|
Diyabet hastal���ndan korunmaya y�nelik ulusal ve uluslararas� projeler y�r�ten T�rkiye Diyabet Vakf�, D 2020: Vizyon ve Hedefler Program� Sonu� Raporuna dair �nemli a��klamalarda bulundu. T�rkiye'nin diyabetin h�zla yay�ld��� �lkelerin ba��nda geldi�inin belirtildi�i raporda, "T�rkiye'de diyabet art�� h�z� d�nyadan 2 kat, Avrupa'dan 3 kat daha y�ksektir" bilgilerine yer verildi. T�rkiye Diyabet Vakf� toplumun diyabet konusunda bilin�lenmesi, diyabet art�� h�z�n�n kontrol�, diyabetli hastan�n bak�m, izlem ve ya�am kalitesinin art�r�lmas� i�in yol haritas�n� de�erlendirmek amac�yla D�nya Sa�l�k �rg�t� (WHO) Avrupa B�rosu, Uluslararas� Diyabet Federasyonu (IDF), Sa�l�k Bakanl��� ve 24 meslek kurulu�unun kat�l�m�yla 2010 y�l�nda "D�YABET 2020; V�ZYON VE HEDEFLER" projesini ba�latt�. Yap�lan iki �al��tay sonras� 600 sayfal�k iki kitap yay�nland�. D�YABETL� SAYISININ 2030'DA 578 M�LYONA �IKACA�I TAHM�N ED�L�YOR 2019 y�l�nda Uluslararas� Diyabet Federasyonu (IDF) verilerine g�re d�nyada 20-79 ya�lar� aras�nda tahmini 463 milyon diyabetli bulunmaktayd�. Bu say�, bu ya� grubundaki d�nya n�fusunun y�zde 9,3'�n� olu�turuyordu. 2030 y�l�na kadar bu say�s�n�n 578 milyona, 2045 y�l�na kadar ise 700 milyona ula�aca�� IDF taraf�ndan �n g�r�l�yor. D�nyada, 1,1 milyon �ocuk ve ergenin Tip 1 diyabet oldu�u tahmin ediliyor. TOPLUMSAL B�L�NC� Y�KSELTMEM�Z GEREK�YOR T�rkiye'de diyabetli hastalar�n sadece y�zde 34'�n�n diyabet konusunda bilgi sahibi oldu�unu s�yleyen Prof. Dr. Mehmet Sarg�n, toplumsal diyabet fark�ndal���n� sa�l�kl� bireylerin, diyabet a��s�ndan risk alt�ndaki bireylerin, diyabetli bireylerin, sa�l�k �al��anlar�n�n, sa�l�k y�neticilerinin ve devlet y�neticilerinin fark�ndal��� ile m�mk�n olaca��na dikkat �ekti. Sarg�n, bilin�lendirmede hasta e�itimleri, e-nab�z sisteminde s�reklili�i olan tarama bilgileri, 1'inci basamakta aile hekimlerinin takibi, sosyal medyada kontroll� ileti�im ile daha iyi bir noktaya ta��nabilece�ini, bu konuda �al��an sivil toplum kurumlar�yla temas�n artt�r�lmas�n�n faydas�n� vurgulad�. D�YABETTEN KORUNMANIN YOLU SA�LIKLI BESLENME VE YETERL� F�Z�KSEL AKT�V�TEDEN GE��YOR Topluma hareket al��kanl���n�n kazand�rmas� gerekti�ini vurgulayan Prof. Dr �brahim �ahin, "G�neydo�u Anadolu mutfa��ndan kayna��n� alan milli fastfood diyabeti h�zland�r�yor" dedi. B�y�k �ehirlerdeki y�ksek n�fus ve ye�il alanlar�n azl��� nedeniyle d�zenli spor ve aktivitenin s�n�rl� oldu�una de�inen Prof. Dr. �brahim �ahin, yerel y�netimlerin topluma hareketli ya�am olanaklar� sa�layaca�� bisiklet kullan�m� da i�eren projelere �ncelik vermesine vurgu yapt�. �ahin, e�itim kurumlar�nda ve toplu beslenme yap�lan i�yerlerinde sa�l�kl� beslenme i�lerli�i kazand�r�lmas� gerekti�ini, buralarda diyetisyen bulunmas� gerekti�ini s�yledi. EN �NEML� UNSUR D�YABETL� HASTANIN E��T�M�D�R T�rkiye'de 8,5 milyon ila� kullanan diyabetli hastan�n e�itimini 600 Endokrinoloji Uzman� ve 650 diyabet hem�iresi ile y�r�tmenin m�mk�n olmad���n� s�yleyen Prof. Dr. O�uzhan Deyneli, hasta e�itiminde diyabet e�itimli hem�irelerin ve diyetisyenlerin bulunmas�n�n �nemine, ayak bak�m�nda