|
G�ney Afrika, koronavir�s�n Omicron varyant�n�n tespit edildi�i ilk yerdi ve ard�ndan �lkede vakalar h�zla artt�. Omicron daha sonra bir�ok �lkede g�r�ld� ve h�zla yay�ld�. D�nya Sa�l�k �rg�t� (WHO), bu varyant�n daha �nce hi�bir varyantta g�r�lmemi� bir h�zla bula�t���n� a��klad�. Peki G�ney Afrika deneyiminden ba�ka neler ��renebiliriz? Omicron ile bula�an hastal�k daha hafif mi atlat�l�yor? G�ney Afrika'da Covid nedeniyle hastane kabullerine ili�kin veriler, kabullerin t�m b�lgelerde keskin bir �ekilde artt���n� g�steriyor. Ancak vaka say�s� g�z �n�ne al�nd���nda, hastaneye kald�r�lanlar�n say�s� beklendi�i kadar h�zl� artm�yor. �u anda daha az hasta, oksijene ve solunum cihaz�na ihtiya� duyuyor. Hastalar, daha k�sa s�re hastanede kal�yor. Discovery Health ad�nda bir sa�l�k hizmetleri sa�lay�c�s�, G�ney Afrika�da Omicron salg�n�n�n ba�lar�nda enfekte olmu� yeti�kinlerin hastaneye kabul edilme oranlar�n�n, Covid�in ilk dalgas�nda enfekte olanlara g�re, yakla��k y�zde 30 daha az oldu�unu hesaplad�. G�ney Afrikal� bilim insanlar� ise bu verilerin, varyant�n daha hafif oldu�unu kan�tlamak i�in yeterli olmad���n� s�yl�yor. Omicron�u �nceki dalgalardan ay�ran en b�y�k fark, pop�lasyondaki a��lanma oran� ve do�al ba����kl�k kazan�lm�� olmas�. �ki doz a�� veya ge�irilen bir enfeksiyon, insanlar� Omicron varyant�ndan korumada �ok daha az etkili g�r�n�yor. Yine de bu durum insanlar�n ciddi hastal�klara yakalanmas�n� �nl�yor gibi g�r�n�yor. �Mutasyonun daha az �ld�r�c� oldu�una dair bir kan�t yok�G�ney Afrika�n�n ba�kenti Johannesburg'daki Chris Hani Baragwanath hastanesinde k�demli bir bilim insan� olan Dr. Vicky Baillie, hastanede tedavi oranlar�n�n d��mesinin, insanlar�n daha fazla ba����kl��a sahip olmas�ndan kaynakland���n� s�yl�yor ve ekliyor: �Mutasyonun daha az �ld�r�c� oldu�una dair bir kan�t yok.� WHO, varyant�n etkisinin daha hafif seyretti�ine y�nelik verilerin yan�lt�c� olabilece�ine kar�� uyar�yor. Bunun sebebiyse hastanedeki say�lar�n d���k olmas� ve hastaneye kabul edilenlerin �o�unu 40 ya��n alt�ndakilerin olu�turmas� nedeniyle a��r hastal�klara yakalanma olas�l�klar�n�n zaten d���k olmas�. Di�er yandan ki�ilerin hastaneye kabul edilme nedenleri de farkl� olabilir ancak G�ney Afrika hastaneleri kabul edilen herkesi test ediyor, bu nedenle �ok say�da hafif vaka tespit ediyor. Bir di�er neden, G�ney Afrika�da 60 ya��n �zerindekilerin a��lanma oran�n�n ortalama n�fustan �ok daha y�ksek olmas�. Bu da onlar� ciddi hastal�klara kar�� koruyor olabilir. G�ney Afrika, gen� bir n�fusa sahip. �rne�in T�rkiye�de n�fusu ikiye ay�ran medyan ya� 31,5 iken; bu ya� �ngiltere�de 40,4, G�ney Afrika'da ise 27,6. Bu nedenle Omicron deneyimi daha ya�l� n�fusa sahip �lkeler i�in