�o�u zaman ya�am ko�ullar�, zorlu �al��ma �artlar� ve �e�itli fiziksel kazalar ya da yanl�� duru� bozukluklar� bel a�r�s�na neden olabiliyor. Bu sa�l�k sorununun geli�mesinde, ku�kusuz masa ba�� i�lerde �al��makta da b�y�k rol oynuyor.
Emsey Hospital'dan Beyin Omurilik ve Sinir Cerrahisi Uzman� Op. Dr. Salih Ayd�n, kronikle�en bel a�r�lar�nda en son noktan�n bel f�t��� olarak kar��m�za ��kt���n� belirtiyor. Genellikle 30-60 ya� aral���nda daha s�k g�r�lmesine ra�men bel f�t���, di�er ya� gruplar�nda da ortaya ��kabiliyor. Sporsuz ya�am bel f�t���n� davet ediyor... G�n�m�zde sportif faaliyetlerin azalmas�, masa ba�� i�lerin ve sigara kullan�m�n�n artmas�, pasif bir hayat s�r�lmesi gibi unsurlar disk aral���n� bozup, erken ya�ta da bel f�t���n�n g�r�lmesine sebep olabiliyor. Bel ve bacak a�r�lar�n�n �nemli bir nedeni olan bel f�t���, hastalarda ilerleyen ya�la birlikte art�� g�steriyor. Bilinenin aksine, v�cudumuzun y�k�n� ta��yan yaln�zca omurgam�z de�ildir. Boyun, s�rt, bel kaslar� ve kar�n kaslar� da �nemli g�revlere sahiptir. Spordan uzak ve hareketsiz bir ya�am tarz�, kaslar�n ta��mas� gereken t�m y�k�n omurgaya binmesine neden olur. Kaslar g��l� olmad���ndan, bu y�k nedeniyle, diskler �zerinde f�t�klar meydana gelir. Bunun yan�nda, ki�ide fazla kilo problemi de varsa, durum daha s�k�nt�l� bir hale gelmektedir. Ancak, ya�am tarz�n�z� de�i�tirerek bu sorunu hayat�n�zdan uzakla�t�rabilirsiniz. Bel f�t��� nedir? Toplam be� adet olan bel omurlar�n�n aras�nda disk ad� verilen k�k�rdaklar bulunur. Her disk anulus denilen kau�uk k�vam�nda bir halka ve i�inde j�le k�vam�nda bir maddeden olu�ur. Anulusun y�rt�lmas� ya da �atlamas� nedeniyle koyu jel k�vam�ndaki maddenin disklerden d��ar� do�ru f�rlamas� sonucu bel f�t��� geli�ir. A�r� ve di�er yak�nmalar hasar g�ren yani f�t�kla�an diskin, omurilik ya da sinir k�klerine bask� yapmas�yla meydana gelir. F�t�kla�ma ani geli�ebilece�i gibi haftalar ya da aylar i�erisinde de ortaya ��kabilir Belirtileri nelerdir? Basit a�r� kesicilerle ge�meyen, bel ve bacak a�r�s� en belirgin �ikayetlerdendir. �Bacaklar ve bel b�lgesi uyu�maya ba�lar. Bacakta kar�ncalanma, hastal�k ilerledik�e de g�� kayb� ve incelme g�r�l�r. Hareket k�s�tl�l���, topallayarak y�r�me, v�cudun bir tarafa do�ru �arp�lmas� g�zlemlenir. Duyu kayb� ve refleks kusurlar�, cinsel fonksiyonlar�n kayb� da s�z konusu olabilir. Ender de olsa f�t�k, omurilik ve sinir k�klerine a��r� bask� yaparak hastan�n idrar ile b�y�k tuvaletini ka��rmas�na ve fel� olmas�na yol a�abilir.� Bel f�t���n�n nedenleri� Bel omurlar� aras�ndaki k�k�rda��n zamanla y�pranmas�, yanl�� duru� ve oturu�, hatal� ve a��r� y�k ta��ma gibi omurga biyomekani�ini bozan hareketler. Ayr�ca, sigara t�ketimi, d�zenli egzersiz yapmama ve �i�manl�k da di�er nedenleri olu�turur. �Bu fakt�rlerin bir ya da birka��n�n bir arada bulunmas�yla olu�an y�pranma ve a��nma nedeniyle bel f�t��� geli�ir.