|
�lkemizde �ocuk sahibi olma problemi ya�ayan 1.5 milyon �ift en k�sa zamanda hayallerini ger�e�e d�n��t�rmek i�in cevab�n� bilmedi�i sorular�n yan�t�n� ar�yor. Bah�eci Sa�l�k Grubu Fulya T�p Bebek Merkezi Kad�n Hastal�klar� Uzman� Dr. Bur�ak Erzik t�p bebek tedavisi ile ilgili merak edilen sorular� yan�tlad�.
�nsan�n varolu� sebeplerinden biri ya�amak di�eri de �remektir. Ancak geli�en teknoloji ve modern ya�am�n insanl��a verdi�i yan�tlardan biri de k�s�rl�k... Yap�lan ara�t�rmalar �lkemizde 1.5 milyon �iftin �ocuk sahibi olma problemi ya�ad���n� ortaya koyuyor. Bah�eci Sa�l�k Grubu Fulya T�p Bebek Merkezi Kad�n Hastal�klar� Uzman� Dr. Bur�ak Erzik bu �iftlerin cevab�n� arad��� sorular� yan�tlad�.
T�p Bebek Tedavisine Ne Zaman Karar Verilmelidir?
T�p bebek tedavisine ba�lamadan veya karar vermeden �nce daha basit y�ntemler ile gebe kal�n�p kal�nmayaca�� ara�t�r�lmal�d�r. Erke�e ba�l� sperm problemi yoksa yumurtlama fonksiyonlar� normal ise gen� �iftlerde t�p bebek denemeye gerek yoktur. Yumurtlamay� art�r�c� y�ntemler veya a��lama tedavisi ile daha basit daha hesapl� bir �ekilde netice al�nabilir.
T�p Bebek Tedavilerinde Ba�ar�n�n Tan�m� Nedir?
T�p bebek merkezleri ba�ar�lar�n� klinik gebelik oran� ve canl� do�um oran� ile belirler. Klinik gebelik oran� pozitif gebelik testinin ard�ndan rahimi�i gebelik kesesinin de ultrasonografik olarak geli�ti�i hasta grubunu kapsar. Canl� do�um oran� ise kimi tan�mlarda gebeli�in 20 haftaya ula�mas�, kimi tan�mlarda ise eve bebek g�t�rme oran� olarak belirlenmi�tir. Bu anlamda en �nemli etken az say�da embriyo transferi ile elde edilen tekil veya ikiz gebeliklerdir. Merkezlerin ba�ar�lar� t�p bebek tedavilerinin t�m basamaklar�n�n do�ru uygulanmas� ile y�kselmektedir. Bir �ifte, iyi uygulanm�� ov�lasyon ind�ksiyonu, do�ru zamanda toplanm�� yumurta, iyi se�ilmi� sperm ile uygulanan do�ru mikroenjeksiyon nihayetin de iyi bir teknikle embriyonun transfer edilmesi y�ksek gebelik oran� sa�layacakt�r. �yi merkezler zor hasta karakteristi�ine sahip olmalar�na ra�men klinik gebelik ve canl� do�um oranlar�n� y�ksek tutmaktad�r.
Dondurulmu� Embriyo Transferinden Sa�lanan Gebeliklerde Hastal�k Riski Artar m�?
Bilimsel �al��malar t�p bebek tedavilerinde dondurulmu� embriyo transferi ile elde edilen gebeliklerde taze embriyo gebeliklerine oranla fetuslarda artm�� do�umsal anomali veya genetik hastal�k riski saptamam��t�r. G�n�m�zde embriyo dondurulmas� t�p bebek tedavilerinin standart bir aya��n� olu�turmaktad�r.
Dondurulmu� Embriyo Transferlerinden Sonra Gebelik Oranlar� Azal�r m�?
Dondurulmu� embriyo transferi, taze siklusta transferin m�mk�n olmad��� durumlarda, endometriyum tabakas� inceli�i veya ohss riski gibi veya taze embriyo transferinden elde edilen fazla sa�l�kl� embriyolar�n tekrarlayan denemelerde uygulanmas� ile ger�ekle�tirilir. �yi tekniklerle dondurma ve ��zd�rme i�lemi uygulanm�� kaliteli embriyolar ile taze transferlere oranla daha y�ksek gebelik ba�ar�s� sa�lan�r. Bunun en olas� sebebi aktif embriyo geli�tirilen aylarda hormonal de�i�imlerin rahim al�c�l��� �zerindeki olumsuz etkisidir. Bu nedenle dondurulmu� embriyo transferi, tekrarlayan basarisiz IVF denemeleri olan hastalarda bir tedavi stratejisi de olabilmektedir.
