�ehir insan�n�n en b�y�k sorunu biyolojik i�sizlik

Beslenmeyle ilgili gl�ten alerjisi gibi yeni terimler ortaya ��kt���n� aktaran Prof. Dr. Sinan Canan, "Yiyecek bollu�umuzu bu tip terimlere indirgeyerek se�ici ve sa�l�kl� besleniyormu�uz gibi geliyor. Ama bedenin neye ihtiyac� oldu�unu bilemiyoruz. Belki o se�ti�iniz �ey size iyi gelmiyor, belki uzun vadede sorun ��kar�yor. Bug�n �ehir insan�n�n en b�y�k sorunu biyolojik anlamda i�siz olmas�d�r." dedi.

"Yeme ayarlar�n� bozan bir k�lt�rde yeti�ebiliyoruz"

Yemek yeme k�lt�r�ne dair g�r��lerini dile getiren Prof. Dr. Sinan Canan, "Ben bir zamanlar zor doyanlardand�m. Y�llar sonra mesle�im gere�i bunun sebebini ��renme �ans� buldum ve su�un tamam�n�n bende olmad���n� anlad�m. Maalesef yeme ayarlar�n� �ok fazla bozan bir k�lt�rde yeti�ebiliyoruz. Stresten yeme dedi�imiz mesele toplumda �ok yayg�n. Bize beslenmemiz i�in lezzet duyusu verilmi�. Tat ve koku beraber lezzeti ortaya ��kar�yor. Bu o kadar cazibeli bir duyu ki tabiatta yiyece�in �ok az oldu�u d�nemlerde atalar�m�z, bu sayede her yeri de�ip yiyecek bulmu�lar. �imdi ise bazen dolab�m�zda iki, �� ay yetecek kadar yiyecek oluyor. Bu �ok ciddi bir s�k�nt� ��nk� kafa hala eski g�nlerdeki avc� toplay�c� gibi �al���yor. Devaml� bir i�tah halindeyiz. S�rekli yiyecek yeme�imiz var ama beynimizin ilkel k�sm� oradaki yeme�in yar�n da olaca��na ikna olmuyor ve elindekinin hepsini yemek istiyor." diye konu�tu.

"Bir�ok insan yemek i�in ya�ar hale geldi"

Lezzetin beynimizi sakinle�tiren bir etkisi oldu�unu belirten Prof. Dr. Sinan Canan, "H�nc�m�z� bir yerden ��kartmaya �al���yoruz gibi. Bunu bir pil ve kota gibi d���nebiliriz. �nsan�n belirli bir doyuma ihtiyac� var. Mesela ad� san� bilinen liderler, bilim insanlar�, felsefecileri d���nelim. Hepsinin ortak noktalar�ndan biri yemeyle, i�meyle �ok alakalar�n�n olmamas�. Bir �eyler at��t�r�p i�lerine d�n�yorlar. ��nk� doyum ba�l�yor. T�rkiye'de n�rolu alanlar pek fazla bilinmiyor ama �u anda neredeyse her �eyin ba��nda n�ro olan bir alan var. Bunlar�n hepsi, beyin bilimlerinin bu alanlara dair s�yledi�i �ok fazla �ey oldu�u i�in mecburen ortaya ��kt�. Birisi oturup da n�rogastronomi yapay�m diye d���nm�yor. Bu ortaya ��k�yor. Bug�n insanlar�n b�y�k bir �o�unlu�u, �zellikle geli�mi� �lkelerdeki insanlar yemiyorlar, beslenmiyorlar. Yiyecek ba��ml�lar�, ba��ml� olduklar� �eyin pe�inde �m�r ge�iyorlar. Bir�ok insan yemek i�in ya�ar hale geldi. H�lbuki ya�amak i�in yememiz laz�m." ifadelerinde bulundu.

"Tat duyusu ile yeterince kar��la��lmazsa duyunun ��z�n�rl��� d��er"

Beyindeki ba��ml�l�k mekanizmas�n� anlamak gerekti�ini vurgulayan Prof. Dr. Sinan Canan, "Tabii sadece ba��ml�l�k mekanizmas�n� anlayarak �ekere, soslara niye bu kadar a�k duydu�umuzu bilemeyiz. Onun i�ine bir de tarihsel, evrimsel k�sm� eklemeliyiz. Paketlerce yiyip doyam�yorsunuz. �ok normal. Estetik alg�, lezzet alg�s� hatta dokunma duyusunun ��z�n�rl��� bile erken d�nemde ne ile kar��la�t���n�zla �ekilleniyor. �nsan estetik deneyime maruz kalmazsa, esteti�i geli�miyor. Yeterince tat duyusu ile kar��la��lmazsa tat duyusunun ��z�n�rl��� d���k oluyor. Dolay�s�yla art�k insan�n yapt���na yemek yemek, hayvan�n yapt���na beslenmek diyoruz. Bu durum insan�n her devirde olan ��mar�kl���n�n bug�nk� yans�mas�." dedi.

