|
Tam bir dinlenme durumunda, organlar�n �al��mas�, v�cut �s�s�n�n korunmas� gibi ya�amsal faaliyetlerin s�rd�r�lmesi i�in gerekli olan zorunlu enerji harcamas�na “Metabolizma H�z�” denir. Metabolizma h�z�n�n d���k olmas�, �ok fazla yemek yenilmemesine ya da diyet yap�lmas�na ra�men kilo vermeyi engelleyebilir, hatta kilo bile ald�rabilir.
Metabolizma h�z�n�n d���k olmas� az yenilmesine veya diyet yap�lsa da yava� kilo vermeye sebep olabilmektedir. Metabolizma h�z�na g�re hesaplanm�� dengeli bir diyet ve egzersiz program�yla zay�fland��� takdirde metabolizma h�z�n�z�n azalmas� engellenebilir. Ayr�ca diyet s�resince a��rl�k kayb�n�n ne do�rultuda olaca��n� da tahmin etmek ve hayal k�r�kl�klar�ndan kurtulmak m�mk�n olabilmektedir.
�lerleyen ya�, hareketsizlik, hormonal dengesizlikler, hipotiroit gibi baz� rahats�zl�klar, s�rekli kilo al�p vermeler, zay�flama u�runa d���k kalorili diyetler uygulamak metabolizma h�z�n�n yava�lamas�na neden olur. T�m �abalara ra�men ki�i kilo veremiyorsa, metabolizma h�z�n� �l�t�rmesi ve/veya baz� kan tetkiklerini yapt�rmas�nda yarar var. Belki de fazla kilolar�n alt�nda yatan bir hastal�k s�z konusudur.
Peki, metabolizma h�z� nas�l hesaplan�r?
Bazal metabolizma h�z�yla ilgili internette veya kitaplarda �e�itli form�ller yer almaktad�r. Ancak bu hesaplar ki�inin ya��, cinsiyeti, boy uzunlu�u ve v�cut a��rl��� g�z �n�ne al�narak haz�rlanmaktad�r. �te yandan v�cut bile�iminin yani kas kitlesinin metabolizma h�z� �zerinde �ok �nemli bir etkisi vard�r. Bu nedenle ayn� ya�, cinsiyet, boy uzunlu�u ve v�cut a��rl���na sahip 2 ki�inin fiziksel aktivite dereceleri birbirinden farkl�l�k g�sterece�i i�in metabolizma h�zlar� ayn� olamaz.
Halbuki standart form�ller bu fark� g�z ard� etti�i i�in do�ru sonu� veremez. Metabolizma h�z� parmak izi gibi d���n�lmeli, her birey i�in farkl� olaca�� unutulmamal�d�r. Neyse ki art�k metabolizma h�z�n� Armband Metabolik Holter ad� verilen bir cihazla hesaplamak m�mk�n. Tansiyon aletine benzeyen bu cihaz 3 g�n boyunca kolun �st k�sm�na tak�l�yor. Uyku ve dinlenme zamanlar� da dahil t�m aktivitelerinizi 72 saat s�re ile dakika dakika raporluyor. Daha sonra bu veriler bir bilgisayara aktar�l�p uygun bir beslenme ve spor program� haz�rlanabiliyor.
Beslenmede ya� miktar� s�n�rland�r�lmal�. V�cutta ya� y�zdesinin azalmas� metabolizma h�z�n�n artmas�na sebep olacakt�r. Ya� v�cutta kaslara oranla daha az enerji harcad��� i�in bazal metabolik h�z azal�r ve v�cut a��rl���n� korumak i�in daha az enerjiye gereksinim duyulur. V�cutta kas oran�n�n art�r�lmas� da metabolizma h�z�n�n artmas�na sebep olur. Yeterli protein t�ketimi ve haftada 3 – 4 kere 30 – 40’ar dakika yap�lacak d�zenli egzersiz v�cutta kas kitlesinin artmas�n� sa�lar.
Az ve s�k beslenme metabolizma h�z�n�n artmas�na yard�mc� olaca�� i�in 5 – 6 ���nden olu�an beslenme �eklini benimsemek gerekir. Uzun s�ren a�l�k durumlar�nda metabolizma h�z� d��er. Bu nedenle diyet yaparken light s�t / yo�urt / ayran, kepekli bisk�vi, k���k sandvi�, kuru veya taze meyve gibi besinler ara ���n olarak se�ilebilir. G�nl�k 2 – 2,5 litre s�v� t�ketimi de v�cutta metabolik i�lemlerde de kullan�laca��ndan �nemlidir.
11.12.2010 - 3466
|