Omurga A�a� Gibi Yana E�ilince 'Skolyoz' Oluyor

Skolyoz asl�nda bir hastal�k de�il, bir bulgu. �e�itli hastal�klar skolyoza neden olabiliyor. Ayr�ca altta yatan as�l hastal��a ba�l� olarak farkl� �ekillerde ve omurgan�n farkl� b�lgelerinde olu�abiliyor. Ayn� hastal��a ba�l� skolyozda bile e�rilikler ki�iden ki�iye de�i�iyor. Skolyoz her hastada kendine has bir �ekilde g�r�l�yor, buna g�re tedaviden al�nan sonu� de�i�ebiliyor. Skolyoz Fark�ndal�k Ay� nedeniyle, Ac�badem Maslak Hastanesi Omurga Sa�l��� Merkezi’nden Ortopedi ve Travmatoloji Uzman� Prof. Dr. Ahmet Alanay’a, skolyoz hakk�nda merak edilenleri sorduk.

Skolyoz Nas�l G�r�l�yor?

V�cuda arkadan bak�ld���nda normal omurga d�z bir g�r�n�mdedir. Ki�inin g�vdesine yandan bakt���n�zda ise omurgada normal bir tak�m e�rilikler g�r�l�r. G��s�n �st b�lgesinde normal bir kamburluk veya kifoz varken boyun ve omurgan�n alt b�lgesinde i�e do�ru bir e�rilik vard�r. Skolyozlu bir omurgaya arkadan bak�ld���nda ise yana do�ru bir e�rilik g�r�l�yor. Bu da ki�iye yana do�ru e�iliyormu� gibi bir g�r�nt� veriyor. Bu durumun da k�t� post�r (duru�) ile kar��t�r�lmamas� gerekiyor. Skolyoz ile birlikte s�k s�k yan planda da de�i�iklikler g�r�lebiliyor.

Skolyoz ‘tek e�rilik i�eren’ ve ‘�ift e�rilik i�eren’ omurga g�r�nt�s�yle kendini g�sterebiliyor. Skolyozlu omurga ayn� zamanda kendi etraf�nda da d�n�yor. Bu d�nme sonucu v�cudun bir yar�s� yukar� kalkarak bir h�rg�� g�r�nt�s� olu�turabiliyor.

Skolyoz T�rleri ve Skolyoza Neden Olan Hastal�klar Nelerdir?

Skolyoza neden olan bir �ok hastal�k bulunuyor. Hastalar�n takipleri ve tedavileri de altta yatan hastal��a g�re de�i�iyor. Skolyoz t�rleri ve skolyoza neden olan hastal�klar, g�r�lme s�kl���na ba�l� olarak ��yle s�ralan�yor:

�diopatik skolyoz: En s�k g�r�len skolyoz tipi. Sebebi bug�ne kadar ayd�nlat�lamad��� i�in "idiopatik " yani ‘sebebi bilinmeyen’ �eklinde adland�r�l�yor.

N�romusk�ler skolyoz: �kinci s�kl�kta g�r�l�yor, altta yatan bir sinir-kas hastal��� mevcut.  Sinir hastal�klar� beyin veya omurilikten kaynaklanabiliyor.  ï¿½rne�in �ocuk felci, serebral palsi, meningomyelosel, travmaya ba�l� omurilik yaralanmas� ve fel� olan �ocuk hastalar. Kas hastal�klar�, �ocukluktan itibaren veya daha ge� d�nemde ortaya ��kabilen hastal�klar ( �rne�in, Duchenne hastal���) da bu duruma �rnektir.

Konjenital skolyoz: �ocu�un anne rahminde geli�imi s�ras�nda ortaya ��kan omurga anomalilerine ba�l� olarak ortaya ��k�yor. Do�u�tan ba�lad��� i�in genellikle ilerleyici �zelli�i var.

N�rofibromatozis: Kemik ve yumu�ak dokular� tutan bu hastal��a s�kl�kla skolyoz  e�lik ediyor.

Bunlar d���nda romatizmal hastal�klar, ba� dokusunu tutan hastal�klar, omurga k�r�klar�, omurga enfeksiyonlar�, metabolik hastal�klar ve sendromik genetik hastal�klar da skolyoza sebep olabiliyor. Bu hastal�klara sahip olan bireylerin skolyoz a��s�ndan s�k� takip alt�nda olmas� gerekiyor.

Skolyozun Belirtileri Nelerdir?

-Bir omuz, di�erinden daha y�ksekte olabiliyor.

-Bir skapula (k�rek kemi�i), di�erine g�re daha y�ksekte ya da daha belirgin olabiliyor.

-Kollar yanlara sark�t�ld���nda, bir tarafta kolla g�vde aras�nda daha fazla bo�luk olabiliyor.

-Bir kal�a, di�erine g�re daha y�ksek ya da daha belirgin g�r�nebiliyor.

-Kafan�n izd���m� le�en kemiklerinin ortas�na denk gelmeyebiliyor.

-Hastaya arkadan bak�ld���nda ve omurgas� yere paralel hale gelene kadar �ne e�ilmesi istendi�inde, s�rt�n�n bir taraf� di�erine g�re daha y�ksek g�r�nebiliyor.( H�rg�� gibi g�r�n�yor.) 

Skolyoz  Neden Kaynaklan�yor?

