Mutasyonlar, koronavir�s� daha bula��c� hale getiriyor mu?

�u anda d�nyay� tehdit eden koronavir�s, �in'de ortaya ��kan ilk halinden biraz farkl�.

Resmi ad� Sars-Cov-2 olan ve d�nya genelinde b�y�k darbe vurmayan vir�s mutasyon ge�iriyor.

Ancak bilim insanlar�, binlerce mutasyon ya da vir�s�n genetik materyalinde de�i�iklik belirlerken, �u ana dek sadece birinin bir olas�l�kla vir�s�n davran���n� de�i�tirebilece�i belirtiliyor.

Burada hayati sorular; bu vir�s� insanlarda daha bula��c� ya da �l�mc�l bir hale getirebilir mi ve bu gelecekte bulunacabilecek bir a��n�n ba�ar�s�n� tehdit edebilir mi?

Asl�nda koronavir�s, grip gibi vir�slere k�yasla �ok yava� de�i�iyor. N�fustaki g�rece d���k d�zeylerde ba����kl�k, a�� ve �ok etkin bir tedavi olmamas� nedeniyle, vir�s�n �zerinde kendini adapte etme bask�s� yok.

�u anki haliye zaten dola��mda kalabiliyor.

Wuhan'da ba�layan salg�ndan bir s�re sonra, muhtemelen �talya'da vir�s�n h�crelerimize girmek i�in kulland��� "dikenlerini" olu�turan proteinde g�r�len ve D614G ad� verilen kayda de�er bir mutasyon g�r�ld�. �imdi d�nyadaki vir�s numunelerinin y�zde 97'sinde s�z konusu.

Evrimsel avantaj

Burada soru, bu mutasyonun yo�un g�r�lmesinin, vir�se bir avantaj sa�ay�p sa�lamad���.

Vir�slerin �yle b�y�k planlar� yok. S�rekli mutasyon ge�irirler ve baz� de�i�iklikler �remelerine yard�mc� olurken, baz�lar� engeller. Di�erlerinin ise herhangi bir etkisi olmaz. UCL'den Dr. Lucy van Dormp "Vir�s�n kendini kopyalamas�n�n bir yan �r�n�" diyor.

Ortaya ��kan bu mutasyonun yayg�n g�r�lmesinin nedeni, salg�n�n ba�lang�c�nda ortaya ��k�p, yay�lmas� olabilir.

Dr van Dorp ve ekibine g�re yayg�n g�r�lmesinin nedeni b�y�k ihtimalle bu. Ancak bu g�r�� giderek daha tart��mal� bir ha al�yor.

Virologlar�n �nemli bir k�sm�, Sheffield �niversitesi'nden Dr.Thushan da Silva gibi, vir�s�n bu versiyonunun, bir �nceki haline k�yasla evrimsel bir avantaj� bulundu�unu s�ylemek i�in erken oldu�u g�r���nde.

Da Silva, "daha bula��c�" oldu�unu s�yleyebilmek i�in �ok erken oldu�unu, ancak "etkisiz olmad���" konusunda de emin oldu�unu s�yl�yor.

Florida'daki Scripps �niversitesi'nden Profes�rler Hyeryun Choe ve Michael Farzan, laboratuvar ko�ullar�nda, mutasyona u�ram�� vir�s�n, u�ramam��lara k�yasla insan h�crelerine girmekte daha iyi oldu�unu belirtiyor.

Diken proteinindeki de�i�iklikler, vir�s�n h�creye daha iyi yap���p, daha iyi ve etkin faaliyet g�stermesini sa�lad���n� vurguluyorlar.

Ama �izgiyi de tam buraya �ekiyorlar.

Prof Farzan, bu vir�slerdeki diken proteinlerinde "daha b�y�k bula��c�l�kla uyumlu bir de�i�iklik g�r�ld���n�" ancak bunun kan�tlanmad���n� vurguluyor.

Laboratuvar sonu�lar�

New York �niversitesi'ndeki Gen Teknoloji Merkezi'nde gen de�i�tirme teknolojisi Crispr �zerinde �al��an Prof. Neville Sanjana, bir ad�m daha �teye gitti.

Ekibi vir�steki protein dikenindeki mutasyonu ger�ekle�tirdi ve insan dokusu h�crelerinde, Wuhan salg�n�nda g�r�len vir�sle k�yaslad�. Sanjana, en az�ndan laboratuvar ortam�nda mutasyona u�ram�� vir�s�n, orijinal vir�se k�yasla daha bula��c� oldu�una inan�yor.

Ancak Dr. van Dorp bunun ger�ek hastalara bula�ma konusunda ne kadar anlaml� olaca��n�n net olmad���n� vurgulayor.

Prof. Farzan ise kayda de�er biyolojik farkl�l�klar�n, mutasyona u�ram�� h�crelerin yay�lmakta daha ba�ar�l� oldu�u g�r���n� destekledi�ini vurguluyor.

Laboratuvar ortam� d���nda, bu mutasyonun insanlarda daha bula��c� oldu�unu g�steren, do�rudan olmayan kan�tlar var. �ki �al��ma, mutasyona u�ram�� vir�s� kapan hastalardaki vir�s y�k�n�n daha fazla oldu�u sonucuna vard�. Bu da daha bula��c� olduklar�n� g�steriyor olabilir.

Ancak bu vir�s� kapanlar�n hastal��� daha a��r ge�irdi�i ya da hastanede daha uzun kald�klar�na y�nelik bir kan�t bulamad�lar.

Genel olarak, vir�s�n daha bula��c� olmas� daha �l�mc�l oldu�u anlam�na gelmiyor. Asl�nda bunun tam tersi do�ru. Koronavir�s�n hastal��� daha hafif ya da a��r ge�irtecek �ekilde mutasyona u�rad��� y�n�nde bir kan�t yok.

�steli, vir�s y�k� de vir�s�n sadece bir ki�iye nas�l ge�ti�ine i�aret eden bir g�sterge. Di�erlerine bula�mada ne kadar etkin oldu�unu a��klam�yor.

Mutasyon, salg�n�n kendisi oldu

N�fusa bir b�t�n olarak bak�ld���nda, vir�s�n daha bula��c� ya da daha az bula��c� oldu�unu g�zlemlemek zor. Salg�n�n g�zergah�, karantina gibi m�dahalelerle b�y�k de�i�ikli�e u�rat�ld�.

Ancak uzmanlar, mutasyona u�ram�� vir�s�n �in de dahil olmak �zere, her yerde daha hakim gibi g�r�nd���n� ve orijinal versiyona g�re insandan insana ge�i�te daha iyi oldu�unu belirtiyor. Her iki versiyonun da dola��mda oldu�u yerlerde, mutasyona u�ram�� hali hakim oldu.

Asl�nda D614G versiyonu art�k o kadar yayg�n ki, salg�n�n kendisi oldu.

Geli�tirilen a��lar�n �o�u, dikenin ba�ka bir b�lgesine odaklan�yor ve bu mutasyonun �u anda a�� �al��malar�na bir etkisi olmamas� bekleniyor. Yeni vir�s�n antikorlara kar�� duyarl� oldu�u y�n�nde baz� kan�tlar da var.

19.7.2020 - 46801