Uzman� uyard�: Spor yaralanmalar�nda do�ru bilinen 8 yanl��a dikkat

Bilin�li spor yapman�n ve spor yaralanmalar�ndan korunman�n �nemine dikkat �eken Ortopedi ve Travmatoloji uzman� Prof. Dr. Hasan Bombac�, "Spor yaparken risklerin bilincinde olmak ve yaralanma ortaya ��kt���nda do�ru m�dahale yapmak sonraki d�nemlerde kar��la��lacak problemleri en aza indirecektir" dedi. Prof. Dr. Hasan Bombac�, spor yaralanmalar� ile ilgili do�ru zannedilen yanl��lar hakk�nda a��klamalarda bulundu.

Yeditepe �niversitesi Ko�uyolu Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzman� Prof. Dr. Hasan Bombac�, "Spor �ocukluk �a��nda e�lenmek i�in serbest�e yap�lan bir aktiviteden, profesyonel anlamda uygulanan yar��malara kadar hayat�n her d�neminde yap�lan bir aktivitedir. Ne var ki spor beraberinde yaralanma riskini de getirir. Spor yaralanmalar�n�n pek �o�u �nlenebilir yaralanmalard�r" diye konu�tu.

KO�MAK D�ZLERE ZARAR VER�R

Spor yaralanmas� konusunda ko�ucularda ilk su�lanan�n �o�unlukla ayakkab�lar oldu�unu belirten Prof. Dr. Hasan Bombac�, "Ayakkab�lar�n ger�ekten �nemi vard�r. Ancak di�er pek �ok spor dallar�nda oldu�u gibi ko�ucularda da ortaya ��kan baz� rahats�zl�klar birden �ok fakt�re ba�l�d�r. Ko�ulan zemin, beslenme, su kayb�, konsantrasyon, spora v�cudun haz�rlanmas� (�s�nma-germe-aktivite-so�uma-tekrar germe) gibi fakt�rlerin hepsi spordan elde edece�imiz fayday� ya da zarar g�rmeyi etkileyebilir. Bununla birlikte canl�lar�n pek �o�unun do�al bir aktivitesi olan ko�man�n potansiyel zararlar�n�n �ok b�y�k bir k�sm�n�n �nlenmesi m�mk�nd�r" diye konu�tu.

"B�R SPORCUNUN �N �APRAZ BA� (��B) YARALANMASI YA�AMASI KAR�YER�N�N SONLANMASINA NEDEN OLUR.

Bu bilginin ge�mi�te do�ru oldu�unu s�yleyen Yeditepe �niversitesi Ko�uyolu Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji uzman� Prof. Dr. Hasan Bombac�, "�n �apraz ba� (��B) diz b�lgesinin ciddi yaralanmalar�ndan birisidir. G�n�m�zde ��B ameliyatlar� geli�en teknoloji ve teknikler sayesinde �ok daha ba�ar�l� sonu�lar vermektedir. Ancak ameliyat sonras� spora d�n�� s�recini ba��n iyile�mesi ile ilgili biyolojik bir s�re� oldu�u i�in belli s�relerin alt�na indirmek �ok olas� de�ildir. Bununla birlikte iyi bir rehabilitasyon s�reci ile ��B rekonstr�ksiyonu yap�lan hastalarda yakla��k y�zde 70-80 oran�nda spora d�n��, y�zde 50 oran�nda ameliyat �ncesi performans� yakalamak m�mk�nd�r" a��klamas�nda bulundu.

"G��LENMEK ���N NE KADAR �OK EGZERS�Z YAPILIRSA SONU� O DENL� �Y� OLUR."

