Sa�l�k Kayna�� Ye�il �ay

T�m d�nyada oldu�u gibi, �lkemizde de sudan sonra en s�k t�ketilen s�v�; �ayd�r ve �lkemiz d�nyan�n 5. b�y�k �ay �reticisidir. Ye�il �ay olarak tan�mlanan ve bilinen �ay da b�t�n�yle �lkemizde, Karadeniz'de yeti�en �ay bitkisinin ta kendisidir. Latince ad� Camelia Sinensis olan �ay bitkisi, i�leme �ekline g�re ye�il olarak kal�r ve ye�il �ay olarak isimlendirilirken, oksidasyon ile karard���nda siyah �ay haline d�ner. Asl�nda �ay olarak tan�mlanan t�m s�v�lar, Camelia Sinensis (�ay bitkisi) gibi, bitkinin su ile demlenmesidir. Di�er bir ifadeyle, bitki �ay� demek anlams�z bir tan�mlamad�r. ��nk� bitkiden ba�ka bir maddenin �ay� olmaz. Bitki �ay� olarak bahsedilen �aylar, elma �ay� gibi aromatik �zellikleri nedeniyle ya da ada�ay�nda oldu�u gibi t�bbi faydalar�, sa�l�k koruyucu ve g��lendirici �zellikleri nedeni ile t�ketilirler. Bitki �ay� "Atl� S�vari" tan�m�na benzer. (s�vari olabilmesi i�in, askerin at�n�n olmas� �artt�r)

Ye�il �ay�n geleneksel kullan�m�

Geleneksel olarak, g�zde arpac�k ��kt���nda ise �ay uygulanmas� �nerilir. Uzun y�llar bu uygulaman�n s�cak su uygulamas� d���nda hi�bir faydas� olmad���, doktorlar taraf�ndan hep s�ylenegelmi�tir. T�m bu s�ylemlere ra�men �ay, arpac�k enfeksiyonunda hep kullan�lm��t�r. Ancak son y�llarda yap�lan ara�t�rmalar, �ay i�erisinde bulunan pek �ok do�al bile�i�in mikrop �ld�r�c�, yara iyile�tirici, �i�lik giderici, doku dejenerasyonunu �nleyici �zellikleri oldu�unun ortaya ��kmas� ile �ay hakk�ndaki d���nceler giderek de�i�meye ba�lam��t�r. Dahas�, evlerde kullan�lan �ay po�etleri art�k g�z yorgunlu�unun giderilmesi, g�z alt� torbalar�n�n azalt�lmas� amac�yla s�kl�kla kullan�lmaktad�r.

Modern d�nya 5000 y�l sonra ke�fetti

Bat� d�nyas�nda son y�llarda yap�lan pek �ok ara�t�rma, �ay�n haf�zay� g��lendirdi�ini, zihinsel kapasiteyi �zellikle eri�kinlerde art�rd���n�, zindelik ve sa�l�k kayna�� oldu�unu g�stermi�tir. Ancak bizim i�ti�imiz siyah �aydan �ok daha g��l� sa�l�k koruyucu etkileri olan, uzak do�uda kullan�lan ye�il �ayd�r.

Ye�il �ay, �ay bitkisinin toplanmas� sonras�nda y�ksek �s�ya maruz b�rak�l�p, i�inde bulunan ve siyahla�mas�na neden olan polifenol oksidaz adl� bir enzimin inaktive edilmesi ile elde edilir. Uzakdo�u'da �zellikle �in'de yap�lan epidemiyolojik yani halk taramas� ara�t�rmalar� ye�il �ay t�ketiminin y�ksek olmas� ile kalp ve damar hastal�klar�n�n, pek �ok kanser t�r�n�n, a��z ve di� eti hastal�klar�n�n, obezite ile giden metabolik sendrom ve tip II diyabet hastal���n�n daha az g�r�ld���, bunun da �tesinde, n�rodejeneratif hastal�klar olan Parkinson ve Alzheimer gibi ya�l�l�k hastal�klar�n�n da azald��� g�zlenmi�tir. Bu sonu�lar bat� d�nyas�n�n b�y�k ilgisini �ekmi� ve ye�il �ay i�inde bulunan fitokimyasallar�n �ok yo�un bir �ekilde ara�t�r�lmas�na neden olmu�tur.