podiatristlerin T�rkiye'de h�zla atanmas� gerekti�ine, eczac�lar�n daha aktif rol alabilece�ine, uzmanla�m�� diyabet merkezlerinin yayg�nla�t�r�lmas�na acil ihtiya� oldu�una dikkat �ekti. D�YABET TEDAV�S�NDE EK�P �ALI�MASI �NEML� Prof. Dr. Erol Bolu, birinci basamak sa�l�k hizmetleri g��lendirilerek b�t�nle�ik sa�l�k hizmeti/ ekip hizmetinin verilmesinin sa�lanmas�na vurgu yapt�. Telet�p uygulamalar�n�n yayg�nla�t�r�lmas�yla hastalar�n evlerinde g�venilir ve dijital olarak takiplerinin m�mk�n oldu�unu, ancak bu alanda yeni d�zenlemelere ihtiya� oldu�unu s�yleyen Bolu, hastan�n aktif kat�l�m�n�n fark yaratt���n�, bunun da e�itimle m�mk�n olaca��n� belirtti. Bolu, dijital entegre hasta kay�t takibi, e-kons�ltasyon, pozitif performans uygulamas� gibi uygulamalarla kronik hastal�k kontrol�nde h�zl� yol al�nabilece�ini vurgulad�. TEDAV�DE VER�LEN �LACIN BA�ARISI HASTANIN E��T�M�YLE B�RLE��NCE ARTIYOR Hastaya kaliteli vakit ay�rmak gerekti�ini s�yleyen Prof. Dr. Ahmet Kaya ve Prof. Dr. �lhan Yetkin iyi bir diyabet y�netimi i�in g�ncel, kolay, anla��l�r ve uygulanabilir rehberlerle birlikte 1. basamakta tedavinin ba�lanmas�n�n �nemine, 2. ve 3. basama�a �ok gerekli vakalar�n sevk edilmesine, b�ylece sistemde verimli bir ak�� sa�lanaca��na vurgu yapt�. Kaya ve Yetkin, hasta-hekim ili�kisinde kronik hastal�k y�netiminde, �oklu organ yetmezli�i olu�turan diyabet gibi hastal�klar�n klinik de�erlendirme, e�itim gibi hizmetlerinde zaman bask�s�n�n olumsuzluk yaratt���n�, diyabet hastalar�n�n takibi i�in merkezi kay�t sisteminin �nemli oldu�unu, diyabet konusunda yeti�mi� yetkin sa�l�k personeli ve uzmanla�m�� merkezlerin yayg�nla�mas� gerekti�ini belirtti. "T�RK�YE'DE HASTANIN �LACA ER���M�NDE C�DD� E��TS�ZL�K VAR" "Baz� diyabet ila�lar�n�n gereksiz yere a��r� sarfiyat� varken, baz� yeni ila�lara ula��mda ciddi engeller vard�r" diyen Prof. Dr. M. Temel Y�lmaz ise "�yi tedavi edilemeyen diyabet, en y�ksek �l�m nedenleri aras�nda olan bir�ok kronik hastal���n haz�rlay�c�s�d�r" dedi. Prof. Dr. M. Temel Y�lmaz diyabet alan�nda etki mekanizmalar� ve etkinlik oranlar� birbirinden farkl� onlarca yeni ilac�n pazara girdi�ini, ancak yeni pazara giren ila�lar�n b�y�k bir b�l�m�n�n T�rkiye'de bulunmad���n� s�yledi. Mevcut baz� ila�lar�n endikasyon d��� ve gereksiz yere a��r� kullan�m�n�n devletin ilaca yapt��� �deme y�k�n� art�rd���n� ve bu nedenle hastan�n yeni tedavi se�eneklerine ula��m�n� engelledi�ini payla�t�. Y�lmaz, Sa�l�k Bakanl���'n�n yapt��� de�erli �al��malar oldu�unu ancak bu �al��malar�n geni�letilmesi di�er ilgili bakanl�klar�n, belediyeler gibi yerel y�netimlerin, STK'lar�n bulundu�u geni� platformlar�n aktif hale getirilmesiyle obezite ve diyabetle m�cadelede daha etkin ad�mlar�n at�lmas�n�n m�mk�n olaca��n� s�yledi. B�L���M �A�INA HIZLI AYAK UYDURAB�L�RSEK D�YABET KONTROL�NDE ���M�Z KOLAYLA�AB�L�R Prof. Dr. Mustafa Kemal Balc�, "H�zlanan internet uygulamalar�yla hem hastalar�n hem diyabet sa�l�k ekiplerinin online e�itimlerinin geli�tirilmesi bu sorunla m�cadeleye destek olacakt�r. Online sa�l�k dan��manl�k hizmetlerinin aktif ve do�ru bir �ekilde y�r�t�lmeli ve