"�ehir insan�n�n en b�y�k sorunu biyolojik anlamda i�siz olmas�d�r"

Beslenmeyle ilgili yeni terimler ortaya ��kt���n� da ifade eden Prof. Dr. Sinan Canan, "Gl�teni duyduk, gl�ten alerjisi diye bir �ey fark ettik. Bunlar �ok par�a par�a bilgiler. H�lbuki insan dedi�imiz organizma 300 bin y�ld�r burada, canl�l�k 3.5 milyar y�ld�r devam ediyor. �imdi yiyecek bollu�umuzu bu tip terimlere indirgeyerek se�ici ve sa�l�kl� besleniyormu�uz gibi geliyor. Ama bedenin neye ihtiyac� oldu�unu bilemiyoruz. Belki o se�ti�iniz �ey size iyi gelmiyor, belki uzun vadede sorun ��kar�yor. Bug�n �ehir insan�n�n en b�y�k sorunu biyolojik anlamda i�siz olmas�d�r. Do�du�umuzdan beri aslan kovalamad�, a�l�ktan �lme riski ya�amad�k, hava ko�ullar� de�i�ince �lece�iz diye korkmad�k. Bunlar bizim atalar�m�z�n her g�nk� dertleriydi. �imdi bunlar olmay�nca gl�tene, ni�astaya, yo�urda bir �eye kafay� takay�m diyoruz. B�yle �eyleri dert ediniyoruz. �nsan�n diyetine bakt���n�zda, prestonojik d�nemlerde uzun s�re a�a� k�k� bile yediklerini g�r�yoruz. Biz onu bir �ekilde hallediyoruz. Ufak tefek �eyleri b�yle ay�rt ederek yemenin sa�l�kla de�il, tak�nt�yla alakas� var. G�n�m�z asl�nda �e�itlilik a��s�ndan yeni �retimler, bile�ikler a��s�ndan �ok zengin. Ama biz tabiat�n ve kendi duygular�m�z�n, d�rt�lerimizin e�li�inde olu�turabilece�imiz sanatsal olu�umlar yerine �� kuru�luk bilgimizin kombinasyonlar�na g�veniyoruz." diyerek konu�mas�n� s�rd�rd�.

"Ekmek yemeden doymam s�z� ba��ml�l�k ifadesidir�"

"Ben ekmek yemeden doymam s�z� bir ba��ml�l�k ifadesidir" diyen Prof. Dr. Sinan Canan, "Bu karbonhidrat ba��ml�l���d�r. Mesela ben Br�ksel lahanas� yemeden doymam diyen kimse yok. ��nk� o ba��ml�l�k yapmaz, �b�r� ba��ml�l�k yapar. Bunu g�rd���m�z zaman ba��ml�l�k d�ng�s�nden ��k�p hadiseyi biraz insani bir boyuta ta��yal�m. Bu arada bunu �nce kendime s�yl�yorum. Ben de �ok k�t� beslenirdim �imdi yava� yava� arkada�lardan ��reniyorum. Bu i�lerle ilgili 'Yarat�c� T�r' diye bir kitap var. Onu okurken ayd�nlanma ya�ad�m. Televizyonda belgeseli de var. Kitab�n daha ilk b�l�m�nde, giri�te diyor ki, 'B�t�n canl�lar yer. Yere d�k�leni yer, bir �eye doldurur yer ama insan sofra haz�rlar. Prezantasyon yapar.' O s�rada taba��ma bulama� gibi �ey doldurdu�umu ve onu ka��klay�p kitaba bakt���m� fark ettim. Bir bakt�m adam benden bahsediyor. O g�nden sonra dedim ki 'Bu yeme�e �zen g�sterilecek.' ��nk� yeme�in sadece yutulmas� de�il, haz�rlanmas� da �nemli. �b�r t�rl�s�n� sadece yutuyoruz." diye konu�tu.

15.4.2021 - 52723