Ye�il �ay i�inde bulunan polifenoller olarak tan�mlanan, kate�in ad� verilen do�al bile�ikler vard�r. Bu kate�inler ye�il �ay�n %40'�n� olu�turur. Bu bile�iklerin �ok g��l� sa�l�k koruyucu etkileri bulunmaktad�r. Ancak bunlardan bir tanesi en g��l� olan�d�r ve ad� EGCG (epigallokate�ingallat)dir. Bu s�ylenmesi zor bile�ik, a�a��da anlat�laca�� gibi, bir do�a mucizesidir. Ye�il �ay i�erisinde kate�inlerden ba�ka, bir de, �ok az olmak �zere, aminoasitler, karbon hidrat, baz� ya� asitleri, B,C,E vitaminleri, kafein ve teofilinde bulunmaktad�r. Ayr�ca kalsiyum, magnezyum, krom, mangan, demir, bak�r, �inko, molibiden, selenyum, sodyum, potasyum ve benzeri eser elementlere de sahiptir. Ancak bu maddelerin miktar� �nemsenmeyecek kadar d���kt�r.

Ye�il �ay�n koruyucu etkileri

5000 y�ld�r �in'de geleneksel t�pta kullan�lan ye�il �ay, dola��m� g��lendirici, idrar yapmay� kolayla�t�r�c� olarak, �e�itli v�cut a�r�lar�n� ge�irmek, hazm� kolayla�t�rmak, depresyon bulgular�n� ge�irmek, detoks yapmak ve enerjetik olarak kullan�lm�� ve de �mr� uzatt��� hep s�ylenegelmi�tir. �zellikle i�inde bulunan kafein, g�n�m�zde pek �ok a�r� kesicinin i�inde bulunmaktad�r. Ayr�ca sinir sistemini uyar�c� etkileri, yorgunlu�u hafifletici etkileri ile birlikte, midede asit sal�n�m�n� art�rmas�, geleneksel �in t�bb�nda kullan�m� ile birebir �rt��mektedir. �ay i�inde bulunan teofilin maddesi psikoaktif �zelli�inin yan� s�ra, kalp ve damar sisteminde g��lendirici etkileri ile birlikte, modern t�pta ast�m gibi nefes darl���nda �ok uzun y�llard�r kullan�lmaktad�r.

"�la� bir hastal�k i�indir, ye�il �ay her hastal�k i�indir" (�in Hanedanl���'ndan, �nl� eczac� Chen Zang MS: 618-907)

Ba�ta EGCG olmak �zere, ye�il �ay kate�inleri �ok g��l� antioksidan aktivitelere sahiptir. �zellikle EGCG v�cut h�crelerini dejenere ederek damar sistemini bozup, damar sertli�ine yol a�an, sinir sistemini harap ederek n�ron kayb� ile giden bunama hastal�klar�na sebep olan, h�crenin genetik �ifresini bozarak kanser gibi k�t� huylu t�m�r geli�imlerine yol a�an, ciltte kolajen gibi, elastin gibi yap�sal proteinlerde bozulma ile k�r���kl�klara ve �zellikle g�ne� �����na ba�l� cilt kanserlerinin olu�umunda rol oynayan ve burada s�z edilemeyecek kadar pek �ok hastal���n geli�iminde temel fakt�r olarak tan�mlanan serbest oksijen radikallerinin, bu zararl� etkilerini ortadan kald�ran antioksidan aktiviteye sahiptir. Ye�il �ay ile yap�lan klinik ara�t�rmalarda da, serbest oksijen radikallerinin h�crelerde olu�turdu�u hasar� �nledi�i g�r�lm��t�r.

Kansere kar�� ye�il �ay

Ye�il �ay�n en g��l� maddesi olan EGCG'nin belki de en �nemli �zelli�i kanser �nleyici etkileridir. Ye�il �ay yada saf EGCG ile yap�lan ara�t�rmalar, bu bile�iklerin ba�ta cilt kanseri olmak �zere, barsak, akci�er, a��z bo�lu�u, yemek borusu, mide, karaci�er, pankreas, meme, b�brek, prostat, mesane kanserlerine kar�� koruyucu etkileri oldu�unu g�stermi�tir. G�n�m�zde �zellikle barsak, cilt, akci�er, prostat ve meme kanserine kar�� koruyucu etkileri oldu�u �ok net bir �ekilde bilinmektedir. Elbette ki sigara ile birlikte i�ildi�inde bu s�ylenen etkiler bir anda yok olup gider. Ye�il �ay�n yemek borusu kanserlerine kar�� koruyucu etkiler olu�turabilmesi i�in �ay�n y�ksek s�cakl�kta i�ilmemesi gerekir. Y�ksek �s� do�rudan yemek borusundaki h�cre topluluklar�n� dejenere ederek, kanser geli�imlerine yol a�abilen bir fakt�rd�r.

