Mide kanserine yapay zekayla 3 saatte tan� konulabilecek

- Mide kanserine yapay zekayla 3 saatte tan� konulabilecek

KB� T�p M�hendisli�i B�l�m� ��retim �yesi Do�. Dr. Hac� Mehmet Kay�l�:

"Bu y�ntemle patolojik bir analize gerek kalmadan mide kanseri tan�s� 3 saatlik bir s�re i�erisinde konulabilmektedir"

KARAB�K - Karab�k �niversitesi M�hendislik Fak�ltesi T�p M�hendisli�i B�l�m�nde g�revli akademisyenler, mide kanserinin h�zl� ve do�ru tan�s� i�in yeni bir y�ntem geli�tirdi.

KB� M�hendislik Fak�ltesi T�p M�hendisli�i B�l�m� ��retim �yesi Do�. Dr. Hac� Mehmet Kay�l� ve Dr. ��retim �yesi Hakan Y�lmaz �nc�l���nde yap�lan �al��malar neticesinde 3 saatlik bir analizle kanser tan�s�n�n konulabilecek. Klasik y�ntemlerle en az bir haftada patoloji biriminden ��kan sonu�, makine ��renmesi ve glikomik teknolojiler ile sadece 3 saatlik bir analizle elde edilebilecek. Bu y�ntem, kanser h�crelerinin glikomik profillerinin incelenmesine dayanarak kanserin �ok daha h�zl� ve klasik biyokimyasal analizler ile tespit edilebilmesini sa�layacak.

Bu teknolojilerin kanser te�hisinde ve tedavisinde gelecekte daha s�k kullan�labilir hale gelece�ini belirten Kay�l� ve Y�lmaz, farkl� kanser t�rleri �zerinde de �al��malar�n�n devam etti�ini ve �zellikle kan �rnekleri �zerinde yap�lacak �al��malar ile erken evrede kanseri yakalaman�n m�mk�n olabilece�ini ifade etti.

Mide kanserinin tan�s�n� daha h�zl� ve do�ru yapabilmek i�in biyoanalitik bir y�ntem geli�tirdiklerini s�yleyen Do�. Dr. Kay�l�, "Mide kanseri �lkemizde ve d�nyada en s�k g�r�len kanser t�rlerinden biridir, g�r�lmesi olduk�a y�ksektir. Erken tan� konuldu�u taktirde kanser tedavisi olduk�a verimli olmaktad�r. Bizim geli�tirdi�imiz y�ntemi ise mide kanserinin tan�s�n� daha h�zl� ve do�ru yapabilmek i�in biyoanalitik bir y�ntem olarak geli�tirdik. Normalde konvansiyonel y�ntemlerle mide kanseri tan�s�nda endoskopi y�ntemi kullan�lmaktad�r. Hastadan al�nan �rnekler patoloji birimine iletilmektedir ve burada bir hafta gibi bir s�rede sonu�lar ��kmaktad�r. Bizim geli�tirdi�imiz y�ntem ise biyoanalitik, biyokimyasal bir y�ntem. Bu y�ntemle patolojik bir analize gerek kalmadan mide kanseri tan�s� 3 saatlik bir s�re i�erisinde konulabilmektedir. B�ylelikle �ok daha h�zl� bir �ekilde hastalara tan� konulup tedavi s�reci h�zl� bir �ekilde ba�layabilmektedir" dedi.

Kay�l�, �al��mada kullan�lan y�nteme ili�kin olarak, "Patoloji birimine dokular ilave ediliyor. Biz dokular�n i�erisinde meydana gelen modifikasyonlar� inceleyerek bu sonuca vard�k. Protein modifikasyonlar� kanser geli�imi s�resi i�erisinde de�i�ebilmektedir. Kansere �zg� profiller a���a ��kmaktad�r. Bizim hedefimiz burada kansere �zg� profilleri belirlemek ve bunu yapay zeka ara�lar� kullanarak h�zl� bir �ekilde tan�ya d�kebilmek" diye konu�tu.

