|
Elektrolitler, v�cut s�v�lar� i�inde erimi� halde bulunan ve elektrik iletebilme �zelli�ine sahip madensel ��zeltilerdir. Suda erimi� halde bulunan ve minimum birer adet anyon ile katyondan (negatif ve pozitif y�kl� iyon) olu�an elektrolitler, h�cre zar�ndan s�v�lar gibi osmoz ve aktif ta��nma y�ntemleri ile ta��n�yor. V�cuttaki bir�ok fonksiyonda ve pek �ok sistemle ilgili dengenin korunmas�nda rol� olan elektrolitlerin en �nemlileri sodyum (Na), potasyum (K), kalsiyum (Ca), klor (Cl) ve fosfordur (P). Bunlar d���nda kalan ve v�cutta toplamda yakla��k 5 mg'dan daha az bulunan magnezyum, demir, �inko, bak�r, iyot, kobalt, krom, selenyum ve kalay ise eser elementler olarak adland�r�l�yor. T�m elektrolitler, v�cutta h�cre i�inde veya h�cre d��� s�v�larda (kan ve di�er v�cut s�v�lar�) bulunuyor.
�zellikle d�zenli spor yapanlar�n v�cutta elektrolit dengesine dikkat etmesi gerekti�inin alt�n� �izen Ac�badem Fulya Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Uzman� Do�. Dr. Cem Ar�t�rk,
"V�cuttaki h�cre d��� s�v�lar�n esas elektroliti olan sodyum, v�cuttaki asit-baz dengesinin, kan osmolalitesinin, sinir iletisinin ve kas kas�lmas�n�n sa�lanmas�nda �nemlidir. Klor ise h�cre d��� s�v�lar�n esas anyonudur ve sodyum ile benzer fonksiyonlarda g�rev al�r. Bununla birlikte h�cre i�i s�v�lar�n as�l elektroliti olan potasyum da, sodyum ile benzer �ekilde asit-baz dengesinin d�zenlenmesi ve kas-sinir iletilerinde g�rev al�r. �nsan v�cudunda en fazla bulunan mineral olan kalsiyumun %99'luk k�sm� kemiklerde, di�lerde yer al�rken geri kalan %1'lik k�sm� ise kanda ve yumu�ak dokularda yer al�r. Kemik ve di�lerde kalsiyumdan sonra en �ok bulunan elektrolit ise fosfordur. Eser elementlerden olan magnezyum, �zellikle kas ile ilgili fonksiyonlar�ndan �t�r� sporcular a��s�ndan �nem ta��maktad�r. Sporcular a��s�ndan �nemli olan �zellikleri a��s�ndan �zetlemek gerekirse elektrolitler; kaslar�n normal �al��mas�nda, sinir iletilerinin sa�lanmas�nda, bilincin devaml�l���nda, sindirim sistemi fonksiyonlar�n�n normal olarak idamesinde g�rev al�rlar" dedi.
Uzun S�reli Antrenmanlarda Ekstra Elektrolit Gerekebiliyor
Besinlerle ve s�v�larla al�nan elektrolitlerin, v�cuttan terleme ve idrar yolu ile at�ld���n� belirten Do�. Dr. Cem Ar�t�rk, s�zlerine ��yle devam etti:
"Normal �artlarda d�zg�n beslenme bu elektrolitlerin temini i�in yeterlidir, ancak kayb�n artt��� uzun s�reli antrenmanlarda (ki�isel �zelliklere g�re de�i�mekle birlikte 3-4 saat ve �zeri antrenmanlar), kayb� kar��layabilmek i�in ekstra elektrolit i�erikli g�da ve s�v� ihtiyac� do�abilmektedir. Sporcularda ve �zellikle uzun mesafe-endurans sporcular�nda s�v�-elektrolit dengesi denildi�inde (terleme ile en �ok kaybedilen elektrolit tuz oldu�undan) bahsedilmesi gereken en �nemli konu sodyum dengesidir. V�cuttaki s�v� dengesinin sa�lanmas�n�n yan� s�ra v�cut i�inde bulunan s�v�n�n t�m v�cut kompartmanlar�nda (kan- do�al v�cut bo�luklar�-dokular aras�) dengeli da��l�mda olmas� da �nemlidir. ��te elektrolitler ve �zellikle sodyum, bu dengenin sa�lanmas�ndaki temel fakt�rlerdendir. V�cutta tuz miktar�n�n normalden az olmas�na hipernatremi, az olmas�na ise hiponatremi ad� verilmektedir. Bununla birlikte v�cuttaki s�v� miktar�n�n durumuna g�re a�a��daki tablodaki alt s�n�flamalar yap�lmal�d�r ve bu tablodaki durumlar birbirinden ay�rt edilmelidir."
27.9.2019 - 41139
|