"��� S�T ��MEY�N VE ���RMEY�N "
Bat� toplumunda bile insanlar�n �i� s�t i�erek tedavisi m�mk�n olmayan hastal�klara yakaland��n�� belirten Konya Sel�uk �niversitesi Ziraat Fak�ltesi G�da M�hendisli�i B�l�m Ba�kan� Prof. Dr. Nihat Ak�n, "S�t, di�i memeli hayvanlar�n yavrular� i�in salg�lad��� biyolojik bir s�v�d�r. Dolay�s�yla beslenme a��s�ndan d���nd���m�zde i�erisinde yavrunun belli bir s�re b�t�n ihtiya�lar�n� hem b�y�me ve geli�me hem de ya�am i�in gerekli besin maddelerini i�eriyor. " dedi.
Biyolojik olarak d���n�ld���nde �i� s�t�n �ok de�erli bir besin maddesi oldu�unu belirten Prof. Dr. Ak�n, "Ayr�ca fizyolojik olarak d���n�ld���nde herbir memeli hayvan�n s�t� kendi yavrusu i�in salg�lanmakta ve yararl�l��� da kendi yavrular� i�in maksimum d�zeydedir. Ancak bu bizim anne s�t�n�n d���nda bir s�t t�ketemeyiz anlam�na gelmez ve ayr�ca di�er t�r s�tler ide anne s�t� gibi �i� olarak t�ktetmemizin g�venli oldu�u anlam�na gelmez. G�n�m�zde bu i�i bilen de bilmeyen de konu�uyor. Televizyonda bir�ok bilim adam� oldu�unu s�yleyen konu�mac� var. Kendi konusu olmad��� halde bir uzmanm�� gibi kulaktan dolma bilgilerle end�striyel s�t i�meyin yo�urt t�ketmeyin gibi tavsiyelerde bulunmaktad�r. Bence bunlar�n �nemli bir k�sm� yanl�� bilgi ve halk� korkutuyor. " diye konu�tu.
��� S�T ��EREK TEDAV�S� M�MK�N OLMAYAN HASTALIKLARA YAKALANMAYIN
Prof. Dr. Ak�n, "Televizyonlarda bas�n�n di�er kurumlar�nda s�ylenildi�i gibi teknolojik kurallara uygun olarak �retilen past�rize s�t ve UHT s�t i�mek tehlikeli de�il veya end�striyel yo�urdu t�ketmek tehlikeli de�il. Aksine onlar�n tavsiye etti�i kayna�� ne oldu�u bilinmeyen sokakta organik veya do�al �r�n diye sat�lan denetimsiz �r�nleri t�ketmek �ok daha tehlikeli olabilir. Hele bizim �lkemiz i�in onlar�n tavsiye etti�i kadar �i� s�t t�ketmek hi� de sa�l�kl� bir t�ketim y�ntemi de�ildir. ��nk� bizim �lkemizdeki hayvanlar�n b�y�k bir k�sm� sa�l�ks�z �artlarda tutuldu�u ve yemlerle beslendi�i ve uygun olmayan merada otlat�ld��� belirtilmektedir. Bu �artlardaki hayvanlar�n s�t�nde patojen bakterilerin olmamas� m�mk�n de�il. Tabi ki hayvanlar�n� uygun �artlarda yeti�tiren bir �ok �iflik de var. Ancak s�tler kar���k topland��� i�in mikrobiyolojik kaliteleride uygun olmayabilir. " dedi.
DEVLET�N OKULLARA VERD��� S�T DO�RU B�R UYGULAMA
Okul s�t� projesini de de�erlendiren Prof. Dr. Ak�n, "Merada da yay�lsa ah�rda da beslesek hayvan sa�l�kl� de�ilse yine hastal�k yapabilen mikroorganizmalar� i�erebilir. Dolay�s�yla kesinlikle �i� s�t i�mek hayvan�n �zelliklerini bilmeden sa�l�kl� olup olmad���n� bilmeden temin edilen �i� s�tleri i�mek do�ru de�il. �rne�in �i� ke�i s�tlerinde Brusella mikrobu �ok yayg�nd�r. Burisella mikrobunu ta��yan �i� ke�i s�t�nden yap�lm�� s�t �r�nlerini t�ketmek hastal���n ortaya ��kmas�na neden olabilir. Bu hastal���n tedavisi de uzun s�ren bir hastal�kt�r. Ayn� �ekilde T�berk�loz mikrobunu ta��yan �i� s�tten yap�lm�� �r�nleri t�ketmekte verem hastal���na yakalanmam�za neden olabilir. G�n�m�zde devletin yapt��� okul s�t� bence do�ru bir uygulama . Tabi bunun da eksikleri olabilir. Devletin s�t �reticisine y�nelik bu destekleri farkl� �ekillerde de de�erlendirilebilir. Bu destek bu haliyle daha �ok kutu ambalaj� �reten firmalar� destekliyor gibi g�r�n�yor. Bu s�tler g�nl�k olarak da��t�lacaksa �r�nler �e�itlendirilerek ula��m� kolay olan b�lgelere daha ucuz ambalaj maliyeti olan past�rize s�t verilebilir. Daha de�i�ik s�spansiyon y�ntemleri uygulanabilir.
