|
Ba��rsaklardaki bakterilerin genel sa�l�k a��s�ndan da ne kadar �nemli oldu�unu kan�tlayan ara�t�rmalar artt�k�a hangi besinlerin ba��rsak mikrobiyomunu olumlu etkileyece�ine dair iddialar� dile getiren makaleler de �o�al�yor. Peki bilimsel ara�t�rmalar ne g�steriyor? Ara�t�rmalar ba��rsak mikrobiyomu olarak da ifade edilen bakteriler toplam�n�n ruh sa�l���ndan obezite e�ilimine ve kalp ve damar sa�l���na kadar pek �ok �eyi etkiledi�ini g�steriyor. Uzmanlar, ba��rsaklarda farkl� t�rden bakterilerin olmas�n� sa�l�kl� olmakla e�anlaml� g�r�yor. Zira bu bakteriler h�crelerimizin �retemedi�i besinleri ve gerekli maddeleri �retmemize yard�mc� oluyor. Bu nedenle, farkl� �e�itler i�eren bir diyetle mikroplar�m�z� beslemek ve onlar i�in uygun bir ortam yaratmak �nemli. Bilimsel ara�t�rmalarda besinlerle ba��rsak floras� aras�nda do�rudan ili�kiyi kan�tlayan veriler fazla olmasa da, Londra'daki Kings College �niversitesi'nde diyet uzman� profes�r Kevin Whelan, ba��rsak sa�l���n� etkileyecek baz� y�ntemlerin ne derece i�e yarad��� konusunda belli bir netle�me sa�land���n� d���n�yor. ��te bu d�rt y�ntem ve onlar hakk�ndaki uzman g�r��leri� 
Probiyotikler Probiyotik bakterileri (yararl� bakteriler) i�eren yiyecekleri veya besin takviyelerini t�ketmek. Bu bakterilerin sa�l�kl� bir ba��rsak floras�na katk�da bulundu�u d���n�l�yor. Yo�urttaki bifidobakteri ve laktobasilus bu t�rden bakteriler. Yo�urt yedi�imizde ba��rsaklar�m�zdaki bu bakterilerin say�s� artacakt�r. Ama ba��rsaklardaki yararl� bakterilerin say�s�n�n fazla olmas� tek ba��na sorunu ��zm�yor. Bakterilerin �e�it olarak da fazla olmas� gerekiyor. Profes�r Whelan her insanda binlerce farkl� bakteri t�r� oldu�unu, sadece ba��rsaklar�m�zda 150-250 t�r�n bulundu�unu s�yl�yor. "Belli bir hastal��� olan insanlar�n ba��rsak mikrobiyomunda daha az �e�it vard�r. 250'den ziyade 150'ye yak�nd�r bu say�" diyor Whelan. Sonu�: Probiyotik yoluyla mikrobiyomunuza birka� bakteri daha eklemenin ba��rsak sa�l���na �ok da katk�s� olmayacakt�r.