Di�er kanser t�rleri i�inde geli�tirilecek

Elde edilen bu ba�ar�l� sonu�lar neticesinde "Kraliyet Kimya Toplulu�u" (Royal Society of Chemistry) taraf�ndan sunulan y�ksek etki de�erli bir bilimsel dergi olan Analyst'te yay�mlanmaya kabul g�rd���n� belirten Kay�l�, �unlar� kaydetti:

"Bu �al��malar� ilerleyen zamanlarda biz di�er kanser t�rlerini i�erecek �ekilde geni�letmeyi planl�yoruz. �zellikle 'biyos�v�lar' dedi�imiz kan, t�k�r�k ve idrar gibi �rneklerde de �al��may� geni�leterek daha fazla kanserin h�zl� bir �ekilde taranmas�n� ve b�ylelikle h�zl� tan� konularak tedavi s�re�lerinin h�zl� bir �ekilde ba�lat�lmas�n� ama�l�yoruz. Bu �al��malar �nc� �al��malar. Tan� kitine d�n��ebilmesi i�in �ok daha uluslararas� �al��malar�n yap�lmas� gerekmektedir. Yurt d���ndaki �rneklemler kullan�larak uluslararas� �rneklem a�� kurularak bizim burada elde etti�imiz sonu�lar�n do�rulu�u tespit edildi�i takdirde, biz bunun olaca��na inan�yoruz. Dolay�s�yla bu art�k bir kit haline gelecek ve d�nyada kullan�lma imkan� olabilecek bir biyokimyasal y�ntem olarak kabul edilebilir hale gelecektir."

"Bir haftal�k s�reyi 3 saate indirdik"

Hakan Y�lmaz ise olu�turduklar� veri seti sayesinde y�zde 96 civar�nda do�ruluk oran� yakalad�klar�n� ve ilerleyen s�re�te farkl� kanser t�rlerinde farkl� teknikleri deneyerek �ok daha iyi sonu�lar elde etmeyi hedeflediklerini anlatarak, "Sa�l�kta �n tan� k�sm�nda biz makine ��renmesi teknolojilerini �ok�a kullan�yoruz. Bu yapt���m�z �al��mada da glikomik profillerin incelenmesi sonucunda elde etti�imiz parametreleri bir makine ��renmesi algoritmas�na tabi tuttuk. 33 tane kanserli dokudan ve 31 tane normal dokudan ald���m�z �rnekleri �o�altarak 250 tane �rnekten olu�an bir veri seti olu�turduk. Bu veri seti ile birlikte biz s�n�fland�rma uygulad�k. Bu s�n�fland�rma sonucunda da �apraz do�rulmalar�m�z� ger�ekle�tirerek y�zde 96 civar�nda bir do�ruluk oran� yakalad�k. Bakt���n�zda y�ksek bir oran. Dolay�s�yla da yakla��k bir hafta s�ren kanser �n tan�s� s�recini 3 saatlik bir s�reye indirmi� olduk. Bunu da �u an y�ksek bir ba�ar� ile ger�ekle�tirebiliyoruz" ifadelerini kulland�.

�al��man�n bir ba�lang�� oldu�unu dile getiren Dr. ��r. �yesi Y�lmaz, "Umuyoruz ki ilerleyen s�re�te farkl� kanser t�rlerinde farkl� teknikleri deneyerek �ok daha iyi sonu�lar elde etmeyi ve bunu da �lkemiz insanlar�yla payla�may� planl�yoruz" �eklinde konu�tu.

Kay�l� ve Y�lmaz'�n �nc�l���nde yap�lan �al��maya KB� T�p Fak�ltesi ��retim �yesi Dr. ��retim �yesi Harun Erol, Hacettepe �niversitesi ��retim �yesi Prof. Dr. Bekir Salih ve KB� Biyomedikal M�hendisli�i y�ksek lisans mezunu Deniz Baran Demirhan da destek oldu.

5.4.2023 1 - 64830