Kalp hastal�klar�na kar�� ye�il �ay

Ye�il �ay t�keten toplumlarda kalp ve damar hastal�klar�n�n daha az g�r�ld��� rapor edilmi�tir. Ye�il �ay ya da EGCG ile yap�lan ara�t�rmalarda kan kolesterol�n�n d��t���, k�t� kolesterol�n (LDL kolesterol) serbest oksijen radikallerince dejenere edilip, damar i�ine depolanmas�n� azaltt���, damar geni�leyebilme potansiyelini art�rarak, y�ksek tansiyona kar�� koruma olu�turdu�u, kalp krizi ve kalp hastal�klar�na ba�l� �l�m� azaltt��� saptanm��t�r. Ancak ye�il �ay�n bir ila� olmad���, temelde ila�lar gibi bir hastal���n tedavisinden ziyade, sa�l�k koruyucu oldu�u, kalp damar hastal�klar�nda tedaviye yard�mc� olarak kullan�labilece�i ak�ldan ��kart�lmamal�d�r. �zellikle i�ilen �ayda kafein miktar� bilinmeli ve g�nl�k 400 mg'�n �st�nde kafein al�m�n�n, kalp hastal�klar�nda bir risk olu�turabilece�i bilinmelidir. Kafein, kalbinde ritim bozuklu�u olanlarda ciddi ritim bozuklu�una yol a�abilir. Bu tip durumlarda g�nl�k 300mg'l�k kafein al�m s�n�r� kesinlikle a��lmamal�d�r. Bu da yakla��k olarak 8 fincandan fazlas�na denk gelir.

A��z bak�m�nda ye�il �ay

Ye�il �ay ve EGCG a��z i�i bo�lu�unun hijyeni i�in �ok b�y�k �neme sahiptir. Ye�il �ay kate�inleri ve �zellikle EGCG di� ��r�melerini engeller, di� eti iltihaplar�n� ge�irir, a��z kokusunu giderir, a��z i�i ve dilde ortaya ��kan ve kanserle�meye giden dejeneratif h�cre �o�almas�na kar�� koyar, di� plaklar�n�n olu�umunu �nler. Bu nedenle modern di� macunlar�, a��z gargaralar� ve �zellikle di� eti iltihaplanmalar�nda kullan�lan a��z spreylerinde stabilize edilmi� EGCG kullan�lmaktad�r. EGCG su ile �ok kolay bozuldu�undan, gargara, di� macunu ya da di� eti spreylerinde EGCG �zel farmas�tik form�llerle stabilize edilerek kullan�labilir.

Cildin vazge�ilmezi; ye�il �ay

Ye�il �ay cilt ve sa� sa�l��� i�in vazge�ilmez bir g�da maddesidir. Ciltte �zellikle g�ne� ���nlar�n�n olu�turdu�u foto-ya�lanman�n �nlenmesi ya da geciktirilmesi amac�yla g�n ge�tik�e daha fazla kullan�lmaktad�r. Ayr�ca ultraviyoleye ba�l� cilt kanseri olu�umuna da kar�� koymaktad�r. Sa�lar i�inse ayr� bir �neme sahiptir. Sa� d�k�lmesi, sa�l� deride bulunan 5α red�ktaz ad� verilen bir enzimin aktivitesinin y�ksek olmas�ndan kaynaklanabilmektedir. Ye�il �ay kate�inleri ve �zellikle de EGCG, bu enzimi bask�layarak, sa� k�klerini dejenere ederek sa� kayb�na ve kelli�e yol a�an sa� k�k� dejenerasyonunu �nlemekte, sa� k�k�nde sa� yap�m�n� sa�layan h�crelerin �mr�n� uzatmaktad�r. Bu nedenle sa� d�k�lmesini �nlemek ve yeni, sa�l�kl� sa� teli �retimini sa�lamak amac�yla geli�tirilen do�al tabletlerde ye�il �ay ve EGCG t�m d�nyada �ok s�kl�kla kullan�lmaktad�r. Buna z�t olarak ye�il �ay ciltte k�llanmay� azalt�c� etkilere sahiptir. Akne olu�umunu engeller ve art�k modern t�pta akne tedavisinde de kullan�lmaktad�r.

