|
Sa�l�kl� bir beslenme d�zeninin g�nde 5 porsiyon meyve ve sebze i�ermesi gerekti�ini �o�umuz biliyoruz fakat, proteinlerin genel sa�l���m�z i�in �nemini �o�u zaman unutuyoruz. Bedensel i�levlerimizi s�rd�rmek i�in her g�n yeterli miktarda kaliteli protein t�ketmemiz gerekiyor.
A��rl�kl� olarak et �r�nleri ve soya gibi bitkisel �r�nlerde bulunan protein sa�tan t�rnaklara t�m h�crelerimizin i�levsel ve yap�sal bir bile�eni. Suyun ard�ndan, bedende en �ok bulunan molek�l protein. Protein kaslar�m�zda, cildimizde, kemiklerimizde, sa��m�zda, ba����kl�k sistemimizde ve bedenimizin t�m di�er k�s�mlar�nda bulunuyor. Protein, bedeninizdeki dokular� olu�turuyor, koruyor ve yeniliyor. �ocukluk, eri�kinlik ve gebelik s�ras�nda b�y�me ve geli�me i�in de �zellikle �nemli.
Enzimler ve amino asitlerden olu�an protein, bedendeki kimyasal reaksiyonlar i�in g�� kayna�� sa�l�yor ve kanda oksijeni ta��yor. Mevcut 22 amino asitten 9'u, insan bedeni taraf�ndan olu�turulamad��� ve dolay�s�yla g�dalardan al�nmas� gerekti�i i�in "temel amino asitler " olarak adland�r�l�yorlar.
Tam ve tam olmayan proteinler
Yedi�imiz baz� proteinler, yeni proteinler olu�turmak i�in gerekli t�m amino asitleri i�ermektedir. Bu t�r protein, tam protein olarak adland�r�lmaktad�r. Tam proteinler genellikle k�rm�z� et, tavuk, bal�k, yumurta ve s�t �r�nleri gibi hayvansal kaynaklarda ve soya �r�nlerinde bulunmaktad�r. Di�er protein kaynaklar�ysa, tam olmayan protein olarak adland�r�lmaktad�r ve meyvelerde, sebzelerde, tah�llarda bulunmaktad�r.
Birle�mi� Milletler G�da ve Tar�m �rg�t� (FAO) ve D�nya Sa�l�k �rg�t�'n�n (Who) Ortak Uzman Kons�ltasyonu'nun Protein Kalitesi De�erlendirme Raporu, bir proteinin kalitesini de�erlendirmek �zere, basit, bilimsel ve ak�lc� bir prosed�r olan "Protein Sindirilebilirli�i D�zeltilmi� Amino Asit Skorunu (PDCAAS) " �nermi�tir. Bu PDCAAS de�erine g�re yumurta beyaz�, kazein ve izole soya proteini 1.00 tam de�er ile en kaliteli proteinler aras�nda yer almaktad�r. Bu de�erlendirmeye g�re k�rm�z� et 0.92; bezelye unu 0.69; tam bu�day ise 0.40 protein de�erine sahiptir.
Soya, tek tam bitkisel protein
Ge�ti�imiz 25 y�lda ortaya konulan kesin bilimsel veriler, vazge�ilmez amino asit dizisinden �t�r�, soyan�n besleyici olarak tek tam bitkisel protein oldu�unu g�stermi�tir.
Bu nedenle, FAO ve Who taraf�ndan �nerilen de�erlendirme y�ntemine g�re, soya proteini �ocuklar ve eri�kinlerin temel amino asit gereksinimlerini kar��lamaktad�r ve k�rm�z� et, s�t, yumurta gibi hayvansal proteinlerle k�yaslanabilir tek tam bitkisel proteindir.
Protein �nerileri
Bir ki�inin g�nl�k beslenme d�zeninde ne kadar proteinin gerekli oldu�u ki�ilere g�re farkl�l�k g�stermekle birlikte, sa�l�k profesyonelleri yeti�kinlerin a��rl�klar�n�n her kilosu ba��na g�nde en az 0,8 gram proteine ihtiya� duydu�unu ileri s�rmektedir. Bu proteini almazsan�z, bedeniniz ihtiyac� olan� elde etmek i�in yava� yava� kendi dokular�n� bozmaya ba�lamaktad�r. Dolay�s�yla ortalama 65 kilodaki bir kad�n�n her g�n 52 gram; ortalama 80 kilodaki bir erke�inse 64 gram protein almas� gereklidir.
17.9.2012 - 11362
|