Prof. Dr. Hasan Bombac� adaleleri g��lendirme egzersizlerinin 2 t�rl� olaca��n� belirterek �u bilgileri verdi:

"Bu egzersizlerin yap�l��� da sonu�lar� da farkl�d�r. Birincisi adalenin g�c�n� ve hacmini art�ran egzersizlerdir. Bu egzersiz tekni�inde egzersiz gittik�e artan dirence kar�� yap�l�r. Bu esnada adalenin aerobik mekanizmayla enerji �retme kapasite gittik�e azal�r ve anaerobik mekanizma devreye girer. Adalede yorgunluk ortaya ��kar ve ortama sal�nan baz� maddeler a�r�ya sebep olur. Bu s�rada �rne�in a��r kald�rma gibi egzersizlerde devreye giren adaptasyon mekanizmalar� adalede hem hacim hem de g�� art���na sebep olur. �kinci yolda ise daha �ok adalenin dayan�kl�l��� artar. Burada adale i�inde g�� �reten motor �niteler artmaz daha ziyade ayn� y�nde hareket eden adalelerin aktivasyonu artar. Bu durumda hacmi �ok artmayan adalenin dayan�kl�l��� artar. G��lendirme egzersizlerinde miktar�n yan�nda teknik de �nemli bir yer tutar."

"AKUT B�R YARALANMADA A�RIYI G�DERMEK ���N EN DO�RU YOL ISI UYGULAMAKTIR."

Ani geli�en bir yaralanmada geli�en doku hasar� yaralanman�n �iddetine g�re kimi zaman kanamaya ancak hemen her zaman lokal �deme sebep olur. Kanama meydana gelen durumlarda hasarl� b�lgede kanaman�n s�n�rlanmas� i�in damarlar�n b�z�lerek ("vazokonstr�ksiyon") tepki g�sterece�ini dile getiren Prof. Dr. Bombac�, "Takiben kanamay� durdurmaya yarayan di�er mekanizmalar devreye girer. Bunu izleyen saatler i�erisinde o b�lgedeki oksijen azl���na tepki olarak damarlarda geni�leme ve damar ge�irgenli�inde artma meydana gelir bu da �demin artmas� anlam�na gelir" diyerek �unlar� da ekledi:

�"E�er yaralanman�n ba�lar�nda s�cak uygulan�rsa damarlar�n geni�lemesine ba�l� olarak hasarl� b�lgede kanama ve �dem artar. Bu da istenmeyen bir durumdur. Bunun yerine hasarl� b�lgeye uygun �l��de bas�n�la so�uk uygulanmas� gerekir."

"EGZERS�ZDEN FAYDA SA�LAMAK ���N MUTLAKA ACI OLMALIDIR"

Bu bilginin de her zaman do�ru olmad���n�n alt�n� �izen Prof. Dr. Hasan Bombac�, egzersiz yaparken duyulan ac�n�n en �nemli nedeninin adalenin kas�lmas� s�ras�nda ortaya ��kan laktik asidin yaratt��� irritasyon oldu�u bilgisini verdi. Bunun �zellikle a��rl�k kald�rmak gibi "y�ksek dirence kar�� yap�lan egzersizlerde belirgin oldu�unu s�yleyen Prof. Dr. Bombac�, "Bunun nedeni adalenin kapasitesinin en �ok kullan�ld��� durumlarda adale i�inde enerji �retme mekanizmas� 'aerobik yol'dan 'anaerobik yol'a ge�mesidir. Bu s�n�rlara kadar zorlama, kas h�crelerinin hem hacminin artmas� hem de say�lar�n�n artmas� i�in gereklidir. Ancak adalelerin maksimum kuvvetin alt�nda �al��t��� dayan�kl�l�k egzersizlerinde bu durum ortaya ��ksa da daha hafif derecededir. Bir di�er egzersiz �e�idi olan germe egzersizlerinde de egzersizin yaratt��� ac�, egzersizin ba�lar�nda hissedilir ancak daha k�sa s�relidir" dedi.

"�IKIK B�R PARMA�IN �Y�LE�MES� KIRIK OLANDAN DAHA UZUN S�RER."

