T�rkiye'nin akci�er kanseri risk haritas� olu�turuldu

D�nya genelinde kanser hastal�klar� aras�nda ilk s�ralarda yer alan akci�er kanserinin ba�lang�� evresinde ortaya ��kan belirti ve bulgular� �o�unlukla fark edilmiyor. �zellikle sigara kullanan ki�ilerde �ks�r�k gibi �nemli belirtiler de b�y�k oranda dikkate al�nmad���ndan bu durum akci�er kanserinin �ok ge� evrelerde fark edilmesine neden oluyor ve tedavi s�recini olduk�a zorla�t�r�yor. Bu ger�ekten yola ��kan T�rk T�bbi Onkoloji Derne�i (TTOD), AstraZeneca T�rkiye'nin deste�i ile 2020 y�l�nda 'Akci�erimizi Okuyoruz' internet platformunu, akci�er kanseri risk fakt�rleri hakk�nda toplumu bilgilendirmek amac�yla hayata ge�irdi. �

Platform �zerinden bug�ne kadar yakla��k 40 bin ki�iden elde edilen ve akci�er kanserinde erken te�his konusunda toplumda fark�ndal�k yaratacak veriler; T�rk T�bbi Onkoloji Derne�i Ba�kan� Prof. Dr. Murat Din�er, T�rk T�bbi Onkoloji Derne�i Genel Sekreteri Prof. Dr. �zlem S�nmez, Halk Sa�l��� Anabilim Dal� ��retim �yesi Prof. Dr. G�l Erg�r ve AstraZeneca T�rkiye �lke Ba�kan� Ecz. Serkan Bar��'�n kat�l�mlar� ile 16 Kas�m'da d�zenlenen bas�n toplant�s�nda kamuoyu ile payla��ld�.

81 �L�N TAMAMINDAN KATILIM SA�LANDI

'Akci�erimizi Okuyoruz' internet platformu �zerinden T�rkiye genelinde 81 ilde ya�ayan 38 bin 623 ki�iden anonim �ekilde elde edilen verilere g�re kat�l�mc�lar�n y�zde 63,4'� erkeklerden, y�zde 36,6's� ise kad�nlardan olu�tu. Kat�l�mc�lar�n y�zde 52,5'ini 30 � 49 ya� aras� ki�iler olu�tururken bu grubu s�ras�yla y�zde 31,5 ile 50 � 69 ya� aras�, y�zde 13 ile 18 - 29 ya� aras� ve y�zde 3 ile 70 ya� �zeri ki�iler takip etti. Kat�l�mc�lar�n ya�ad��� illere g�re da��l�mda ilk s�rada y�zde 24,6 ile �stanbul yer ald�. Ankara y�zde 10,8 ile ikinci olurken �zmir y�zde 9,4 ile ���nc� oldu.

AKC��ER HASTALI�I ERKEKLERDE DAHA FAZLA G�R�L�YOR

Platform �zerinden bilgilerini payla�anlar�n y�zde 6,3'� kronik obstr�ktif akci�er hastas� (KOAH) ve y�zde 0,8'i akci�er kanseri hastas� olduklar�n� s�yledi. �Akci�er kanseri varl���n�n cinsiyete g�re da��l�m�nda kat�l�mc� erkeklerin y�zde 1'i akci�er kanser hastas� olduklar�n� ifade ederken kad�nlar�n y�zde 0,6's� akci�er kanseri hastas� olduklar�n� s�yledi. KOAH varl���n�n cinsiyete g�re da��l�m�nda ise erkek ve kad�n oranlar� birbirine yak�n ��kt�. Buna g�re erkeklerin y�zde 6,5'i kad�nlar�n ise y�zde 6,3'� KOAH hastas� olduklar�n� belirtti.

70 YA� �ZER� K���LER �LK SIRADA

Ya� gruplar�na g�re akci�er kanseri varl���nda y�zde 3,6 ile 70 ya� �zeri ki�iler ilk s�rada. Bunu y�zde 1,4 ile 50 � 69 ya� aras�, y�zde 0,4 ile 30 � 49 ya� aras� ve y�zde 0,7 ile 18 � 29 ya� aras� ki�iler izledi. KOAH'�n ise en �ok y�zde 19,5 ile 70 ya� �zeri ki�ilerde g�r�ld��� ortaya ��kt�. Bunu y�zde 11,3 ile 50 � 69 ya� aras�, y�zde 3,5 ile 30 � 49 ya� aras� ve y�zde 2,2 ile 18 � 29 ya� aras� ki�iler takip etti. Kat�l�mc�larda hastal�k �yk�s�ne bak�ld���nda ise her d�rt ki�iden biri (y�zde 25,3) ailede akci�er kanseri oldu�unu belirtti.