alt yap�n�n h�zl�ca olu�turulmas� gerekir" dedi. SA�LIK EKONOM� �ALI�MALARINA �HT�YA� VAR "Diyabet ve komplikasyonlar�, y�ksek t�bbi maliyetler, �retkenlik kayb�, erken �l�m ve ya�am kalitesinin d��mesine yol a�arak �nemli derecede ekonomik y�ke neden olmaktad�r" diyen Prof. Dr. Hasan �lkova, maliyetin �nemli k�sm�n�n komplikasyonlar (g�rme sorunlar�, b�brek yetmezli�i, kalp-damar hastal�klar�, ayak-bacak amputasyonlar�) oldu�unu vurgulad�. �lkova, "Yani bu hastal�k kontrol edilebilirse maliyeti azal�r. Yeni tedaviler/cihazlar/programlar hastalara fayda sa�l�yor, hastal���n direkt veya dolayl� maliyetlerine k�sa/orta/uzun vadede pozitif etki yap�yorsa, do�ru sa�l�k teknolojileri de�erlendirme y�ntemleri ile analiz edilerek hastan�n tedavi se�eneklerine dahil edilmelidir" diye konu�tu. D�J�TAL D�YABET E��T�M�N�N �NEM�, PANDEM�DE B�R KEZ DAHA ANLA�ILDI Prof. Dr Sel�uk Da�delen ise telet�p konusuna de�indi. Da�delen konuya ili�kin �u ifadeleri kulland�: Telet�p, ger�ek t�bb�n yerini alamaz. Fakat kronik hastal�k y�netiminde hasta uyumunu artt�rabilir, kronik hastal�k �nleme programlar�nda yararl� olabilir. Telet�p uygulamalar� i�in mevzuat bo�lu�u dolay�s�yla hukuki ve etik kayg�lar vard�r. Glisemik kontrols�zl���n �iddetli oldu�u kritik hastal�k ve hastalarda hastaneye yat��� gereken diyabetliler i�in "ge�ici" sens�r ve pompa geri �demesi, makul bir se�enek olarak mutlaka geri �deme a��s�ndan de�erlendirilmelidir. �ocukluk �a�� diyabetinde �a��n gerisindeyiz. Glukoz Sens�rleri halen geri �deme kapsam�nda olmad��� i�in �ocuklar g�nde 5-7 kez parmaklar�n� delmek zorunda kal�yor. �ns�lin Pompas� ya�am kurtar�c�d�r. �ns�lin pompas�nda hastan�n �zerinde kalan mali y�k �ok y�ksektir. Bu iki konuda devlet deste�ine acil gereksinim vard�r. Prof Dr �lknur Arslano�lu, "�a�� yakalamak, hatta "geli�mi�" toplumlar�n �tesine de ge�erek �rnek bir bak�m program� olu�turmak �lkemiz i�in bir hayal de�ildir' dedi. Arslano�lu, "�lkemizde ins�lin kullanan �ocuk diyabetlilerin say�s�n�n 20-25 bin civar�nda oldu�u d���n�lmektedir. Bu nispeten k���k fakat �nemli grubun uygun denetleme ko�ullar� yarat�larak en geli�mi� diyabet teknolojilerinden yararlanmas�n�n, �ocuk endokrin merkezlerinde yeterli diyabet hem�iresi, diyetisyen, sosyal hizmet uzman�, psikolog ve teknik destek eleman� i�eren sa�l�k ekibi ile desteklenmesinin k�sa, orta ve uzun vadede say�s�z toplumsal yararlar� vard�r" dedi. HER D�YABETL� M�CADELES�NDE KEND� HASTA HAKLARINI B�LMEL�D�R Prof. Dr �ehnaz Karadeniz ise hasta haklar� ile ilgili d�zenleme/kanunlar yap�l�rken konu ile ilgili sa�l�k uzmanlar� ve hasta �rg�tleri gibi sivil toplum kurulu�lar�n�n talep ve g�r��lerinin al�nmas� gerekti�ini vurgulad�. �zellikle geri �deme sistemlerinde ma�duriyetlerin olu�mamas� i�in saha tespitlerinin de�erlendirilmesi gerekti�ini s�yledi. Karadeniz, "T�rkiye'nin diyabetle m�cadelede ba�ar�l� olmas� i�in gereken bilgi birikimi, deneyim ve kaynaklar� vard�r. D 2020 projesiyle toplanan dok�mantasyon, �lkenin diyabetle m�cadelesinde �nemli eksiklerin giderilmesi a��s�ndan stratejik veriler sa�lamaktad�r" dedi.
19.11.2021 - 57930
|