D�nya Sa�l�k �rg�t� verilerine g�re d�nyada her y�l 100 ki�iden 1-2'si zat�rreye yakalan�yor. Zat�rre belirtileri �st solunum enfeksiyonu, koronavir�s belirtileri ve griple �ok s�k kar��t�r�ld��� i�in hastalar doktora ge� ba�vurabiliyor, bu da hastal���n ilerlemesine ve tedavinin gecikmesine yol a��yor. D�nyadaki t�m �l�mlerin yakla��k %7 kadar�n�n zat�rre nedeniyle oldu�u d���n�l�yor. Peki, Pn�mani (Zat�rre) nedir? Pn�mani nas�l bula��r, belirtileri neler, tedavi y�ntemleri neler? Zat�rrenin nedenleri neler, nas�l te�his edilir? ��te detaylar haberimizde... ZAT�RRE (PN�MAN�) NED�R? Pn�moni, ya da yayg�n bilinen ad�yla zat�rre, akci�erdeki hava keseciklerinin iltihapl� bir s�v� ile dolmas�d�r. Vir�sler, bakteriler ve nadir olarak mantar enfeksiyonlar�n�n akci�erlere ula�mas�yla olu�an zat�rre olduk�a bula��c�d�r. Zat�rre �lkemizde 0-4 ya� aras� �ocuklarda ilk s�radaki �l�m nedenlerinden biridir. Hastal�k her ya�ta g�r�lebiliyor ancak 2 ya� alt� �ocuklarda, ba����kl�k sistemi �ok zay�f ki�ilerde ve 65 ya� �st� ki�ilerde zat�rre olduk�a tehlikeli olabiliyor. Zat�rre, daha �ok kalp hastal��� ya da �nceden ge�irilmi� akci�er hastal��� olan �ocuklar ile erken do�umlarda g�r�l�yor. D�nya Sa�l�k �rg�t� verilerine g�re d�nyada her y�l 100 ki�iden 1-2'si zat�rreye yakalan�yor. Zat�rre belirtileri �st solunum enfeksiyonu, koronavir�s belirtileri ve griple �ok s�k kar��t�r�ld��� i�in hastalar doktora ge� ba�vurabiliyor, bu da hastal���n ilerlemesine ve tedavinin gecikmesine yol a��yor. D�nyadaki t�m �l�mlerin yakla��k %7 kadar�n�n zat�rre nedeniyle oldu�u d���n�l�yor. �zellikle KOAH, diyabet, kalp hastal��� ve b�brek yetmezli�i gibi kronik hastal��� olanlar; k���k �ocuklar, hamileler ve ya�l�lar�n zat�rreden korunmak i�in zat�rre a��s� olmas� i�in doktora ba�vurmalar� gerekiyor. ZAT�RRE NASIL BULA�IR? Zat�rreye zemin haz�rlayan grip ve benzeri viral solunum yolu enfeksiyonlar� olduk�a bula��c�d�r. Hap��r�k ve �ks�r�kle yay�labildikleri gibi a��z, bardak, mendil, �atal-ka��k, kap� kolu gibi e�yalara temas ve sonras�nda ellerin a��za temas� ile de bula�abilirler. Hasta ki�inin, ya�l�lar, hamileler ve �ocuklar�n yan�na yakla�mamas� �ok �nemlidir. Toplu ta��ma ara�lar� ve kalabal�k mekanlar da riski art�r�r. Nadir olsa da a��z ve mide i�eri�inin solunum yollar�na ka�mas�, baz� kimyasallar�n solunmas� da zat�rreye neden olabilir. PN�MAN� KORUNMA Zat�rreden korunman�n �nemli bir yolu a��lard�r. Sa�l�k Bakanl���, ulusal a�� takviminde t�m �ocuklar�n 2, 4, 6 ve 12'nci aylar�n sonunda zat�rre a��s� olmas� gerekti�ini bildirmi�tir. Bunun yan� s�ra, risk fakt�rleri bulunan, �zellikle 65 ya��n �zerindeki ki�ilerin konuyla ilgili olarak hekimlerine dan��malar� olduk�a �nemlidir. Dikkat Edilmesi Gerekenler �zellikle burnunuza ve a�z�n�za dokunduktan sonra ve yiyecekleri kullanmadan �nce ellerinizi d�zenli ve iyice y�kay�n. �ks�rme ve hap��rma sonras� kulland���n�z mendili at�n ve m�mk�nse ellerinizi y�kay�n. Bardak veya mutfak e�yalar�n� ba�kalar�yla payla�may�n. Sigara, alkol vb. ba����kl�k sisteminizi bask�layan ve g��s�z d���ren al��kanl�klardan uzak durun. ZAT�RREN�N NEDENLER� NELERD�R? Zat�rre �o�unlukla Streptococcus pneumoniae (Pn�m�kok mikrobu) ad� verilen bakterilerin neden oldu�u enfeksiyonun sonucudur. Toplumsal kaynakl� zat�rrelerin %50'sinin bu