ERKEKLERDE S�GARA ��ENLER�N ORANI DAHA FAZLA

Neredeyse her iki ki�iden biri (y�zde 48,4) sigara i�ti�ini belirtirken i�meyenlerin oran� y�zde 26,5 oldu. Sigaray� b�rakt���n� s�yleyenlerin oran� ise y�zde 18,2. Erkeklerde sigara i�tiklerini s�yleyenlerin oran� y�zde 51,7 olurken kad�nlarda bu oran y�zde 42,8 oldu. Ortaya ��kan bir di�er �nemli sonu� ise kad�nlar�n erkeklere k�yasla �ok daha fazla pasif i�ici konumda olmas�. Erkeklerin y�zde 4,8'i pasif i�ici oldu�unu ifade ederken kad�nlarda bu oran y�zde 10,3'e ��k�yor.

S�GARAYI BIRAKMADAN �NCE ��ME S�RES� ORTALAMA 20 YIL

Halen sigara i�enlerin i�me s�resini de ortaya ��karan sonu�lara g�re kat�l�mc�lar�n y�zde 31,3'� 20 � 29 y�ld�r sigara i�ti�ini s�yledi. Y�zde 26,8'i 10 � 19 y�l, y�zde 16,7'si 30 � 39 y�l, y�zde 14,6's� ise 1 � 9 y�l sigara i�tiklerini belirtti. 40 y�ldan fazla s�re sigara i�tiklerini s�yleyenlerin oran� ise y�zde 10,6. Kat�l�mc�lar�n y�zde 80,1'i g�nde 1 � 20, y�zde 18,3'� ise 21 � 40 adet sigara i�ti�ini s�ylerken toplam sonu�lara g�re g�nde ortalama 15 sigara i�iliyor. Sigaray� b�rakanlarda ortalama b�rakma s�resi 5 y�l oldu. B�rakmadan �nce i�me s�resi ortalama 20 y�l.

HAVA K�RL�L��� DE R�SK FAKT�RLER�N�N BA�INDA GEL�YOR

Verilere g�re sigara haricinde akci�er kanseri hastal���na neden olabilecek �e�itli risklere maruz kal�m durumunda ilk s�rada y�zde 7,1 ile hava kirlili�i yer ald�. Bunu s�ras�yla y�zde 3,3 ile verem, y�zde 2,9 ile elementler (a��r metaller, petrol �r�nleri vb.) ve radyoterapi, y�zde 1,4 ile asbest ve y�zde 0,6 ile radon takip etti.

"�NAT�I GE�MEYEN �KS�R�KTE DOKTORA G�TMEK ERKEN TANI ���N �OK �NEML�"

Kansere ba�l� �l�mlerde akci�er kanserinin ilk s�rada yer ald���n� belirten T�rk T�bbi Onkoloji Derne�i Ba�kan� Prof. Dr. Murat Din�er, "Bu durumun nedeni; genellikle ge� evrelerde, daha ileri evrelerde tan� koyuluyor olmas�d�r. Dolay�s�yla akci�er kanseri, hem fazla yakalan�lan hem de �l�me gitme olas�l��� y�ksek olan bir kanser oldu�u i�in toplumda �ok ciddi tehditler olu�turan kanser tipidir. Belirtileri aras�nda ise �ks�r�k, kanl� balgam, �ks�r�kten kan gelmesi vard�r. Kilo ve i�tahs�zl�k da bir belirti olabilir. Ama s�k� t�t�n i�icilerinde bu belirtiler, hayat�n bir par�as� gibi alg�lan�r ve bu ki�iler �ks�rmeye olduk�a al��k�nd�rlar. Dolay�s�yla hekime gitmekte biraz gecikirler. Yani �zellikle t�t�n kullan�c�s�ysan�z ve ge�meyen �ks�r���n�z varsa bu durum mutlaka ciddiye al�nmal� ve hekime ba�vurulmal�" a��klamas�n� yapt�.

