|
�zellikle tatil sonras� sorumluluklara d�nmek bizi mutsuz edebilir. Ama bu durum en fazla iki hafta s�rer. Sonbaharda g�ne� ���nlar�n�n azalmas�yla birlikte depresif duygular art�� g�steriyor. Bu art��, karanl�k nedeniyle beyindeki 'melatonin' hormonunun daha �ok salg�lanmas�na ba�lan�yor.
�stanbul T�p Fak�ltesi Kons�ltasyon-Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dal� Ba�kan� Prof. Dr. Sedat �zkan, mevsimsel depresyonun eyl�l, ekim aylar�nda kar��m�za ��kt���n� s�yl�yor. Daha �nce depresyon tan�s� alanlarda sonbahar ve k�� aylar�nda depresyonun tekrarlama veya �iddetlenme ihtimalinin de artt���na dikkat �ekiyor.
Prof. Dr. Sedat �zkan mevsim depresyonunun neden kaynakland��� ve bu ge�i� d�neminde ne gibi sorunlar�n ortaya ��kt���n� anlatt�.
Ruh D�nyam�zdaki De�i�im Neden Kaynaklan�yor?
Havan�n kararmas�n�n insanlarda biraz daha fazla duygulanmaya neden oldu�u biliniyor. Bunun melatoninle bir ilgisi olabilece�i �zerinde duruluyor. Meletonin uykusuzluk ve depresyonda ek tedavi olarak verilebiliyor.
Bu d�nemde okullar a��l�yor, masraflar� ba�l�yor, tatil bitince ger�eklerle y�zle�iliyor. Bunlar� dikkate almak gerekir. Yeni sorunlar ve yeni sorumluluklar ki�inin y�k�n� art�r�yor. “Depresif uyum g��l���” deriz buna. Mevsim sonu depresyonunun nedenleri aras�nda ikinci etken, tabiattaki de�i�ikliklerin biyolojik olarak bizi etkilemesi. Sinir sistemi, hormonlor, beyin kimyas� �evresel fakt�rlerden etkileniyor.
Kimler Mevsim Depresyonuna Daha Yatk�n?
Depresyon ki�inin duygulan�m�n�n �z�nt�, keder y�n�nde artm�� olmas�, ruhsal ��kk�nl�k halidir. Kendisini isteksizlik, durgunluk, hayattan keyif almamak gibi belirtilerle g�sterebilir. D���nce i�eri�inde de ki�inin konu�ma ve hareketleri yava�lar, karamsarl�k hali ortaya ��kar.
D���nce i�eri�i negatifle�ir, baz�lar�nda bu d���nce duygusu daha da olumsuzlu�a gider. Karamsarl�k, her �eye olumsuz bakma ve intihar d���ncesine kadar gidilebilir. Ki�i bedensel olarak yorgunluk ve enerji azl��� hissedebilir. Konsantrasyon ve zihnin canl�l��� azal�r, karar verme yetisi k�s�tlan�r. Ayr�ca i�tah ve kiloda de�i�iklikler olabilir. Uyku azal�r ya da artar.
Mevsim ge�i�lerinde t�m depresyon olgular�nda bir k�p�rdama olur. Asl�nda sadece depresyonda de�il psikiyatrik rahats�zl�klar�n bir �o�unda bahardan yaza ge�erken ve yazdan k��a ge�erken depresyonda bir hareketlenme olur. Depresyon k�� aylar�nda biraz daha fazla g�r�l�r.
Duygu durum bozuklu�u olarak depresyon bu d�nemde n�ksedebilir, iki u�lu duygu durum bozkulu�una (manik depresif hastal�k) ba�l� depresyonda t�rman�� olabilir. Bu d�nemde her ikisinde de atak ortaya ��kabilir.
Mevsimsel Depresyon Herkesi Etkiler mi?
Herkesi ge�ici ya da hafif olarak birka� g�n s�reyle etkileyebilir. Ancak as�l mevsim depres- yonu iki hafta kadar s�rer. En �ok eyl�l-ekim ortas� aras�nda g�r�l�r. Ama iki haftay� ge�ti�i halde ki�inin depresif hali yani ruhsal ��kk�nl��� devam ediyorsa i�inde ailesinde ve sosyal ortam�nda i�levselli�ini kazanamad�ysa ya da bedensel yak�nmalar� devam ediyorsa mutlaka bir uzmana ba�vurulmal�.
Depresyonla Birlikte Hangi Sorunlar G�r�l�yor?
Alkol t�ketimi bu d�nemde art�yor ve k�s�r d�ng� ba�l�yor. �nsanlar hayatla ilgili s�k�nt�lar�n� ya da ruhsal sorunlar�n� atabilmek i�in bunlar� alkolle bast�rmaya �al���rlar. Ama ne sorunlar d�zelir ne de depresyon. Depresif erkeklerde alkol kullanma oran� fazlad�r, alkol kulland�k�a depresyon tedavisi ve tespiti zorla��r. Erkeklerde depresyonun bir k�sm�n�n alt�nda alkolizm vard�r. Bu d�nemde ili�kiler ��kmaza girebilir, intihar olaylar� artar. Zaten intihar olgular�n�n arkas�nda y�zde 80-85 oran�nda maj�r depresyon vard�r.
Tatil D�n��� Ya da Sonbahar Depresyonunun �aresi Yine Tatil Olabilir mi?
Tatil tek ba��na depresyonu d�zeltmez. Hatta uzun tatilin tembelle�tirdi�ini, bu nedenle tatillerin k�sa tutulmas� gerekti�ini d���n�yorum.
Bu D�nemi Daha Kolay Atlatman�n Yolu Nedir?
Ki�inin a��k havada daha �ok bulunmas�, i� d�nyas�n� daha berrak tutabilir. G�ne�li havada, do�ada kendini iyi hissediyorsa bundan faydalanabilir. Kimilerine spor yapmak iyi gelirken kimilerini de dostlar�yla birlikte olmak mutlu eder.
- Ki�inin kendini iyi hissetmesine d�n�k her t�rl� faaliyet yarar sa�lar.
- �ncelikle bunun utan�lacak bir durum, zay�fl�k olmad��� benimsenmelidir.
- Bu d�nemde geri d�n���ms�z karar verilmemeli.
- Yaln�z kalmamaya �zen g�sterilmeli, sevilen ki�ilerle ileti�ime ge�ilmeli.
- �lgi alanlar� art�r�lmal�.
- D���nce tarz� de�i�tirilmeli, olumsuz d���ncelerin fark�na var�lmal�.
- Duygular�n� yak�nlar�yla payla�mal�lar.
- D�nyayla ilglii ba�lant�lar�n� g��lendirmeliler. "Bu d�nyada ��mden ba�ka her �eyin �aresi var " diye d���nmeliler. * D�zenli egzersiz mutluluk verici endorfin hormonunun salg�lanmas�n� art�raca�� gibi sa�l�kl� uyku da bu d�nemde ki�iyi zinde tutar.
30.9.2010 - 2396
|