|
G�ndelik hayat�n yo�unlu�uyla beraber maruz kal�nan stres ve hastal�klar, uyku sorunlar�na yol a�abiliyor. K�sa s�reli de olsa ya�ayan uykusuzluk ilerleyen d�nemlerde kronikle�ebiliyor. Uykuya dalamaman�n "kayg�", erken uyanman�n ise "depresyon"da g�r�len bir sorun oldu�una dikkat �eken uzmanlar, profesyonel deste�in �nemine i�aret ediyor. Uzmanlar, uyku hijyeni i�in de �nemli tavsiyelerde bulunuyor. �sk�dar �niversitesi NP�STANBUL Beyin Hastanesi N�roloji Uzman� Yrd. Do�. Dr. �nder Kuzu, toplumda s�k g�r�len uyku sorunlar�n�n ki�inin ya�am kalitesini etkiledi�ine ve baz� sorunlara neden oldu�unu s�yledi. Kronik uykusuzluk nedenlerinin psikiyatrik hastal�klar, organik hastal�klar veya ila�lar olabilece�ini belirten Yrd. Do�. Dr. �nder Kuzu, "Toplumda s�k g�r�len uykusuzluk nedenlerinden olan huzursuz bacak sendromu, uykuda periyodik bacak hareketleri, uyku apne sendromu ve parasomniler uyku laboratuvarlar�nda yap�lan polisomnografik incelemeyle tespit edilebilirler. Bunama veya Parkinson hastal��� gibi n�rodejeneratif hastal�klar; psikozlar, duygulan�m bozukluklar�, anksiyete bozuklu�u, panik bozukluk ve alkolizm gibi psikiyatrik hastal�klar uykusuzluk nedeni olabilir" diye konu�tu. UYKUSUZLUK, KAR�IMIZA FARKLI �EK�LLERDE �IKAB�L�R Uykusuzlu�un, ki�inin daha �nce al���k oldu�u ve kendisini dinlendiren uyku s�resinde azalma olarak tan�mlanabilece�ini s�yleyen Yrd. Do�. Dr. �nder Kuzu, uykusuzlu�un �e�itli �ekillerde kar��m�za ��kabilece�ini a��klad�: "Uykusuzluk kar��m�za �� �ekilde ��kabilir. Birincisi; uykuya dalma s�resinde uzama veya uyuyamama, ikincisi uykuya dald�ktan bir s�re sonra uyan�p daha sonra uykuya tekrar ge�mede zorluk ya�ama yani uykuyu s�rd�rmede g��l�k, ���nc�s� ise ki�inin uykuya dalmas�nda veya uykuyu s�rd�rmesinde herhangi bir sorun yokken sabah erken saatlerde uyanmas� ve bir daha uyuyamamas�d�r." UYKUYA DALAMAMAK KAYGI VE HUZURSUZLUK KAYNA�I Yrd. Do�. Dr. �nder Kuzu, uykusuzlu�un en s�k g�r�len �eklinin uykuya dalmada g��l�k �eklinde ortaya ��kt���n� vurgulad�. Normal ve sa�l�kl� bir uykuya ge�i� s�resinin 8 ile 30 dakika aras�nda de�i�ti�ini ifade eden Yrd. Do�. Dr. �nder Kuzu, "E�er ki�i 8 dakikadan k�sa s�rede uykuya ge�erse uyku latans�nda k�salma, 30 dakikadan uzun s�rede uykuya ge�erse uyku latans�nda uzama olarak kabul edilir. Uykusuzluk oldu�unda uyku latans�nda uzama olur. Uykuya dalamamak �nemli bir endi�e, kayg� ve huzursuzluk kayna��d�r. Hasta, 'Ben yata�a gitti�imde yine uyuyamayaca��m' �eklinde kendisini �artlar ve yata�a gitti�inde uyuyamaz; ancak televizyon seyrederken uyuyakalabilir" dedi. SABAH ERKEN UYANIYORSANIZ D�KKAT! "Geceleri uyan�p sonra uykuya ge�mede sorun ya�ayan hastalar�n uykular� �ok y�zeyseldir. En ufak seslerden e�inin yatakta d�n���nden bile etkilenerek uyanabilirler. Uyand�ktan sonra da uykuya ge�mekte zorluk ya�arlar" diyen Yrd. Do�. Dr. �nder Kuzu, uykusuzlu�un bir di�er �ekli olan sabah erken saatte uyanma ve bir daha uyuyamaman�n daha �ok depresyonda g�r�len bir uykusuzluk �ekli oldu�unu belirterek bu ki�ilerin sabah erken saatte tan�mlayamad�klar� bir i� s�k�nt�s�yla birlikte uyand�klar�n� s�yledi. KAL�TEL� B�R UYKU ���N BU �NER�LERE KULAK VER�N �yi ve dinlendirici bir uyku uyumak i�in uyku saatlerine ve s�resine dikkat etmek gerekti�ini vurgulayan Yrd. Do�. Dr. �nder Kuzu, �unlar� s�yledi: "Herkesin kendisini dinlendiren uyku s�releri ayn� de�ildir. Baz� insanlara be� saat uyumak yeterli gelirken baz�lar�na da 10 saat uyumak yeterli gelebilmektedir. �nsanlar�n �o�unlu�unda 7-8 saat uyumak sabahlar� zinde ve dinlenmi� olarak uyanmalar� i�in yeterlidir. Uyuma saatleri de ki�iden ki�iye de�i�ebilmektedir. Baz�lar� erken yat�p erken kalkarken (tavuk uykusu), baz�lar� ge� yat�p ge� uyan�rlar (bayku� uykusu). O y�zden uyuma saatimizi kendi ki�isel �zelliklerimize g�re ayarlamal�y�z. Uykumuz gelmeden yata�a gitmemeliyiz. Sabahlar� uyanma saatini geciktirmek ertesi gece uykuya ge�memizi zorla�t�r�r. Uykuya dalma sorunu ya�ayan ki�ilerin sabah uyanma saatlerini geciktirmemeleri �ok �nemlidir. Gece uykuya dalmada g��l��e neden olabilecek bir di�er al��kanl�k olan g�nd�z uyumalar�ndan da ka��nmak gerekir. G�NL�K EGZERS�Z �HMAL ED�LMEMEL� Uykusuzluk sorunu ya�amamak i�in mutlaka g�nl�k i�lerin aras�na egzersiz de eklenmeli. Egzersiz s�ras�nda enerji kayna�� olan ATP par�alan�r, adenozin dedi�imiz madde a���a ��kar bu madde gidip beyinde adenozin resept�rlerine ba�lanarak uykumuzu getirir. Kahvenin uykuyu ka��r�c� etkisi (kafein) adenozinin resept�rlerine ba�lanmas�n� engelleyerek ortaya ��kar. Egzersizlerin uyku saatine yak�n yap�lmas�ndan ka��nmak gerekir. ��nk� bu defa v�cuttaki otonom sinir sistemini aktive ederek tam ters etkiyle uykuyu ka��rabilir. ALKOL DER�N UYKUYU AZALTIYOR Ak�am saatlerinde a��r yemekler yemekten ve geceleri a��r� s�v� almaktan ka��n�lmal�d�r. A��r� s�v� al�m�, gece idrara kalkma ihtiyac�na neden olup uykuyu par�alayabilir. Uyumadan �nce alkol almak uykuya dalmay� kolayla�t�rsa da uyku kalitesini bozar s�k uyanma ve erken uyanmalara neden olabilir. Alkol y�zeysel uykuyu art�r�rken derin uykuyu azalt�r. Ak�am saatlerinde �ay, kahve ve asitli i�ecekler gibi sinir sistemini uyaran maddeleri a��r� t�ketmemek gerekir. YATAK ODASININ ISISINI D���R�N V�cut �s�s�n�n d��mesi uykuya ge�meyi kolayla�t�r�r ve de derin uykuyu art�r�r. Bu nedenle yatak odalar�n�n �s�s� di�er odalara g�re daha d���k olmal�d�r. Buna ilave olarak uyku �ncesi �l�k bir du� almak v�cut �s�s�n� d���rmeye katk� sa�layacakt�r. Uykuyu ba�latan en �nemli hormon kabul edilen melatonin sal�nmas� karanl�kta ba�lad��� i�in uyumaya yak�n ���klar� azaltmakta uykuya ge�memizi kolayla�t�racakt�r. Uyudu�umuz yatak ve yast�klar�n belli periyotlarla yenilenmesi de uyku kalitesine olumlu katk�lar sa�layacakt�r."
25.1.2018 - 31344
|