|
Neredeyse 4 bin y�ld�r var oldu�u bilinen kuduz vir�s�, d�nyan�n en tehlikeli zoonoz hastal�klar�ndan (hayvandan insana ge�en) biri olarak g�r�l�yor. V�cudumuza girdi�i anda direkt olarak beynimizi hedef alan vir�s, kal�c� hasarlar verebilir veya hastan�n hayat�n� kaybetmesine sebep olabilir. Peki sudan korkmak skuduz beriltisi mi? Kuduz beriltileri neler, insanlara hangi hayvanlar ile bula��r? Detaylar haberimizde... KUDUZ V�R�S NASIL SU KORKUSUNA YOL A�AR?Kuduz vir�s�nde sald�rganl�k, hiperaktivite ve hidrofobi (su korkusu) bilinen semptomlar aras�nda. Ve soru �u. Vir�s bunu neden ve nas�l yap�yor? Asl�nda �z� ba�ka bir konak��ya girme �abas�d�r. - Kuduz beyni ve t�k�r�k bezlerini hedef alan bir vir�sle geliyor. �rne�in kuduz bir hayvanda s�re� ��yle ilerler:
- Bir hayvan kuduz bir hayvan taraf�ndan �s�r�l�r.
- Enfekte t�k�r�kteki kuduz vir�s� yaraya girer.
- Kuduz vir�s� sinirler yoluyla omurili�e ve beyne gider. Bu s�re� yakla��k 3 ila 12 hafta s�rebilir.
- Beyne ula�t���nda vir�s h�zla �o�al�r ve t�k�r�k bezlerine ge�er. Hayvan hastal���n belirtilerini g�stermeye ba�lar.
Peki t�k�r�kle ilgisi ne? Di�er t�m vir�sler gibi, kuduz da daha fazla vir�s yapmak i�in konak��n�n h�crelerini kullan�r. Konak�� h�creleri istila eder. Hastal���n ilk a�amalar�ndaki semptomlar ate�, titreme ve yorgunluk dahil olmak �zere grip benzeridir. Bu s�re�te vir�s beyne ula�may� ba�ar�r ve bu noktada beyne zarar vermeye ba�lar. Beyin h�crelerine bula�arak �al��ma �eklini de�i�tirir. Birden fazla beyin b�lgesini etkileyerek sald�rganl�k ve �fke gibi semptomlara yol a�ar. KUDUZ BEL�RT�LER� NE?Hayvanlarda kuduz belirtileri: - Huyu ve hareketlerinde de�i�iklik (Korkakl�k, sinirlilik, sald�rganl�k)
- �iddetli �s�rma iste�i
- Fel�ler, yutkunma g��l���, salya akmas�, kas�lmalar
- Vah�i hayvanlar�n, di�er hayvanlara ve insanlara kar�� do�al korkular�n� kaybederek, �zellikle insanlarla al���lmad�k �ekilde yak�nla�ma ve temas kurmalar�na neden olabilir.
- Kas kontrol� ve istemli hareketlerinde koordinasyonunda eksiklik,
- N�betler, nefes alma ve yutma g��l��� ve a��r� t�k�r�k, sald�rgan davran��lar�n yan� s�ra kendini yaralama
�nsanlarda Kuduz Belirtileri: WHO kuduz belirtilerini ��yle payla��yor: Kuduzun ilk semptomlar�, yara b�lgesinde a�r�l� ate� ve ola�and��� veya a��klanamayan kar�ncalanma, i�nelenme veya yanma hissi (parestezi) i�erir. Vir�s merkezi sinir sistemine yay�ld�k�a beyin ve omurilikte ilerleyici ve �l�mc�l inflamasyon geli�ir. Hastal���n iki formu vard�r: - -�fkeli kuduz, hiperaktivite, heyecan verici davran��, hidrofobi (su korkusu) ve bazen aerofobi belirtileriyle sonu�lan�r. Birka� g�n sonra kalp-solunum durmas� nedeniyle �l�m meydana gelir.
- -Paralitik kuduz, insan vakalar�n�n toplam say�s�n�n yakla��k %20'sini olu�turur. Kuduzun bu formu, �fkeli formdan daha az dramatik ve genellikle daha uzun bir seyir izler. Is�r�k veya �izik b�lgesinden ba�layarak kaslar yava� yava� fel� olur. Yava� yava� koma geli�ir ve sonunda �l�m meydana gelir. Kuduzun paralitik formu s�kl�kla yanl�� te�his edilir ve hastal���n eksik bildirilmesine katk�da bulunur.
HANG� HAYVANLARA KUDUZ BULA�AB�L�R?Peki, kuduz hastal��� hangi hayvanlar� etkiliyor? T�m s�cakkanl� hayvanlar kuduz vir�s� ile enfekte olabilirler. K�pek, kedi, ke�i, at, e�ek, inek gibi evcil hayvanlar ile kurt, tilki, �akal, domuz, ay�, sansar, kokarca, gelincik, kirpi, k�stebek gibi yabani hayvanlar kuduza yakalanabilir. Ancak hayvanlar�n hepsi vir�se kar�� ayn� oranda hassas de�ildir. Temas ve bula�t�rma a��s�ndan da farklar bulunur. �rne�in kuduz kurt, tilki ve �akal temas� en y�ksek riskli grubu olu�turur. K�pek temas� bu t�rlere g�re orta risk grubunda yer al�r ancak k�pekler d�nyan�n �o�unda �zellikle daha az geli�mi� b�lgelerde bula�mada olduk�a �nemlidir. WHO ise bu konuda "Amerika'da, bu b�lgede k�pek arac�l� bula�ma �o�unlukla k�r�ld���ndan, yarasalar art�k insan kuduz �l�mlerinin ba�l�ca kayna��d�r. Yarasa kuduzu, Avustralya ve Bat� Avrupa'da da y�kselen bir halk sa�l��� tehdididir. Tilki, rakun, kokarca, �akal, firavun faresi ve di�er yabani etobur konak t�rlerine maruz kalman�n ard�ndan insan �l�mleri �ok nadirdir ve kemirgen �s�r�klar�n�n kuduz bula�t�rd��� bilinmemektedir" diyor.
4.11.2022 - 63200
|