� Bel f�t���nda cerrahi y�nteme ne zaman ba�vurulmal�? Konservatif tedavi y�ntemleri olarak belirtilen; fizik tedavi, ila� tedavisi istirahat ve benzeri tedaviler uygulanmas�na ra�men hastan�n iyile�medi�i durumlarda veya belirgin, ilerleyici n�rolojik bulgular varsa, �rne�in aya��nda d���kl�k olmas�, �rolojik problemler, a�r�lar�n�n tedaviye ra�men d�zelmemesi gibi durumlarda cerrahi tedaviyi d���nmek gerekiyor. Bel f�t���nda giri�imsel tedavi Bel f�t��� �o�u zaman ameliyata gerek kalmadan tedavi edilebilir. Doktorun �nerisi do�rultusunda ila� tedavisi ve yatak istirahat� at�lacak olan ilk ad�m� olu�turur. Yatak istirahat�yla sinirlerin �zerindeki bask�n�n ortadan kalkmas� hedeflenir. �ikayetlerin olu�tu�u ilk 24-48 saat i�erisinde b�lgeye so�uk uygulamak (ben genellikle s�cak uygulanmas�n� �neriyorum): �dem, kas spazm� ve a�r�y� azaltmak suretiyle yararl� olabiliyor. Bunlar�n yan� s�ra fizik tedavi ve rehabilitasyon y�ntemleriyle a�r� azalt�labilir. Kas spazm� ortadan kald�r�labiliyor ve v�cudun esneklik kazanmas� sa�lanabiliyor. T�m bu y�ntemlerle sonu� al�namayan hastalarda ise epidural enjeksiyon �nemli yarar sa�layabilir. Bu i�lem bask� alt�nda kalan sinirlerin oldu�u b�lgeye i�neyle girilerek, a�r�, �dem ve yang� giderici �e�itli ila�lar�n enjekte edilmesi esas�na dayan�yor. Bu �ekilde hem �ikayetler hafifletiliyor, hem de f�t���n bulundu�u b�lgedeki sinir bask�s� ortadan kald�r�l�yor. Bel f�t���nda alt�n standart y�ntemi tam endoskopik disk cerrahisi Tam Endoskopik Disk Cerrahisi Y�ntem bel f�t��� b�lgesine kamera sitemi ile ula��lmas�n� ve m�dahale edilmesini sa�lar. Bu y�ntemde geni�li�i yakla��k 0,8 cm olan endoskop sistemleri �kullan�l�r. Tam endoskopik disk ameliyat�, bel f�t��� nedeniyle ameliyat olmas� gereken t�m hastalara uygulanabilir.� Boyun f�t���na da dikkat Boyun f�t��� yani Servikal Disk Hernisi rahats�zl��� genellikle gen� ya�taki hastalarda daha fazla g�r�l�yor. Genellikle boyun a�r�s�yla ba�lay�p, kol, skapula b�lgesinde ve g��s�n �n duvar�nda a�r� �eklinde ilerleyebilir. Ba�� �ne a��r� e�di�imizde veya ba��m�z� f�t���n oldu�u tarafa do�ru e�di�imizde a�r� artabilir. N�rolojik muayenede k�k�n bas�s�na ait testlerle bunu tespit edilebilir. Belirtileri nelerdir? Aniden ortaya ��kan bir kol a�r�s�, boyun a�r�s�, parmaklara kadar yay�lan bir uyu�ma, a�r�, belki ilerleyen d�nemlerde g��s�zl�k, daha �ok boyun f�t���n� d���nd�r�r. A�r�n�n s�kl��� s�resi, niteli�i, beraberinde e�lik eden fakt�rleri �nemlidir. Mesela hastan�n hareketleriyle artabilir. B�yle bir hasta boyun a�r�s�yla geldi�i zaman boyun f�t��� d���n�yorsak �ncelikle hastan�n genel fizik muayenesi, hikayesinin ayr�nt�l� al�nmas� gerekir. Boyun, hassasiyet a��s�ndan muayene edilmelidir. N�rolojik muayenesi ayr�nt�l� yap�lmal�d�r. Boyun hareketleri de�erlendirilmelidir. Duyu muayenesi iyi yap�lmal�d�r. ��nk� yap�lacak ayr�nt�l� n�rolojik muayene ile boyun f�t��� d���n�len bir hastada omurgay� tutabilecek ba�ka hastal�klar� da saptayabilme imkan� vard�r. Tedavi y�ntemleri Tedavi a�amas�nda �ncelikle boyun f�t���n�n derecelendirilmesi, hastan�n muayenesi, a�r�s� g�z �n�ne al�nmal�d�r. Biz burada daha �ok cerrahiden