Yap�lan t�m �al��malara ra�men en s�k g�r�len idiopatik (sebebi bilinmeyen) skolyoza neyin neden oldu�u ortaya konamam�� durumda. Skolyozun genetik kaynakl� olabilece�ini g�steren baz� kan�tlar bulunuyor. Ancak tam bir genetik ge�i� �ekli tan�mlanabilmi� de�il. Genetik fakt�rler d���nda, b�y�me gibi �evresel fakt�rlerin de skolyoz geli�iminde etkili olabilece�i d���n�l�yor. K�t� duru� al��kanl���n�n, a��r �anta ta��man�n ya da �antay� tek omuzda ta��man�n skolyoz olu�turdu�una dair ise hi� bir kan�t bulunmuyor. Jimnastik gibi baz� spor dallar�n�n skolyoz geli�me riskini artt�rd���na dair baz� bulgular olmas�na ra�men bunun aksini iddia eden bilimsel yay�nlar daha fazla. Yani, herhangi bir spor dal�n�n skolyoza neden oldu�unu g�sterir kuvvetli kan�ta dayal� bir bilgi yok.

Skolyozun Tedavisinde Hangi Y�ntemler Kullan�l�yor?

Skolyoz tedavisinde g�zlem-egzersiz, korse uygulamas� ve cerrahi m�dahale olmak �zere ba�l�ca �� y�ntem bulunuyor. Bu y�ntemleri ��yle anlatmam�z m�mk�nd�r:

G�zlem - Egzersiz: Hafif e�riliklerde hastan�n d�zenli muayeneler yap�larak g�zlemlenmesi, bu arada egzersiz (Schroth y�ntemi vb.) ve spor programlar�na al�nmas� uygun olabiliyor.

Korse Tedavisi: �skeleti tamamlanmam�� hastalarda orta �iddetli veya artmakta olan skolyoz i�in korse (ortez) tedavisi �nerilebiliyor. Korseler, aktif iskelet b�y�mesi s�ras�nda e�rili�in artmas�n� engellemek i�in kar�� destek olarak g�rev yap�yor. Korseler omurgay� tamamen d�zeltemiyor ve hastalar�n tahmini olarak en az�ndan yar�s�nda e�rili�in artmas�na engel olam�yor. Korseden beklenen en iyi ba�ar�, e�rili�in tespit edildi�i derecede kal�p daha fazla ilerlemesinin ve cerrahi s�n�ra eri�mesinin engellenmesi.

Korse tedavisinin ba�ar�l� olabilmesi i�in �unlar� gerekiyor:

 

Hasta hala b�y�rken konulan erken te�his (K�z �ocuklar�nda adet g�rmeden �nce tespit edilen e�rilikler).

Hafif ve orta dereceli skolyoz (20 ila 40 derece aras� e�rilikler).

Ortopedik cerrah taraf�ndan d�zenli muayene.

Hastaya uygun yap�lm�� bir korse.

Uyumlu bir hasta ve destekleyici bir aile.

Egzersiz, dans e�itimi ve atletizmi i�eren normal aktivitelere devam edilmesi ve doktor g�zetiminde olmak �art�yla bu aktiviteler s�ras�nda korseye ara verilmesi.

Korsenin g�nde en az 20-23 saat kullan�lmas�.

Cerrahi Y�ntem: B�y�me �a��ndaki bir ki�i, gittik�e artan bir omurga deformitesine sahipse bu deformiteyi d�zeltmek ve daha da artmas�n� engellemek i�in cerrahi tedavi gerekli. B�y�mekte olan �ocuklarda cerrahi tedavi gerektirecek e�riliklerin �iddeti 40 derece ve �zeri olarak belirtiliyor. B�y�mesini tamamlam�� ki�ilerde ise cerrahi karar� torasik (s�rt b�lgesi) e�rilikler i�in 45-50 derece �zeri ve lomber (bel b�lgesi) e�rilikler i�in 40 derece �zerinde veriliyor. Ancak, e�rilik �iddeti d���nda ameliyat karar�n� etkiyebilecek bir�ok fakt�r olabiliyor:

Etkilenen b�lgenin omurgan�n neresi oldu�u.

Skolyozun derecesi.

Artm�� veya azalm�� kifozun varl���.

A�r� (ad�lesanlarda nadir, eri�kinlerde daha s�k).

Kalan b�y�me potansiyeli.

Hastan�n dengesi.

Ki�isel fakt�rler.

Cerrahi T�rleri Nelerdir?

B�y�mesini tamamlamak �zere olan veya tamamlam�� �ocuklarda en s�k yap�lan cerrahi i�lem enstr�mentasyon, d�zeltme ve kemik greftiyle yap�lan posterior f�zyondur. “Enstr�mentasyon” s�zc��� d�zeltilmi� omurgay� f�zyon kaynayana kadar m�mk�n oldu�unca normal bir dizilimde tutmak �zere kullan�lan metal �ubuklar, �engeller, teller ve vidalar i�in kullan�l�yor. Halen b�y�yen (genellikle 10 ya� alt�) �ocuklarda ise f�zyon i�lemi boy b�y�mesi, akci�er geli�imi ve omur geli�imini ciddi etkileyebilece�i i�in f�zyon i�leminden m�mk�n oldu�unca ka��n�l�yor. K���k �ocuklarda f�zyonsuz alternatifler (b�y�yen �ubuklar gibi) tercih ediliyor. 

Cerrahinin amac� g�venli olarak m�mk�n olabilen en fazla d�zeltme yap�larak omurgay� bu �ekilde dondurmak. Her cerrahinin beraberinde getirdi�i riskler bulunuyor. Bu konular� ortopedik cerrah ile konu�mak gerekiyor.

29.5.2013 - 12715