"NEDEN�N Y�ZDE 90'I S�GARADIR"

T�rk T�bbi Onkoloji Derne�i Genel Sekreteri Prof. Dr. �zlem S�nmez ise �unlar� s�yledi:

"Akci�er kanseri fark�ndal���n� ve erken tan�y� art�rmak i�in buraday�z. Bu ara�t�rma ile �lkemizin ger�eklerini de g�rm�� olduk. Bu ara�t�rma ile sigara i�icili�inin gen�ler ve kad�nlarda da ne kadar yayg�n oldu�unu g�rm�� olduk. Akci�er kanserinin nedeninin y�zde 90 fazlas� sigarad�r. �Hava kirlili�i de ikinci s�rada yer almaktad�r. Bunun i�in hep beraber m�cadele etmemiz laz�m. Son 4-5 senedir �lkemizde olan dumans�z hava saha uygulamalar� bununla olduk�a iyi bir geli�me kaydetti. Sigara i�mek kendi tercihiniz, kendi sa�l���n�z i�in bu tercihi yap�yorsunuz. Ama bunu yaparken sadece kendinize de�il, �etraf�n�zdakilere de zarar veriyorsunuz. Yani bunu �evre katliam�ndan �ok fark� yok asl�nda. Mesela hastalar�m�z geliyor 'hi� sigara i�medi�ini' s�yl�yor. Fakat sorgulad���m�z zaman e�inin g�nde iki paket sigara i�ti�ini ��reniyoruz. Sadece akci�er kanseri de�il, bunun d���nda bunun beraberinde kronik obstr�ktif akci�er hastal��� dedi�imiz akci�er dokusuna zarar veren hastal�k t�rlerini de beraberinde getiriyor. Bu da a��r solunum yetmezliklerine neden oluyor."

"KONULAN TANILARIN YARISINDAN �O�U GE� TANI"

Halk Sa�l��� Anabilim Dal� ��retim �yesi Prof. Dr. G�l Erg�r de "2020 y�l�nda GLOBOCAN veri taban�nda yay�mlanan bilgilere g�re T�rkiye'de her y�l 41 bin ki�iye yeni akci�er kanseri tan�s� konuluyor. Bu ki�ilerin 34 binini erkek 7 binini ise kad�nlar olu�turuyor. T�rkiye Kanser �statistikleri 2018 y�l� sonu�lar�na g�re ise akci�er kanseri tan�s� alanlar�n y�zde 19'u b�lgesel, y�zde 28'i yak�n dokulara yay�l�m (metastaz) ve y�zde 53'� ise uzak dokulara yay�l�m (metastaz) yapm�� durumdad�r. Konulan tan�lar�n maalesef yar�s�ndan �o�unun ge� tan� olmas� olduk�a �z�c�. 2040 y�l�na kadar y�lda 75 bin ki�inin akci�er kanseri hastas� olaca�� tahmin ediliyor" �eklinde konu�tu.

"KANSER� �L�M NEDEN� OLMAKTAN �IKARMA HEDEF�YLE �� B�RL�KLER� YAPIYORUZ"

Projeye ko�ulsuz destek veren AstraZeneca T�rkiye'nin �lke Ba�kan� Ecz. Serkan Bar��, "D�nya Sa�l�k �rg�t� verilerine g�re T�rkiye'de kanser �l�mlerinin y�zde 18'i akci�er kanseri nedeniyle ger�ekle�iyor. Bu ger�ek, toplumda akci�er kanseri ile ilgili bilgilendirme ve bilin�lendirme �al��malar�n�n �nemini daha da art�r�yor. AstraZeneca olarak biz de d�nya �ap�nda 40 y�l� a�k�n bilgi birikimiz ile tan�, tarama, tedavi ve erken eri�im programlar� olmak �zere her a�amada hastalar�n yan�nda olabilmek i�in i� birlikleri ger�ekle�tiriyor, projeler geli�tiriyor ve payda�lar�m�za destek veriyoruz. Kanseri �l�m nedeni olmaktan ��karma hedefiyle hocalar�m�z, derneklerimiz ve bilim d�nyas� ile i� birli�i halinde �al���yoruz. Bu kapsamda akci�er kanserinde erken te�his konusunda toplumda fark�ndal�k yaratacak verilerin olu�mas�na katk�da bulunan 'Akci�erimizi Okuyoruz' platformuna da ko�ulsuz destek olduk. AstraZeneca olarak sa�l��a eri�im hedefimiz do�rultusunda bilin�lendirme projelerimiz ile milyonlarca insana ula�may� desteklemeye ve toplumda hastal�klar hakk�nda fark�ndal�k yaratmay� �nceliklendirmeye devam edece�iz" dedi.

Akci�er kanserine sebep olabilecek risk fakt�rlerini ve bu fakt�rlerden hangilerine sahip oldu�unuzu ��renebilece�iniz platforma T�rk T�bbi Onkoloji Derne�i (TTOD) toplum bilgilendirme platformu arac�l���yla https://www.akcigerimiziokuyoruz.com/ adresi �zerinden ula�abilirsiniz.

16.11.2022 - 63338