bakteriden kaynakland��� bilinmektedir. Bunun yan� s�ra, Haemophilus influenza, Mycoplasma pneumoniae gibi �e�itli bakteriler de zat�rreye neden olabilmektedir. Ayr�ca, rhinovirus, coronavirus, influenza, adenovirus gibi mevsimsel so�uk alg�nl��� ve grip nedeni olan vir�sler ile, �zellikle �ocuklarda bron�iolite sebep olan RSV (respiratuar sinsityal vir�s) de zat�rre etkeni olabilmektedir. Mantar kaynakl� zat�rreler �ok nadirdir ve ba����kl�k sistemi �ok d���k ki�ilerde g�r�l�r. ZAT�RREN�N BEL�RT�LER� NELERD�R? �zellikle havalar�n so�umas� ile birlikte zat�rre hastal���n�n g�r�lme s�kl��� da art�yor. Basit�e, bu hastal���n belirtileri, di�er �st solunum yolu enfeksiyonlar� ile ayn� oluyor. Burun ak�nt�s�, hap��r�k, �ks�r��� izleyen belirtiler bir s�re sonra ortaya ��k�yor. Zat�rre, �o�u zaman koronavir�s (COVID-19) veya griple kar��t�r�larak tedavisinde ge� kal�nmas� ciddi sorunlara hatta hayati riske bile neden olabiliyor. �zellikle 3 g�n ge�meyen y�ksek ate�, g���s ve yan a�r�s� ve genel durum bozuklu�u zat�rreyi gripten ay�rt etmede �nemli bir i�arettir. ZAT�RREN�N BEL�RT�LER� �ks�r�k Y�ksek ate� ���me ve titreme Devaml� seyreden sar�-ye�il balgam H�zl� soluk al�p verme Nefes almada g��l�k G���s a�r�s� Ba� a�r�s� Yan a�r�s� Yorgunluk ve halsizlik Kar�n a�r�s� ve kar�nda �i�kinlik Kusma ya da kusacakm�� hissi 65 ya� �st� ki�ilerde bilin� bulan�kl��� ZAT�RRE NASIL TE�H�S ED�L�R? Zat�rre ciddi bir hastal�kt�r ve h�zl�ca te�his edilerek tedaviye ba�lanmas� gerekir. Doktorunuz �nce �ikayetlerinizi dinleyip t�bbi �yk�n�z� ald�ktan sonra fizik muayene uygulayacakt�r. Zat�rre tan�s�nda, �zellikle akci�erlerin muayenesi �ok �nemlidir. Fizik muayenenin yan� s�ra, hekiminiz klinik durumunuza g�re, tan�y� kesinle�tirmek ve tedaviye y�n verebilmek ad�na akci�er filmi, bilgisayarl� tomografi, kan tetkikleri, balgam k�lt�r� gibi tetkikler isteyebilir. PN�MAN� (ZAT�RRE) NASIL TEDAV� ED�L�R? Zat�rrenin tedavisinde hastan�n klinik durumu, ya��, etken olan bakteri veya vir�s�n t�r�, radyoloji ve laboratuvar bulgular� ve ki�isel risk fakt�rleri dikkate al�n�r. Solunum yetmezli�i bulgular� varsa tedavinin hastanede yap�lmas� uygun g�r�lebilir. Ancak hastan�n genel durumu ve klinik bulgular� uygunsa yak�n aral�klarla kontrole �a��r�lmak �zere tedavisi evde yap�l�p, takip edilebiliyor. Vir�slerin neden oldu�u zat�rrelerde antibiyotik tedavisi genel olarak kullan�lmaz. B�yle durumlarda hekiminiz size istirahat etmenizi ve bol s�v� t�ketmenizi tavsiye eder ve uygun olmas� halinde �ikayetlerinizi azaltacak kimi ila�lar verebilir. Belirtileriniz �iddetliyse veya komplikasyon ya�ama olas�l���n�z� art�ran ba�ka ko�ullar�n�z varsa, tedavinin hastanede devam etmesi gerekebilir. Bakterilerin neden oldu�u zat�rrede antibiyotik tedavisi uygulan�r. Zat�rre hastal���nda istirahat �ok �nemlidir.Hastal�k iyile�tikten sonra bir ay boyunca hafif halsizlik hissedebilirsiniz. Hastalar�n doktora gitmeyip kendi kendine antibiyotik kullanmas� ise hastal��� �ok daha a��rla�t�r�r ve tehlikeyi art�r�r. Kesinlikle doktora gitmeden e�-dost �nerisi ile ila� kullan�m�ndan ka��n�lmas� gerekir. A��r� antibiyotik kullan�m� ve uygun olmayan ila�lar�n se�ilmesi, diren�li mikroorganizmalar�n geli�mesine ve dolay�s�yla ger�ek tedavinin ba�ar�s�n�n azalmas�na neden olabilir.
10.11.2022 - 63264
|