Son dakika... Hangi belirtilerde ruh sa�l��� dan��man�na ba�vurulmal�?

Beykent �niversitesi Fen-Edebiyat Fak�ltesi Psikoloji B�l�m� ��retim �yesi Do�. Dr. Neslim G�vende�er Doksat, 10 Ekim D�nya Ruh Sa�l��� G�n� nedeniyle ruh sa�l��� hastal�klar� ile ilgili a��klamalarda bulundu.

"EKONOM�K B�Y�ME OLUMSUZ ETK�LEN�R"

Ruhsal hastal�klar�n, insan g�c�yle ilgili �retkenli�i b�y�k oranda etkiledi�ini belirten Doksat, "Bunun sonucu olarak, d�nya ekonomilerindeki b�y�me olumsuz olarak etkilenir. Ruh sa�l���, hastal�klar�n�n ekonomiler �zerindeki do�rudan olumsuz etkileri hastaneler ve sa�l�k sistemine ba�vurulardaki art�� �zerinden ortaya ��kar. Dolayl� olumsuz etkileri ise; i�e gidememe ve/veya erken emeklili�e ba�l� i� g�c� kayb� sebebiyle ekonomik b�y�meye olan olumsuz etkileridir." dedi.

"GEN�LER �ZER�NDE OLUMSUZ B�R ROL MODEL� OLU�TURUYOR"

Do�. Dr. Neslim G�vende�er Doksat, ruh sa�l��� hastal�klar�n�n; hem i� g�c� a��s�ndan �retimde azalmaya hem de kazan�ta azalmaya yol a�mak �art�yla ekonomilerde yava�lamaya yol a�t���n�n alt�n� �izerek �unlar� s�yledi;

"Yap�lan �al��malara g�re, d�nya ekonomilerinde ruhsal hastal�klar; kanser ve �eker hastal��� gibi kronik bedensel hastal�klara oranla, daha fazla ekonomik maliyetlere yol a�maktad�r. Ek olarak, toplum ruh sa�l���n�n bozuk olmas�, gen�ler �zerinde olumsuz bir ruh sa�l��� rol modeli olu�turarak ruh sa�l���n�n nesilden nesle olumsuz olarak aktar�lmas�na yol a�maktad�r. D�nya Sa�l�k �rg�t� verilerine g�re; d�nyada 300 milyondan fazla ki�i depresif bozukluklar, 250 milyondan fazla ki�iye ise kayg� bozukluklar� tan�s� konulmu�tur."

"PROFESYONEL YARDIM ARAYI�INA BAKI� OLUMSUZ"

Mevcut tablo i�erisinde, ruh sa�l��� hastal�klar�n�n tan� ve tedavisi konusunda toplumun bilin�lenmesinin b�y�k �nem arz etti�ini vurgulayan Do�. Dr. Doksat, "Ruhsal hastal�klarda profesyonel yard�m aray���na, toplumda baz� kesimler taraf�ndan ne yaz�k ki olumsuz bak�lmaktad�r. Bu olumsuzlu�un bir k�sm� 'ak�l hastas�' etiketi almaktan ka��nmaya, bir k�sm� ise tedavide ila�l� tedavinin kullan�m ihtimaline y�neliktir. �ncelikle �u ifade edilmelidir ki, b�t�n psikotik hastal�klar�n hayat boyu prevalans� y�zde 3-3.5 aras�nda belirtilirken, y�ksek riskli bireylerde depresyon g�r�lme oran�, y�zde 40.7, kayg� bozukluklar� g�r�lme oran�ysa y�zde 15.3 olarak bildirilmektedir. Yani; ruh sa�l��� alan�nda yap�lan ba�vurular�n b�y�k bir k�sm� psikotik olmayan gruptand�r." ifadelerini kulland�.

'TEMEL �LA�LAR BA�IMSIZLIK YAPMAZ"

Ruh sa�l��� hastal�klar�n�n tedavisinde kullan�lan ila�larla ilgili ele�tirilere de�inen Do�. Dr. Neslim G�vende�er Doksat, "�la�larla ilgili gelen en b�y�k ele�tirilerden biri, ila�lar�n ba��ml�l�k yapabilece�i, beynimizde veya baz� organlar�m�zda tahribata yol a�abilece�i, intihara s�r�kleyebilece�i, duygular�m�z� k�reltebilece�i, bizi kendimiz olmaktan ��kartabilece�i, uyku veya sersemlik yapabilece�i �eklindedir. Esasen, depresyon, kayg� bozukluklar� ve psikotik hastal�klarda kullan�lan temel ila�lar�n hi�birisi ba��ml�l�k yapmaz. �la�lar�n v�cudumuzdaki olas� yan etkilerini, d�zenli olarak yapt�raca��m�z baz� kan tahlilleriyle tespit edebilir ve b�yle bir durum s�z konusu oldu�u takdirde ila� de�i�ikli�ine gidebiliriz." diye konu�tu.