bahsedece�imiz i�in �ncelikle mekanik bir boyun a�r�s�ysa istirahatle, fizik tedavi ile bir tak�m egzersizlerle ge�miyorsa ve omurili�e bas� varsa, kol a�r�s� varsa, kolda g��s�zl�k varsa, gen� hastaysa ve b�y�k bir f�t��� varsa o zaman cerrahi d���n�lebilir. Cerrahide de mikroskobik mikrocerrahi diskektomi denilen y�ntemle boynun �n taraf�ndan yakla��k 1,5 � 2 cm'lik bir yerden girerek konforlu bir �ekilde operasyon yap�labilir. Hasta ameliyattan yakla��k 3 saat sonra boyunlukla aya�a kalkar ve genel anestezi ald���ndan bir gece misafir olur. Ertesi g�n taburcu edilir. Yakla��k olarak bir hafta ya da on g�n i�erisinde i� hayat�na d�nebilir. Y�zme ve benzeri sporlar i�in 2 ayl�k bir nekahat d�nemi yeterlidir. S�rt f�t���n� bel f�t��� ile kar��t�rmay�n! Halk aras�nda s�rt f�t��� olarak adland�r�lan hastal�k, nadir g�r�len ancak g�r�ld��� zaman da ciddi anlamda fonksiyonel bozukluklara yol a�abilen bir hastal�kt�r. Hastal���n kendine ait spesifik bir bulgusu yoktur. �rne�in hastalar sadece s�rt a�r�s� veya kar�n a�r�s� ile ba�vurabilece�i gibi, klinik tabloya idrar ka��rma, idrar yapma fonksiyonlar�nda bozukluk, omurilikteki bir tak�m hasarlara ba�l� bacaklarda g��s�zl�k, uyu�ma, g�� kayb� ile kendini g�sterebilmektedir. Bu hastal�kta te�histe Torakal MRG g�r�nt�lemesi yeterlidir. Bel a�r�s� olan hastalar�n y�zde ikisinde s�rt f�t��� g�r�lmektedir. Kad�n ve erkeklerde e�it olarak ve genellikle 30 ya� �zerinde g�r�l�r. Nadiren cerrahi tedavi gerektirir. Ameliyat karar�n� iyi vermek gerekir. N�rolojik muayenede bulgular, te�his i�in yap�lan g�r�nt�lemede hastan�n ciddi bir f�t��� varsa ve omurili�e ciddi bir bas� mevcutsa ameliyat etmek gerekir. S�rt f�t�klar�, boyun ve bel f�t���na k�yasla daha �ok santral denilen �ekilde ortadan basar ve kire�lenme olas�l��� daha fazlad�r. Ayr�ca torakal b�lgede kan dola��m� �nemli oldu�undan ve s�n�rl� oldu�undan iskemik hasar denilen riske ba�l� dola��m bozuklu�u omurilikte ciddi bir i�lev kayb�na ve belirtilerin ortaya ��kmas�na neden olabilir. Ameliyata ne zaman karar verilmeli? Ameliyat karar�na ve hangi cerrahi y�ntemle yap�laca��na karar vermek �ok �nemlidir. S�rt f�t���nda tedavi i�in cerrahi karar vermekte bir�ok fakt�r vard�r. Bunlardan en �nemlisi f�t���n omurili�e olan bask�s�, hastan�n n�rolojik muayenesindeki zenginlik, a�r�lar g�z �n�nde bulundurulmal� ve hangi cerrahi se�ene�in uygulanaca��na iyi karar verilmelidir. Burada hastan�n klinik bulgular�, belirtilerin �iddetine ve hangi seviyede oldu�una g�re de�i�ir. S�rt f�t���n�n tan�s� b�t�n hastal�klarda oldu�u gibi detayl� bir fizik ve n�rolojik muayene ard�ndan torokal MR incelemesi yap�lmal�d�r. ��nk� torakal MR'da ayr�ca s�rt f�t��� ile kar��abilecek hastal�klar rahatl�kla ay�rt edilebilir. Bu arada hastalarda uzun s�reli �ikayetler varsa ve ya� olarak ilerlemi�se mutlaka tomografi �ekmek gerekir. Cerrahi tedavide klinik bulgular, muayenesi, MR bulgusu birlikte de�erlendirilmelidir, tam endoskopik disk cerrahisi de s�rt f�t��� olan hastalar i�in uygulanabilir.
20.2.2016 - 20059
|