�k verici oluyor. Bir merkezde k�k h�creler toplanarak hastaneye ula�t�r�l�yor. Al�c� ve verici yakla��k 2 y�l birbirleriyle g�r��t�r�lm�yor" diye konu�tu.

25.7.2020 - 46904