"HEK�M TAK�B� �ART"

�la�lar�n, ki�ileri intihara s�r�kleyebildi�i iddialar�n� da de�erlendiren Do�. Dr. Doksat, bu durumun, hekim takibini b�rakarak devam edilen ila� kullan�m�yla ili�kili oldu�unu vurgulayarak, "Psikiyatrik tedavilerin zaten hekim takibinde y�r�t�lmesi gerekti�i i�in, iyi bir hasta-hekim ileti�iminde bu gibi e�ilimlerin hemen fark edilip gereken �ekilde tedbir al�nmas� m�mk�nd�r. �stisnai durumlar hari�; genellikle ifade edilen di�er yan etkilerin hi�birisi, tedavinin art� �zelliklerinden daha yo�un de�ildir." tespitinde bulundu.

"�LA�LAR, ��Z�ME YARDIMCI OLUR"

Doksat, hastalardan kendilerine gelen en kuvvetli s�ylemin, "Ben kendim bu sorunu a�mak istiyorum. �la� yard�m�yla bunu ��zebilece�ime inanm�yorum" y�n�nde oldu�una dikkat �ekerek, b�yle durumlarda verilmesi gereken cevab�n son derece net oldu�unu ifade ederek s�zlerine ��yle devam etti;

"Bu hastalara cevab�m�z �udur: �la�lar, sadece sizlerin do�ru ��z�m� bulman�z� sa�layacak d���nme g�c�ne ula�man�z� sa�lar. Bu sayede sizin, do�ru ��z�m y�ntemini bulabilecek g�ce ula�man�z� sa�lar. Bunu da, s�z konusu olan hastal���n�zda eksik olan veya bozuk �al��an baz� n�rokimyasal maddeleri yerine koyarak sa�lar. Sorunu ��zecek olan her zaman sizsiniz, ila�lar de�ildir."

�la� kullan�m�ndaki temel vurgunun belirtilmi� olan bu temellere dayal� oldu�unu s�yleyen Do�. Dr. Doksat, "Bir�ok hastan�n ilk ba�vuruda ifade etti�i, 'ben ila� de�il, sadece psikoterapi almak istiyorum' s�z�n� de�erlendirecek olursak; ruhsal hastal�klarda psikoterapinin yerinin, sadece �ok hafif klinik belirtilerin varl��� durumunda tedavi edici olarak veya ila�l� tedavi kullanarak, belirtilerin hafif-orta �iddete �ekildi�i, orta ve �st� �iddetteki vakalarda, tedaviyi desteklemek ad�na kullan�ld���n� belirtmemiz yerinde olacakt�r. Bu konudaki kayg�lar�, do�ru y�nlendirme ile h�zl� �ekilde a�arak tedavisine erken ba�lanan hastalar�m�zda, seyrin daha olumlu oldu�unu g�zlemlemekteyiz." diye konu�tu.

HANG� DURUMLARDA YARDIM ALMALI?

Bireylerin s�k�a sordu�u, "Hangi belirtilerin varl��� durumunda bir ruh sa�l��� dan��man�na ba�vurmal�y�z?" sorusunu da Doksat, "En belli ba�l� ruhsal belirtilerin aras�nda; hayattan keyif alamamak, i� s�k�nt�s�, bedensel, ki�isel veya toplumsal kayg�lar, sa�ma bulundu�u halde kafadan at�lamayan tak�nt�lar, duygu durumunda ciddi ini� ve ��k��lar�n ya�anmas�, ger�ekte var olmayan seslerin duyulmas� veya g�r�nt�lerin g�r�lmesi, ger�ek d��� d���ncelere inanmak vard�r. Modern psikiyatride bu belirtilerin hastal�k olarak kabul edilmesi i�in, belirtilerin toplumsal, sosyal, akademik ve mesleki i�levselli�i bozmas� gereklili�i yer almaktad�r." cevab�n� verdi.

10.10.2020 - 48579