|
�STANBUL'un en b�y�k Kovid merkezlerinden biri olan G�ztepe S�leyman Yal��n �ehir Hastanesi'nde acile ba�vuran, serviste takip edilen ya da yo�un bak�ma kald�r�lm�� hastalar �zerinde yap�lan bir �al��ma, vir�s�n k�sa bir s�re i�inde v�cudu kanser ve kalp hastal�klar�ndan koruyan protein d�zeylerini �ok d���rd���n� ortaya koydu. �stelik Kovid'i a��r ge�iren hastalarda bu protein d�zeylerinin eski haline d�nemedi�i de g�sterildi. Kovid-19'un yaratt��� bu etkiyi d�nyada ilk kez ortaya koyan ara�t�rma, d�nyan�n en b�y�k kalp kongresi olan Amerikan Kalp Derne�i'nin kongresinde de �d�l ald�. Koronavir�s enfeksiyonu, v�cudu kalp damar hastal�klar� ve kanser gibi kompleks kronik hastal�klardan koruyan ve h�cre zar�nda bulunan "LRP1" adl� savunma proteini d�zeylerinin d��mesine ve v�cudun ge�ici bir s�re i�in de olsa toksik etkilere kar�� savunmas�z kalmas�na neden oluyor. �stanbul'un en �nemli pandemi merkezlerinden G�ztepe S�leyman Yal��n �ehir Hastanesi'nde takip edilen 180 hasta �zerinde yap�lan ara�t�rma, Kovid-19 enfeksiyonu ge�irenlerin, ileride kalp damar hastal�klar� ve kansere yatk�nl���n�n art�p artmad���na da ���k tutacak. Sa�l�k Bakanl��� ve etik kurul onay� ile Kovid-19'un kan ya�lar�, kalp ve metabolizma �zerinde etkilerini inceleyen ara�t�rma, d�nyan�n en b�y�k kalp kongresi olan Amerikan Kalp Derne�i'nin (American Heart Association) Kongresi'nde, d�zenleme komitesi taraf�ndan Paul Dudley White International Scholar �d�l�'ne lay�k g�r�ld�. KOV�D GE��RENLERDE KALP HASTALI�I YA DA KANSER YATKINLI�I ARTACAK MI? �al��may� y�r�ten ekipten Medeniyet �niversitesi T�p Fak�ltesi Dahili T�p Bilimleri B�l�m� Kardiyoloji Anabilim Dal� ��retim �yesi ve G�ztepe S�leyman Yal��n �ehir Hastanesi Kardiyoloji Klini�i hekimi Prof. Dr. Mehmet A��rba�l�, "Hastanemize ba�vuran 180 hastan�n metabolik verilerini izledik. Kovid-19'a yakalanan ki�ilerde savunma proteini d�zeyi �ok k�sa bir s�re i�inde '�alterler kapan�rcas�na' �ok d���k d�zeylere iniyor. Koruyucu protein disfonksiyonu, kalp hastal�klar� ve kanserde hastal�k olu�umunda etkisi b�y�k. Kovid'e yakalanan ki�ilerin ileride kanser ve kalp hastal�klar�na yatk�nl��� artacak m�, bu �ok �nemli bir soru" dedi.V�R�S, �OK KISA B�R S�RE ���NDE V�CUDU SAVUNMASIZ BIRAKIYOR Prof. Dr. A��rba�l�, "V�cudun metabolik stres anlar�nda kulland��� belli savunma mekanizmalar� var. Bunlar da belli koruyucu proteinler i�eriyor. Bu koruyucu proteinleri hastanemizde acile ba�vuran, servislerde veya yo�un bak�mda yatan hastalarda ara�t�rd�k. G�rd���m�z �ey �ok �a��rt�c�yd� ��nk� Kovid-19, hastal��a yakalanan ki�ilerde �ok k�sa bir zaman i�inde koruyucu protein d�zeylerini d���rerek v�cudu savunmas�z b�rak�yor. Hastal�k zemininde geli�en inflamasyon ve sitokin f�rt�nas�, pek �ok toksik olabilecek molek�l� tabiri caizse ba�� bo� b�rak�yor. Hastal�k ilerledik�e v�cut, savunma mekanizmalar�n� yeniden olu�turmaya �al���yor fakat normale d�nm�yor" �eklinde konu�tu."A�IR HASTALARDA PROTE�N D�ZEYLER� TAMAMEN NORMALE D�NM�YOR" Koruyucu protein disfonksiyonunun daha �nceden de bilinen bir �ey oldu�unu ve kronik hastal�klarda, �zellikle iki b�y�k hastal�k grubunda (kalp damar hastal�klar� ile kanser olu�umunda) olu�umunda kilit rolde oldu�unu da vurgulayan Prof. Dr. A��rba�l�, �u bilgileri verdi: �"Koruyucu protein disfonksiyonunun bu hastal�klar�n olu�umunda etkili oldu�unu biliyoruz. Ama Kovid-19'da �imdiye kadar bu etkiyi g�zlemlememi�tik. �leride bu hastalarda tekrar ayn� riske maruz kalabilecekleri bir sekel kal�yor mu; d�nyada milyonlarca insan� etkilemi� bir hastal�ktan bahsediyoruz, bu insanlar Kovid'den iyile�seler bile ileride kronik hastal�klara yakalanma riski, �zellikle iki b�y�k hastal�k grubu olan kalp damar hastal�klar� ve kansere yakalanma riski, di�er