Yumurtal�k Dondurulabilir mi? Kimlere �nerilir?
Yumurtal�k dokusunun dondurularak saklanmas� kanser tedavileri nedeniyle do�urganl��� tehdit alt�nda olan kad�nlar i�in uygulanabilen bir y�ntemdir. Kemoterapi ve/veya radyoterapi �ncesi laparoskopik ameliyat ile al�nan over dokusu dondurularak saklan�r ve kanser tedavisinin ard�ndan �reme fonksiyonlar�n�n kazan�lmas� i�in tekrar v�cuda yerle�tirilir. G�n�m�zde nakil sonras� ba�ar�l� gebelikler ve do�umlar elde edilmi� olmas�na ra�men halen deneysel bir tedavi y�ntemi olarak kabul edilmektedir. Kanser tedavisi i�in kemoterapi ve/veya radyoterapi planlanan, kemik ili�i veya k�k h�cre nakline haz�rlanan ve ba����kl�k sistemi hastal�klar� nedeniyle y�ksek doz kemoterapi planlanan kad�nlara �nerilir. Klinik olarak do�urganl���n� do�al limitlerin �zerine ta��ma iste�i bulunan kad�nlar i�in de uygulanabilir olsa da bilimsel olarak bu hasta grubuna uygulanmamaktad�r.
Kanser Tedavileri, Kemoterapi Sperm Yap�m�n� Bozar m�?
Kemoterapi h�zl� b�l�nen h�creleri yok etme prensibi ile �al��an bir tedavi y�ntemidir. Hedef h�cre kanser h�cresi olmakla beraber v�cutta h�zla b�l�nen sa�-k�k, mide-ba��rsak sistem ve �reme h�creleri olan sperm ve yumurta h�crelerini de yok eder. Ayn� �ekilde radyasyon terapileri de sperm ve sperm h�cresini olu�turan germ h�crelerine zarar verir. Kemoterapi ve radyoterapi tedavi tipi say�s� ve toplam doza ba�l� olarak erkeklerde geri d�n��s�z 'azoospermiye' yani 'hi� sperm olu�turamama' durumuna dolay�s�yla k�s�rl��a yol a�abilir. Kanser tedavileri �ncesinde spermin dondurularak saklanmas� do�urganl���n korunmas� i�in uygulanan kan�tlanm�� tek tedavi y�ntemidir.
Genetik Hastal�klar K�s�rl�k Nedeni midir?
�nsanlarda normalde 46 kromozom bulunmaktad�r. Bunlar�n iki tanesi cinsiyet kromozomu olan X ve Y kromozomlar�d�r. Kad�nlar iki X kromozomu (46XX), erkekler bir X ve bir Y kromozomu (46XY) ta��rlar. Cinsiyet kromozomlar�nda ki bozukluklar k�s�rl�k sebebidir. Erkeklerde Y kromozomunun baz� b�lgelerinde ki genetik materyal kayb� azoospermi veya �iddetli sperm say� azl��� �ekil ve hareket bozuklu�una yol a�arak k�s�rl�k sebebi olmaktad�r. Ayn� �ekilde kad�nlarda x kromozomu kayb� yumurtal�klar�n fonksiyon g�rmemesine ve dolay�s�yla k�s�rl��a neden olmaktad�r. Cinsiyet kromozomlar� d���nda ki otozomal kromozomlarda olabilen genetik kusurlar da �iftlerde tekrarlayan d���klere, k�s�rl��a ve fetusta genetik bozuklu�a yol a�maktad�r.
Adet G�rmeyen Kad�nlar Gebe Kalabilir mi?