Parmak ��k�klar�n�n tedavi yakla��m�n�n el ya da aya�a g�re farkl�l�klar g�sterece�ine dikkat �eken Prof. Dr. Hasan Bombac�, "Daha s�k g�r�len el k�r�k ve ��k�klar�ndan bahsedecek olursak elin kompleks yap�s�na ve olu�acak hasar�n �e�itlili�ine ba�l� olarak �ok farkl� sonu�lar�n ortaya ��kabilece�ini s�ylemek yanl�� olmaz" diyerek gerek k�r�k gerekse ��k�klar da konservatif tedavi olarak an�lan cerrahi d��� tedaviler uygulanabilece�i gibi k�r�k ve ��k���n yerine ve �ekline ba�l� olarak �ok �e�itli cerrahi i�lemler de uygulaman�n gerekebilece�ine vurgu yapt�. Prof. Dr. Bombac� k�r�k ve ��k���n yeri ve �ekline g�re iyile�me s�recinin her iki yaralanmada da �ok de�i�kenlik g�sterebilece�ini s�zlerine ekledi.

"AYAK B�LE�� BURKULMASI, AYAK B�LE�� KIRI�INDAN DAHA K�T�D�R."

Ayak bile�i burkulmas� g�nl�k hayatta �ok s�k meydana gelen bir yaralanmad�r. Ayak bile�i burkulmas� dendi�inde ayak bile�i ekleminde ortaya ��kan ba� yaralanmalar�n�n akla geldi�ini ifade eden Prof. Dr. Hasan Bombac� �unlar� da aktard�: "Buna �ok s�k olmamakla beraber k���k k�r�klar da e�lik edebilir. K�r�k olmad�k�a ilk defa olan ayak bile�i burkulmas�n�n (ba� yaralanmas�n�n) tedavisi, ba� hasar�n�n derecesine g�re de�i�en s�relerde, �o�unlukla da �zel dizayn edilmi� ortezlerle tespittir. Ayak bile�i k�r�klar� da asl�nda temelde ayak bile�inin anormal y�k alt�nda kalmas� ile olu�ur. Ancak bu durumda ayak bile�ini olu�turan bir ya da birden fazla kemikte k�r�klar olu�ur. Tedavisinde ise b�y�k bir �o�unlukla ameliyat gerekir. Bazen bu k�r�klara k�k�rdak hasarlar� da e�lik edebilir. Dolay�s�yla sonu�lar� daha �ng�r�lemezdir ve risk ta��r."

"ERGENL�K �NCES� VE ERGENLERDE A�IRLIK KALDIRMA EGZERS�ZLER� B�Y�ME PLAKLARININ YARALANMASINA NEDEN OLUR, B�Y�ME GER�LER."

Bu bilginin de her zaman do�ru olmad���n�n alt�n� �izen Yeditepe �niversitesi Ko�uyolu Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji uzman� Prof. Dr. Hasan Bombac�, ergenlik �ncesi �ocuklarda adale hacmi ve adalelerin oksijen yakma kapasitesinin eri�kinlere g�re daha az oldu�unu hat�rlatarak "Bu adalelerin daha az g�� �retmesine sebep olur. Dolay�s�yla �ocuklar daha �abuk yorulurlar. Adalelerin erken yorulmas� da dolayl� olarak eklemlere ve uzun kemiklerin u�lar�nda yer alan b�y�me plaklar�na fazla y�k binmesi demektir. Bu b�y�me k�k�rda��n�n yaralanmas�na zemin haz�rlar. Ancak son zamanlarda yap�lan ara�t�rmalar �ocuklarda iyi d�zenlenmi� ve zamana yay�lm�� (8-12 hafta) egzersiz programlar� ile b�y�me plaklar�nda olu�abilecek risklerin en aza indirilebilece�ini g�stermektedir. �ocuklar�n yapt��� g��lendirme egzersizlerinde daha d���k dirence kar�� daha �ok tekrarla yap�lan egzersizler daha uygundur" dedi.

9.5.2022 1 - 61056