Ye�il �ay zay�flat�r

Ye�il �ay�n bilinen en g��l� etkilerinden biri, kilo kaybettirici etkisidir. Gerek Avrupa'da gerekse Amerika'da yap�lan ara�t�rmalar, ye�il �ay�n aktif bile�eni olan EGCG'nin v�cut metabolizmas�n� h�zland�rd���, ba��rsaklardan ya� ve �eker emilimini azaltt���, yeni ya� h�cresi olu�umuna kar�� koydu�u, cilt alt�nda depolanan ya�lar�n yak�m�n� art�rd���n� g�stermi�tir. Bu nedenle g�nl�k en az 150mg kafein ile birlikte 270mg EGCG al�nmas� gerekmektedir. �lkemizde de eczanelerde Sa�l�k Bakanl��� onayl� (ye�il �ay + do�al kafein) zay�flama tabletleri, kilo kaybetmek amac�yla �ok s�kl�kla kullan�lmaktad�r. Sentetik maddeler i�eren zay�flama tableti ya da kaps�llerinden uzak durulmal�d�r. Sentetik kimyasal ila�lar� i�eren tablet ya da kaps�llerin �ok ciddi yan etkileri oldu�u, hatta �l�mlere yol a�t��� bilinmektedir.

Yine obezite ya da kar�n ve bel �evresinde ya�lanma ile kendini g�steren ve �a��n salg�n� olarak tan�mlanan Metabolik Sendrom'da da, g��l� sa�l�k koruyucu etkileri bulunmaktad�r. Metabolik sendromda kar�n i�i ya�lanma ve �zellikle de karn�n i�inde bulunan organlar�n ya�lanmas�n�n, hepimizin geleneksel olarak bildi�i obeziteden �ok daha fazla hastal�k yap�c� �zelli�i vard�r. Metabolik sendromda bu kar�n i�i ya�lanmaya ek olarak; tansiyonda y�kselme, kan kolesterol�n�n ve �zellikle de k�t� kolesterol ile kan �ekerinin y�kselmesi, ba�ta kalp ve damar hastal�klar� olmak �zere, tip II diyabete, haf�za, ��renme ve alg�lamada h�zl� bozulmaya, kanser riskinde artmaya yol a�maktad�r. Ye�il �ay i�inde bulunan EGCG, t�m bu sorunlarla ba�a ��kmakta etkili bir bile�iktir. Bu nedenle obezite ile giden metabolik sendromda EGCG i�eren tabletlerin kullan�lmas� �nerilmektedir. Metabolik sendrom s�kl�kla orta ya� �st�nde ve ileri ya�larda g�r�ld��� i�in, bu ya� grubunda siyah �z�m �ekirdek ekstresi ve kromun �zel bir formu olan niasine ba�l� krom kullan�m� �ok daha uygun bir se�enektir. Bu ama�la �lkemizde yine sa�l�k bakanl��� taraf�ndan, metabolik sendromda kullan�m� onaylanm��, bile�enleri b�t�n�yle do�al ve bilinen hi�bir yan etkiye sahip olmayan Exodex Tablet eczanelerde bulunmaktad�r.

Kolesterole ve damar t�kanmas�na kar�� ye�il �ay

Harvard ve Florida T�p Fak�ltesi ara�t�rmac�lar� taraf�ndan, 2009 y�l� sonunda yap�lan bir klinik ara�t�rmada; i�inde yakla��k 90mg EGCG bulunan ye�il �ay kaps�l� kullanan (g�nde 2 adet) eri�kinlerde, 3 hafta inde kalp ve damar hastal�klar�na yol a�an risk parametrelerinden olan kan bas�nc� y�ksekli�ini, LDL kolesterol d�zeyini, serbest radikal hasar�n� ve kronik iltihabi reaksiyonu hafifletti�i sonucuna var�lm��t�r. Yine benzer bir ara�t�rmada Parana �niversitesinden bir di�er ara�t�rmac� grubu, ye�il �ay ekstresinin kanda total kolesterol ile k�t� kolesterol olarak bilinen LDL-kolesterol� d���rd���n� g�stermi�lerdir. Bu ara�t�rmada da bireyler kilolu ki�ilerden se�ilmi�lerdir. T�m bu sonu�lar obezitenin yada metabolik sendrom gibi obezite ile ilgili hastal�klardan korunmak ve ya tedaviye yard�mc� olmak amac�yla ye�il �ay kullan�labilece�ini g�stermektedir.