Primer Amenore olarak adland�r�lan ve beyinden yumurtal�klar� uyaran hormon d�ng�s�n�n �al��mad��� Hipogonadotropik Hipogonadizm olgular�nda kad�nlar kendili�inden hi� adet g�remez. Bu eksik hormonlar�n takviye edilmesiyle yumurtlama sa�lan�r ve �ift uygun yard�ml� �reme tekni�ine y�nlendirilerek gebelik elde edilir. Adet g�remeyen di�er durumlar da ise Turner Sendromu olarak bilinen genetik sendrom ( 45, X0), erken menoza yol a�an Prematur Over Yetmezli�i ve menopoz d�neminde kad�nlarda kendi yumurtalar� ile gebelik elde etmek m�mk�n de�ildir. Bu olgular yumurta donasyonu y�ntemiyle gebe kalabilir.
Hangi Enfeksiyonlar T�plerde T�kanma Yapar?
Fallopian t�pleri rahim ile yumurtal�klar aras�nda ki ba�lant�y� sa�layan ve yumurta ile spermin d�llenmeyi ger�ekle�tirdi�i yap�lard�r. T�plerdeki enfeksiyonlar t�kanmaya yol a�arak kad�n k�s�rl��� olu�turmaktad�r. T�pleri tutan ve en s�k enfeksiyona yol a�an ajanlar streptokok, stafilokok ve mikroplazma bakterileri ve cinsel yolla bula�an klamidya ve gonokok enfeksiyonlar�d�r. T�berk�loz enfeksiyonu da nadiren t�pleri tutarak t�kan�kl��a yol a�abilir. Enfeksiyonlar rahimi�i ara� uygulamas�, cinsel ili�ki, d���k, kuretaj ve do�um sonras�, cinsel yolla bula�ma ve appendisit gibi durumlarla t�plere yerle�ebilir.
T�p Bebek Tedavilerinde Kullan�lan �la�lar Kanser Yapar m�?
Bug�ne kadar yap�lm�� en geni� �al��malar k�s�rl�k tedavilerinde kullan�lan ila�lar�n kad�nlarda kanser olas�l���n� artt�rmad���n� g�stermektedir. Meme ve rahim kanserleri i�in artm�� bir risk g�r�lmemektedir. Kuzey Avrupa'da yap�lm�� bir �al��ma infertilite tedavisi alm�� kad�nlarda yumurtal�k kanserleri i�in hafif artm�� bir risk oran� saptam�� olsa da bunun hasta karakterinden kaynaklanabilecek bir �al��ma hatas� olabilece�i d���n�lmektedir. T�m bu bilgilerle beraber hormon tedavisi alm�� kad�nlar�n rutin kontrollerini d�zenli yapt�rmalar� �nemlidir.
T�p Bebek Tedavisine �ehird��� ve Yurtd���ndan Gelirken Hangi Haz�rl�klar� Yapmak Gereklidir?
Tedavi karar� verildi�inde on haz�rl�k testleri kendi bulundu�unuz �ehirde yap�lmal� ve sonu�lar t�p bebek doktorunuzla payla��lmal�, b�ylece tedavi �ncesi t�p bebek program� veya gebelik i�in engel bir durum olmad���ndan emin olunmal�d�r. Bu d�nemde prenatal vitamin kullan�m� ba�lanmal�d�r. T�p bebek tedavileri bayan esin adet kanamas�n�n 2. g�n� ba�lar ve yakla��k olarak 15-18 g�n kadar devam eder. Bu d�nem i�erisinde toplam 6-7 kez merkezinizde kontrol�n�z olacakt�r. Adet d�zensizli�i ya�ayan hastalar�m�z doktorlar�n�n tercihi do�rultusunda adet d�zenleyici ila�lar kullanabilir. Yasal prosed�rler gere�i gerekli resmi belgeleri ve t�m t�bbi kay�tlar�n�z� yan�n�zda getiriniz.
T�p Bebek Tedavisi Sonras� Gebelikler ��inde Tedavi Gerekir mi?
T�p bebek tedavisi ile gebe kalm�� �zellikle a��klanamayan k�s�rl�k, pkos, hafif erkek fakt�r� ve d���k ovaryen rezerv tan�lar� alm�� �iftler daha sonra ki d�nemler de do�al yollarla gebe kalabilirler. Tubal fakt�r ve a��r erkek infertilitesi nedeniyle tedavi g�rm�� �iftlerde do�al gebelik beklenmez.
21.6.2013 - 12845
|