farkl� olabilir. Omicron nedeniyle daha fazla �ocuk hastalan�yor mu?Gauteng eyaleti de dahil olmak �zere G�ney Afrika'n�n en �ok etkilenen b�lgelerindeki hastanelerden gelen raporlar, hastaneye kabul edilen �ocuklar�n say�s�nda bir art�� oldu�unu g�steriyor. Gauteng'de Covid nedeniyle hastanelere kabul edilen �ocuklar�n oran�, ilk haftada y�zde 14 gibi y�ksek olan bir seviyeden, ���nc� haftada y�zde 8'e d��t�. Bu verileri varyant�n gen�ler i�in daha tehlikeli olabilece�ine dair bir i�aret olarak yorumlayanlar da var. Ancak Johannesburg'daki Witwatersrand �niversitesi'nden Prof. Dr. Helen Rees, bunun �ok k���k say�lara dayand���n� belirtiyor. Bununla birlikte Prof. Dr. Rees, yeti�kinlerde oldu�u gibi, genellikle Covid nedeniyle kabul edilen �ocuklarla ba�ka bir �ey i�in kabul edildikten sonra vir�se yakaland��� ke�fedilenler aras�nda ayr�m yapamad�klar�n� da s�yl�yor. Dr. Baillie, BBC'ye yapt��� a��klamada, hastanesine Covid nedeniyle kabul edilen az say�da �ocuk oldu�unu ve bunlar�n da 2-3 g�n i�inde iyile�tiklerini s�yl�yor. Dr. Baillie ayr�ca, bu verilerin �ocuklar�n �o�unun yoksulluk i�inde ya�ad��� bir b�lgeden geldi�ine dikkat �ekiyor. �ocuklar�n bu nedenle yetersiz beslenmi� ve vir�se yakalanma risklerinin ortalamadan daha y�ksek olabilece�ini de belirtiyor. Omicron'a kar�� a�� etkili mi?G�ney Afrika�da a��lanma oranlar� nispeten d���k, n�fusunun sadece y�zde 26's� tamamen a��lanm�� durumda. Bu nedenle �lkenin Omicron deneyimi, daha y�ksek a��lanma oran�na sahip �lkelerle do�rudan kar��la�t�r�lamayabilir. Ancak �lkede do�al ba����kl�k oranlar� �ok y�ksek. St. Andrews �niversitesi'nden Dr. M�ge �evik, a��lama yoluyla hastal���n ba�kalar�na bula�ma riskinin �nemli �l��de azald���na inan�yor. Dr. �evik, ����nk� insanlar daha k�sa s�relerde hasta olacaklar, hastal��� daha h�zl� yenecekler ve bu sayede hastal��a daha az yay�lma f�rsat� verecekler.�� diyor. Ancak varyant, daha y�ksek a��lama oran�na sahip pop�lasyonlarda bile h�zla yay�l�yor. �ok az say�da a�� enfeksiyonlar� tamamen durdurabilir, ancak ciddi hastal�klar� �nleme konusunda, a��laman�n bu �nemli mutasyondan sonra bile b�y�k �l��de ba�ar�l� oldu�unu g�steren kan�tlar var. Net olmayan �ey ise a��lar�n tam olarak ne kadar ba�ar�l� oldu�u. G�ney Afrika'da yap�lan ara�t�rmaya g�re, Pfizer-BioNTech a��s�, ikinci dozdan birka� ay sonra bile hastaneye kald�r�lma oran�n� yakla��k y�zde 70 azalt�yor. ���nc� takviye dozundan sonra bu oran y�zde 90'� a��yor. Ancak G�ney Afrika�da n�fusun �o�u Johnson & Johnson ve di�er a��lar� oldu. Farkl� a��lar�n farkl� gruplar i�in ne kadar etkili kald���n� g�stermek i�in ise daha fazla ara�t�rmaya ihtiya� var. BBC �zleme Servisi'nden Nicola Morrison habere katk�da bulundu.
17.12.2021 - 58530
|