Geli�me �a��ndaki �ocuklara 200 ml de olsa devletin bir s�t deste�i sa�lamas� onlar�n sa�l�kl� kalmas�na dolay�s�yla devletin sa�l�k giderlerini k�smende olsa d���rebilir. ��nk� biz ilac� da kendimiz �retmiyoruz. �laca verece�imiz paray� halk�m�za vererek daha az hastalanan i�ine daha �ok gidebilen i�inde daha �ok verimli olabilen insanlara d�n��t�rebiliriz. Ke�ke devletin g�c� olsa bunu daha �ok sa�layabilse daha fazla miktarlarda bunu yapabilse. Bu tabi ki olumlu bir �ey.
Ge�mi� y�llarda baz� problemler oldu. Bunun sebebi de laktoz intolarant dedi�imiz toplumda yayg�n olan bir rahats�zl�k. ��nk� bizim toplumumuzda istatistiklere bakt���m�zda toplumun %35-40'� laktoz intolerant. Yani s�t i�ti�i zaman laktozlu bir �ey t�ketti�i zaman s�t�n i�erisinde bulunan s�t �ekeri dedi�imiz laktozu ald��� zaman bunu sindiremez. ��nk� v�cutlar�nda bunu sindirebilmesi i�in yeteri kadar enzim �retmiyor. Dolay�s�yla sindirim sistemlerinde bulunan gaz �reten organizmalar laktozu kullanarak bundan bol miktarda gaz �retiyor.Buda kar�n kramplar�ve a�r�lar�, �i�kinlik gibi rahats�zl�klar olabilir. Ge�en y�l bunlar oldu dolay�s�yla bu tip �ocuklara s�t i�meyi zorlamamak laz�m i�ebiliyorsa i�inden geliyorsa i�mesi i�inden gelmiyorsa s�t�n� eve g�t�rebilir evindeki ba�ka bir birey t�ketebilir. Bu teknoloji uygun bir �ekilde kullan�ld���nda UHT y�ntemi uygun �ekilde kullan�ld���nda s�t�n raf �mrn� 4-6 ay aras�nda so�ukta muhafaza edildi�inde uzatabilir. Dolay�s�yla bunun i�erisine �unu kat�yorlar bunu kat�yorlar dolay�s�yla s�t�n raf �mr�n� uzat�yorlar gibi s�ylenen dedikodular do�ru de�il. Yani bu teknolojiyi kullanabilmesi i�in bir i�letmenin en kaliteli s�tleri se�mesi gerekiyor. Dolay�s�yla en kaliteli s�tleri kullanmad���n takdirde bu tip standart kalitede s�t� (UHT) �retebilmesi m�mk�n de�ildir.
Tabi� ki s�t�n raf �mr�n�n uzamas�n�n �nemli sebeplerinden biriside ba�lang��ta kulland��� �i� s�t kalitesi ve kullan�lan y�ksek teknolojiden kaynaklan�yor. Bunun i�in velilerin m�sterih olmalar� gerekiyor bu s�tlerin yani tekni�ine uygun �artlarda �retilmesi durumunda ki�inin sa�l��� �zerinde hi�bir olumsuz etkisi olmad���ndan emin olmalar� gerekiyor. Bazen diyorlar bu s�tten yo�urt yapam�yoruz. Tabi� ki bu s�tten yo�urt olmaz . ��nk� bu s�t y�ksek s�cakl�k uyguland��� i�in proteinlerinin bir k�sm� de�i�ikli�e u�ruyor dolay�s� ile beklenilen kalitede yo�urt p�ht�s� olu�am�yor. Bunu da bilmeyen insanlar bir olumsuzlukmu� gibi �ne s�r�yor. Bu bir olumsuzluk de�ildir. ��nk� bu uygulama sonucunda elde edilen s�t yo�urt yap�m�na uygun de�ildir. Ayn� �ekilde peynir yap�m�nada uygun de�ildir. Niye past�rize s�t yo�urt oluyorda bu olmuyor diye d���nebiliriz . past�rize s�t �retiminde kullan�lan s�cakl�k 72 C civar�nda uluslararas� standartlarda �lkemizde bu s�cakl�k 80 C' de 1 dakika olarak kabul ediliyor.
Bunun sebebi �i� s�t kalitemizdeki yetersizliklerdendir. Dolay�s� ile d�zenlemeyi yapanlar halk�n sa�l�nda olas� riskleri dikkate alarak onlar i�in gerekli tedbiri alm��lard�r. Biyolojik olarak beslenme a��s�ndan daha iyi ama �lkemizde �i� s�t kalitesinin d���k olmas� dolay�s�yla bunun daha dayan�kl� hale getirilebilmesi i�in de mutlaka daha y�ksek s�cakl�k uygulamas� i�letmeler taraf�ndan tercih ediliyor. �n�m�zdeki y�llarda �i� s�t kalitesinin geli�mesine ba�l� olarakta past�rize s�t �retiminin artaca��n� ben d���n�yorum. Ama mevcut �artlarda bu s�tleri daha uzun s�re dayand�rma �ans�na sahip de�iliz. Tabi t�keticilerin s�t i�me al��kanl�klar� fazla de�il dolay�s�yla bu s�tlerin raf �m�rleri s�n�rl� oldu�u i�in birka� g�nle, bu s�tlerin sat��� fazla olmad��� i�in i�letmelerde bu tip s�t �retmeyi tercih etmiyor veya t�keticilerde bu t�r s�tlere fazla g�venmiyor.
Bunun i�inde tabi UHT s�t T�rkiye de fazla miktarda �retiliyor ama bat� toplumlar�nda �i� s�t kalitesi y�ksek oldu�u i�in s�t t�ketim al��kanl��� fazla oldu�u i�in daha �ok past�rize s�t �retimi ve t�ketimi mevcut. " �eklinde konu�tu.
6.3.2013 0 - 12170
|