|
Pozitif bir ruh halinin stresle ili�kili hormonlarda azalmaya, v�cut direncinde art��a ve hatta yara iyile�mesinde h�zlanmaya neden oldu�u art�k herkes taraf�ndan kabul g�ren bir ger�ek.
Mutlu olman�n tek ba��na hastal�klar� �nledi�ini ya da tedavi etti�ini iddia edenler olsa da, kan�ta dayal� g�n�m�z t�bb�nda bunu genellemek biraz zor. Ancak insan fizyolojisinde �ok �nemli bir role sahip olan hormonlar�n, stresli durumlardan do�rudan etkilendikleri biliniyor. Mutluluk ve hormonlarla ili�kisi konusunu ge�en g�n endokrinoloji ve metabolizma uzman� meslekta��m Do�. Dr. G�khan �z���k’la konu�uyorduk, konuyla ilgili �ok ayd�nlat�c� bilgiler verdi, kendisine candan te�ekk�r ederim.
�rne�in uzun s�re a� kalmak, organizma i�in tipik bir ‘stresli durum’ ve adapte olabilmek i�in enerji metabolizmas�n� d�zenleyen hormonlarda ani bir de�i�im gerektiriyor. Uzun s�re a� kal�nd���nda kortizon, adrenalin, b�y�me gibi bir�ok hormonun d�zeyi artarken �reme fonksiyonlar�n� kontrol edenler d����e ge�iyor.
A��r stres (endi�e, �z�nt�, depresyon gibi) kad�nlarda daha belirgin olmak �zere s�t hormonu olarak da bilinen prolaktinde art��a yol a��yor. Bu da ilgin� olarak, beyinden salg�lan�p �reme organlar�n� kontrol eden hormonlar�n bask�lanmas�na neden oluyor. Sonu�ta, cinsiyet hormonlar�nda d��me ve bununla ili�kili kilo al�m�ndan adet d�zensizli�ine kadar bir�ok sa�l�k sorununa davetiye ��km�� oluyor.
Depresif ruh halinin, a��r duygusal travmalar�n, ba����kl�k sisteminin v�cudu korumak i�in �retti�i silahlar�, tiroid bezi gibi v�cudun kendi organlar�na y�neltip tahribata yol a�abilece�i de �zerinde konu�ulan ba�ka bir konu. Bu bez zarar g�r�nce bir dizi sa�l�k sorununu tetikliyor.
�ns�lin seviyeleri art�yor
Kronik �fke, depresyon ve �z�nt� uykunun kalitesini bozabildi�inden, sabaha kar�� y�kselerek insan� g�ne haz�rlamas� gereken kortizon, adrenalin, b�y�me hormonu gibi hormonlar�n gece boyunca y�ksek kalmas�na, dolay�s�yla sabah yorgun, asabi ve bitkin kalkmaya yol a�abiliyor. Bu hormonlar ins�line kar�� diren� de yarat�yor ve damar sertli�inden �i�manl��a kadar bir�ok istenmeyen duruma zemin haz�rl�yor.
Hem uyku kalitesindeki bozukluk, hem de a��r� strese ba�l� olarak kortizon hormonundaki y�kselmenin beyindeki mutluluk hormonu olarak bilinen serotonini bask�lamas�, �z�nt�s�n� yemekle bast�rmaya �al��an insanlarda g�r�len �abuk ac�kma ve tatl� g�dalara d��k�nl�kte rol oynayabiliyor. Melatonin adl� karanl�k ortamda uyurken salg�lanan bir di�er hormonun da serotonin d�zeyleriyle ili�kili olabilece�i g�steriyor.
Bireyin kararl� olmas� �nemli
“�i�manl�ktan korun, do�ru beslen, sigara i�me, egzersiz yap!” uyar�lar�na “Mutlu olmaya �al�� ve kronik �fkeden uzak dur!” uyar�s�n� da eklememiz gerekiyor. Pozitif duygular�n ve hayattan keyif alman�n daha sa�l�kl� ve uzun bir ya�ama olan katk�s�na dair kan�tlar�n, �i�manl�kla ya�am s�resinin k�salmas� aras�ndaki ili�kiye dair kan�tlardan daha g��l� oldu�unu da vurgulamak laz�m. Do�rudan psikiyatrik yard�m gerektiren durumlar d���nda, as�l vurgulanmas� gerekense stresle ba�a ��kabilmeyi ve �fke kontrol�n� zorla�t�ran negatif d���nce yap�s�n�n de�i�tirilmesi i�in �ncelikle bireyin kararl� olmas�.
Dr. Hasan �nsel / Milliyet
9.6.2011 1 - 8023
|