Ya�lanmaya kar�� ye�il �ay

Ye�il �ay kate�inlerinin iltihap �nleyici �zellikleri de bulunmaktad�r. �ltihap sadece mikroplarla olan iltihaplanma de�ildir. V�cutta sinsi bir �ekilde ilerleyen iltihabi reaksiyonlar, ba�ta kanser, kalp ve damar hastal���, Parkinson ve Alzheimer gibi n�ron bozuklu�u ile giden ve ya�lanma ile ilgili hastal�klar olmak �zere pek �ok kronik hastal���n temelini olu�turmaktad�r. Ye�il �ay kate�inlerinin iltihabi reaksiyonlar�n ortaya ��kmas�nda rol oynayan IL-6, IL-8, NFkβ, iNOS, COX gibi pek �ok ba����kl�k sinyalinin a��r� artmas�na mani oldu�u ve b�ylece kronik dejeneratif hastal�klara zemin haz�rlayan abart�l� iltihabi reaksiyonlar� bask�lad��� g�r�lm��t�r. Bu sonu�lardan yola ��k�larak, �zellikle ya�lanma ile artan ve pek �ok ya�lanma hastal���na yol a�an; damar sertli�i, prostat hastal�klar�, osteoporoz, diyabet, Alzheimer hastal���, Parkinson hastal���, dejeneratif artritler (eklemlerde kire�lenme), romatoid artrit gibi romatizmal hastal�klar�n �nlenmesinde etkili oldu�u bildirilmi�tir. �ltihabi reaksiyonlar ast�m gibi alerjik hastal�klarda da �nemli role sahiptir. �zellikle ye�il �ay�n i�inde bulunan kafein ve teofilin maddeleri ast�m gibi alerjik hastal�klarda ila� olarak da kullan�lmaktad�r. Bu nedenlerden dolay� alerjik hastal�klar� bulunanlar da ye�il �ay ekstresi, uygun bir yard�mc� terapi ajan�d�r.

Zihinsel aktivite i�in ye�il �ay

�nceden de anlat�ld��� gibi ye�il �ay enerjetik aktiviteye sahiptir. Bununda �tesinde beyinin sinirsel aktivasyonuna etki ederek ve sinirler aras� ileti�imde rol oynayan n�rotransmitter ad� verilen maddelere etki ederek, zihinsel kapasitenin art�r�lmas�na yard�mc� oldu�u saptanm��t�r. �zellikle de beyin h�crelerinin dejenerasyonuna yol a�an serbest oksijen radikalleri, iltihabi reaksiyonlar� ve sinir h�cresi �l�m� ile giden Alzheimer ve Parkinson gibi n�rodejeneratif hastal�klara kar�� korunma olu�turdu�u ABD'de bulunan d�nyaca �nl� ILLINOIS �niversitesi ara�t�rmac�lar� taraf�ndan �nemle �zerinde durulmaktad�r. Bu ara�t�rmac�lar ye�il �ay�n gerek zihinsel aktivitenin g��lendirilmesinde, gerekse ya�lanma ile giden n�rodejeneratif hastal�klardan korunmada �ok etkili oldu�unu s�ylemektedirler.

Mikroplara kar�� ye�il �ay

Ye�il �ay ba����kl�k sistemini d�zenleyici, vir�s ve bakteri �ld�r�c� etkilere de sahiptir. �zellikle son y�llarda yap�lan ara�t�rmalar, �l�mc�l enfeksiyonlara yol a�an aureus tipi stafilokoklara, AIDS'e yol a�an HIV vir�s�ne ve hatta d�nyada salg�nlara neden olan A tipi grip vir�s�ne ve �ocuklarda �iddetli ishale sebep olan rota vir�s�ne kar�� da etkili oldu�u saptanm��t�r. Mide �lserine yol a�an Helicobacterpylopi bakterisine kar�� da etkili oldu�u yeni yap�lan ara�t�rmalarda saptanm��t�r.

Kemikler i�in ye�il �ay

2009 y�l�nda ABD'de Teksas �niversitesi liderli�inde yay�nlanan �ok geni� ve ayr�nt�l� bir raporda, ye�il �ay kate�inlerinin osteoporoza kar�� koruma olu�turdu�unu, kemik yap�m�n� art�rd���, kemik y�k�m�n� engelledi�i ve t�m bu kemik koruyucu etkileri ile �zellikle menopoz sonras� d�nemde g�r�lme oran� artan kemik k�r�lma riskini d���rebilece�i bildirilmi�tir.

Sonu� olarak ye�il �ay ve EGCG i�eri�ine g�re standardize edilen ye�il �ay tablet ya da i�ecekleri, ba�ta kilo verilerek forma girmek olmak �zere v�cudun g��lendirilmesine, zihinsel aktivitenin art�r�lmas�na, kilo verilmesine ve pek �ok kronik hastal���n olu�mas�na kar�� koyarak sa�l�kl� ve uzun bir �m�r ge�irilmesine yard�mc� olan �ok �nemli bir sa�l�k i�ece�idir.

30.11.2015 - 19318