pop�lasyonlara g�re daha m� y�ksek olacak? Bunlar�n hepsini ileriki �al��malar ortaya koyacak. Koruyucu protein disfonksiyonunu Kovid-19'dan �nce de biliyorduk. �nflamasyon oldu�u zaman, bu durum h�zl� bir �ekilde geli�ebiliyor. Ama Kovid-19'da enteresan bir �ekilde, acile ba�vuru yapan b�t�n hastalarda bu durumu g�zledik. Dolay�s�yla bu, Kovid-19'un bir �zelli�i olabilir. ��nk� �ok �abuk bir �ekilde v�cudun sistemlerini de�i�tirebiliyor. Tabii ki sonra v�cut bu metabolik stresi anlad��� zaman savunma mekanizmas� olarak koruyucu proteinleri tekrar devreye sokabilir ama bizim g�rd���m�z kadar�yla, yo�un bak�mdaki hastalarda bu protein d�zeyleri tamamen normale d�nm�yordu.""LRP MOLEK�L� NEREDEYSE YOK OLUYOR" Prof. Dr. Mehmet A��rba�l� ��yle devam etti: "V�cudun kendisinin �retti�i, p�ht�la�maya kar�� koruyucu olan proteinler var yine. Bunlar�n da Kovid-19'da a�a�� gitti�ini g�r�yoruz di�er �al��malardan. Biz, kendi �al��mam�zda ise LRP1 diye bir molek�le bakt�k. Bunun ateroskleroz (damar sertli�i), inflamasyon ve pek �ok hastal�kta koruyucu oldu�unu biliyoruz. Kovid ge�iren hastalarda bu molek�l�n hemen hemen yok denecek kadar azald���n� g�rd�k. D�nyada bakt���n�zda, neredeyse yar�m milyar insan bu hastal��a yakaland� ve iyile�ti. Bu kadar �ok insan� etkileyen bir hastal�k e�er (kalp, kanser gibi) kronik hastal�k risklerini art�r�rsa bu ileride, sa�l�k sistemlerinin de ba� edemeyece�i d�zeyde bir y�k getirecektir. Hastal���n nas�l olu�tu�unu anlars�n�z, tedavi de geli�tirebilirsiniz. �rne�in iyi kolesterol olarak bildi�imiz molek�l�n i�erisinde olan en �nemli protein Apo A'n�n, sentetik formlar� var. Bunlar zaten Kovid pandemisinden �nce sepsis dahil pek �ok hastal�kta kullan�l�yordu. Bizim �al��mam�zda bakt���m�z protein olan LRP'nin ise miyokard infarkt�s (kalp krizi) ve di�er hastal�klarda koruyucu rol�n�n oldu�u daha evvelden bilindi�i i�in de bunlar�n sentetik analoglar� �retilmeye �al���l�p, insanlarda Faz-2 deneylerine ge�ilmi�ti.""HASTALI�IN B�L�NMEZ� BU KADAR �OKKEN KORUNMAK ZORUNDASINIZ" Kovid-19'un etkilemedi�i neredeyse hi�bir sistem olmad���n� vurgulayan Prof. Dr. A��rba�l�, hastal�k bunca risk yarat�yorken a��n�n �ok nadir g�r�len yan etkilerinin polemik konusu edilmesine de de�inerek s�zlerini ��yle noktalad�: "�zellikle kardiyovask�ler sistem, solunum sistemi ve hemen t�m sistemleri etkiliyor. Bu hastal���n uzun etkileri hakk�nda hi�bir �ey bilmiyoruz. Hastal��a kar�� elimizdeki en iyi koz �u anda �nlemek ya da hastal��a hi� yakalanmamak. A��lar�n ise �u anki etkinlikleri son derece g��l� olmakla birlikte yan etkileri �ok �ok nadir. Asl�na bakars�n�z t�pta kulland���m�z b�t�n tedavilere bak�n, hepsinin yan etki riski oldu�unu g�r�rs�n�z. Ama biz, fayda ve zarar� g�zetmek zorunday�z. E�er korunmaya �al��t���n�z hastal�k �ok tehlikeli bir hastal�ksa, baz� yan etkileri kabul eder, o hastal��a kar�� �nlem al�rs�n�z. A��lar da bu gruba giriyor, kulland���m�z b�t�n tedaviler de bu gruba giriyor"A�IR GE��RENLERDE BU MOLEK�LLE �LG�L� GENET�K YATKINLIK OLAB�L�R 180 Kovid-19 hastas�n�n incelendi�i �al��mada, LRP1 protein d�zeylerinin erken d�nemde ��te bire d��t���n�, ilerleyen d�nemde savunma mekanizmalar�yla toparlamaya ba�lad���n� ama normale d�nemedi�ini g�sterildi. LRP1 ise kalp damar hastal�klar�, diyabet, kanser gibi di�er kronik hastal�klarla �ok ili�kili bir protein. Koronavir�s�n, bu hastal�klardan v�cudu koruyan sistemin en �nemli enzimlerinden olan ACE2'yi etkisiz hale getirdi�i, di�er koruyucu protein seviyelerinin azalmas�n�n da bu olayla ili�kili oldu�u d���n�l�yor. T�rk bilim insanlar�n�n yapt��� bu �al��ma ayr�ca Kovid-19'u a��r ge�iren hastalarda da bu sistemlere ait genetik de�i�imlerin yatk�nl�k olu�turabildi�ini vurguluyor.
- Karabulut
8.11.2021 - 57651
|