'Lejyoner hastal���'na dikkat

Medicana �aml�ca Hastanesi Enfeksiyon Hastal�klar� Uzman�, Uzm. Dr. M. Kadir G�kt�rk, 'Lejyoner hastal���' ile ilgili sorular yan�tlad�. Lejyoer hastal���, ciddi bir akci�er enfeksiyonuna neden olan, Legionella pneumophila isimli bakteriden kaynaklanan bir t�r zat�rre oldu�unu dile getiren Enfeksiyon Hastal�klar� Uzman�, Uzm. Dr. M. Kadir G�kt�rk,��"Lejyonella bakterileri toprakta ve suda ya�arlar. Ancak a��k ve/veya kapal� olsa da g�l, nehir, dere, termal su bayolar�, y�zme havuzlar�, klima, jakuzili havuzlar, havalnad�rma gibi suyun oldu�u her t�rl� yerde �o�abilir ve solunum yoluyla bula��rlar. Nadiren enfeksiyona neden olsalar oteller, ofisler, plazalar AVM'ler gibi b�y�k binalardaki s�hhi tesisatlar�n karma��k yap�s� bakterilerin b�y�mesi ve �o�almas�n�n yan� s�ra daha kolay yay�lmas�na neden olmaktad�r.

Ev ortam�ndaki riski yok denecek kadar az olan lejyoner hastal��� ki�iden ki�iye temas yoluyla bula�maz. �o�u insan bakterileri solunum yoluyla al�r. Boyutlar� �ok k���kt�r ve su damlac�klar�n�n i�ine yerle�erek havaya kar��abilirler. Kontamine sular�n oldu�u sauna, hamam, kapl�ca havuzlar� gibi s�cak su buharlar�ndaki enfekte olmu� damlac�klar�n solunmas� ile akci�ere yerle�irler. D�nyada ilk kez 1976 y�l�nda Amerikan lejyonerlerinin kat�ld��� bir toplant�da salg�n halinde g�r�lm��t�r. Bilim adamlar�, hastal��� ilk kez 29 ki�inin hayat�n� kaybetti�i bu salg�ndan 6 ay sonra 1977'de tan�mlam��lard�r." dedi.

KORONAV�R�S SALGINI LEJYONER HASTALI�I R�SK�N� ARTIRIYOR YA DA HASTALI�I TET�KL�YOR MU?

Dr. M. Kadir G�kt�rk, "Covid-19 tan�l� hastalarda lejyoner hastal���n�n da eklenmesi hayat� tehdit edecek tablolar olu�turabilir." dedi ve ekledi: "Bu y�zden tedavi s�ras�nda ve sonras�nda covid-19 an�s� alm�� hastalar�n �zellikle lejyonella hastal���na da maruz kalmamas� i�in hijyen kurallar�n� �ok hassasiyetle dikkat edilmesi gerekmektedir. ��inde bulundu�umuz s�cak havalar g�z �n�ne al�nd���nda Covid-19 tedavisi sonras�nda ya�am alanlar�nda klima olanlar�n, klima bak�mlar�na �nem vermeleri, havuz, kapl�ca gibi lejyonella riski bulunan mekanlardan ka��nmalar� gerekmektedir."

Lejyoner hastal���n�n belirtileri hakk�nda G�kt�rk �unlar� s�yledi:

"Lejyoner hastal���, bakteriye maruz kald�ktan sonra 2-10 g�n aras� ortaya ��kabilir ancak �o�u vakada 5-6 g�n g�n sonra belirtilerini g�stermeye ba�lar. Hastal�k erken evrede a��r gribal enfeksiyon veya di�er zat�rre tiplerine benzer belirtiler g�sterir. S�kl�kla, ate�, kuru �ks�r�k, bazen balgaml�, kanl� �ks�r�k, � i�tahs�zl�k, solunum zorlu�u, nefes darl���, ba�a�r�s�, kas a�r�s�,halsizlik, yorgunluk, titreme� �lerlemi� evrelerde v�cut sistemlerini etkileyip bulant�, kusma, renal yetmezlik gibi semptolarda g�sterebilir.

LEJYONELER HASTALI�INDAN NASIL KORUNULAB�L�R?