Prebiyotikler Prebiyotikler, probiyotik bakterilerin beslendi�i besin kaynaklar�d�r. �nsan bu molek�lleri sindirmeden bakterilerin bulundu�u ba��rsaklara aktar�r. Prebiyotiklerle ilgili �o�u ara�t�rmada insanlara, belli t�rden bakterilerin �o�almas�n� sa�lamak i�in sadece o t�rlerin beslenece�i karbonhidratlar verilir. Probiyotik almak tohum ekmeye benzerken, prebiyotik almak da o tohumun ihtiyac� olan besinleri vermek gibidir. Ama tek ba��na probiyotik almak nas�l etkili de�ilse sadece prebiyotik alman�n da etkisi s�n�rl�d�r. Sonu�: Prebiyotikler mikrobiyomlar�n �e�idini art�rmaz, sadece belli bakterilerin say�s�n� art�r�r. Probiyotik +prebiyotik Mikrobiyom �e�itlili�i bir avu� dolusu besin takviyesiyle sa�lanabilecek bir �ey de�il. Ama yediklerimize yo�unla�arak bu �e�itlili�e katk�da bulunabiliriz. D���n�n ki her g�n kahvalt�, ��le ve ak�am yemeklerinde benzer g�dalar t�ketiyor ve bunu 365 g�n tekrarl�yorsunuz. Diyetiniz bol sebze ve meyvenin yan� s�ra di�er sa�l�kl� besinleri de i�erse, s�rekli ayn� �eylerin yenmemesi, farkl� besinlerle �e�itlendirilmesi ba��rsak mikrobiyomundaki �e�itlilik a��s�ndan �nem ta��r. "Diyette �e�itlilik, s�rekli ayn� besinlerin t�ketilmemesini gerektirir. �rne�in d�zenli bal�k yiyorsan�z her zaman somon bal��� olmas�n bu. Tam tah�llar� d�zenli yemek laz�m, ama tam bu�dayl� ekmek olmas�n bu her zaman" �nerisinde bulunuyor Whelan. Sonu�: Belli besinlerin ne kadar etkili oldu�una dair veriler her zaman ��phelidir. Ancak fazla �e�it i�eren sa�l�kl� bir diyet, o kadar �e�itli ve sa�l�kl� bir mikrobiyom sa�layacakt�r.
Fermente (mayal�) g�dalar Ara�t�rmalar kefir ve kombu �ay� gibi binlerce y�ld�r geleneksel olarak �retilen fermente g�dalar�n yararlar�na i�aret ediyor. Bu besinlerin etkisi �zellikle "psikobiyotik" alanda da ilgi g�r�yor. Baz� bakteri t�rlerinin ruh sa�l���n� olumlu etkiledi�i san�l�yor. Fermente s�t �r�nleri t�ketenlerde, stres g�stergesi olarak bilinen kortizol hormonunun d���k seviyede oldu�unu g�steren ara�t�rmalar var. Bu ara�t�rmalar umut vaat ediyor olsa da hala k���k �apl� ve daha geni� gruplarla klinik deneylere ihtiya� var. Ayr�ca bir�ok etkeni bir arada d���nmek gerekiyor. �rne�in fermente g�dalar iyidir diye sadece onlarla beslenmenin bir yarar� olmaz. Ba��rsak sa�l���n� belirlemede sa�l�kl� ve dengeli beslenmenin yan� s�ra ya�am tarz�, kullan�lan ila�lar, stress seviyesi ve genetik fakt�r de etkili. Whelan da son d�nemlerde fermente g�dalara g�sterilen yo�un ilgiden yak�narak bu t�r besinlerin mikrobiyomu de�i�tirece�ine dair yeterli veri bulunmad���n� s�yl�yor. Sonu�: Fermente g�dalar mikrobiyom �e�itlili�inin artmas�na katk�da bulunabilir, ancak kesin yarg�ya varmak i�in yeterli ara�t�rma yok hen�z. Uzmanlar, ba��rsak sa�l��� i�in yararl� oldu�u iddias�yla �ne ��kar�lan herhangi bir g�daya ��pheyle bakmak gerekti�ini, zira bilimsel ara�t�rmalar�n hi�bir zaman bu kadar kesin sonu�larla ��kmad���n� s�yl�yor. Ba��rsak sa�l���na katk�da bulunacak optimum bir diyetin varl���ndan s�z etmek i�in hen�z erken. Ancak sa�l�kl� bir mikrobiyom olu�turmay� sa�layacak diyetin temel ta�lar� belli diyebiliriz. Probiyotik ve prebiyotik takviyeleri belli �l��de i�e yarayabilir. Ama yap�lacak en iyi �ey belki de rutin beslenme tarz�n� de�i�tirip yeni bir �ey denemek olabilir.
5.2.2019 1 - 38015
|