Lejyoner hastal���ndan korunmak i�in ve olas� salg�n durumlar�n� �nlemek i�in �reyebilece�i mekanlar�n titizlikle dezenfekte edilmesi y�lda en az bir kere bak�m yap�lmas� ilk ko�ul oldu�una dikkat �eken Enfeksiyon Hastal�klar� Uzman�, Uzm. Dr. M. Kadir G�kt�rk, "Oteller, b�y�k ofis binalar� gibi merkezi havaland�rma ve sulama sistemleri olan ve klima bulunan b�lgelerde �reme ve yay�lma riski daha fazlad�r. S�cakl�k ve nem gibi uygun ko�ullarda �reyebilir. Bu bakteriyi su i�inde ara�t�rman�n maliyeti �ok y�ksek ve kesin sonu� verme olas�l��� az olmaktad�r." diye konu�tu.

G�kt�rk ��yle devam etti;

"Ev ve i� yerlerimizde kulland���m�z klima gibi su sistemli �al��an �r�nlerin bak�m�na dikkat edilmeli, �r�nlerin su bulunan k�s�mlar�nda �zel olarak temizlik bak�m ve dezenfekte yap�lmal�d�r. Hastal��a neden olan bakteri �l�k ve durgun sularda �o�ald��� i�in klima sistemlerinin denetlenmesi, mikroplardan ar�nd�r�lmas�, so�utucu ve su tesislerinin bak�m� bakterilerin �o�almas�n� s�n�rlad��� i�in �nem verilmesi gereken noktalardand�r. Klimalar�n teknik bak�mlar�n�n do�ru ve d�zenli olarak yap�lmas�n�n bakterinin bula�ma ihtimalini d���r�r.��Ayr�ca du� ba�l�klar� ve hortumlar� s�k�lmeli ve d�zenli olarak temizlenmelidir. Du� ba�l�klar� her zaman kullan�lm�yorsa du�tan �nce s�cak su birka� dakika du� ba�l���ndan iyice tazyikli bir bi�imde ak�t�lmal�d�r. Kuyu suyu kullan�lmadan �nce sterilize veya filtre edilmelidir.

Ki�isel olarak korunma y�ntemlerinin en ba��nda da sigaradan ka��nmak gelmektedir. ��nk� sigara, bakterilere maruz kal�nd���nda hastal���n g�r�lmesi i�in risk olu�turur."

LEJYONER HASTALI�I ���N B�R R�SK GRUBU VAR MIDIR?

Lejyoner hastal���nda bakteriye maruz kalan �o�u insan�n hastal��a yakalanmad���n� ifade eden G�kt�rk, "Bununla birlikte �zellikle ya�l�lar, sigara i�enler, kronik hastal��� olanlar, ba����kl�k sistemi zay�f olanlar ve 50 ya� �zeri bireyler enfeksiyon geli�imi a��s�ndan risk alt�ndad�r." dedi.

LEJYONER HASTALI�ININ TE�H�S� VE TEDAV�S� NASIL YAPILMAKTADIR?

G�kt�rk ��yle devam etti;

"Lejyoner hastal���nda da erken te�his b�y�k �nem ta��maktad�r. Hastal���n te�hisinde de di�er zat�rre t�rlerine benzer �ekilde bir yol izlenir. Hastal�ktan ��phelenildi�inde bakterilerin varl���n� h�zl� bir �ekilde belirlemek i�in idrarda legionella antijenleri bak�l�r. Ayr�ca tan�y� desteklemek i�in kan testleri, idrar tahlili, akci�er grafisi, balgam k�lt�r�, akci�erden doku �rne�i incelemesi, bilgisayarl� tomografiden de yararlan�labilir. Lejyoner hastal��� tan�s� alan hastalar genellikle hastaneye yat�r�larak tedavi edilir. Hastanede uygulanan tedavi �unlar� damar i�i antibiyotik tedavisi ve oksijen deste�iniz i�erebilir. Hasta iyile�meye ba�lad���nda evde a��z yoluyla antibiyotik tedavisine devam edebilir. Hasta durumunun k�t�le�mesini �nlemek i�in sigara i�memeli ve i�ilen ortamlardan uzak durmal�d�r, alkol kullanmamal�d�r, i� veya okula gitmemeli m�mk�n oldu�unca istirahat etmelidir, bol miktarda s�v� almal�d�r."

LEJYONER HASTALI�INDA �L�M R�SK� VE HASTALI�A DA�R RAKAMLAR

Lejyoner Hastal���nda tedavi edilmeyen ve ba����kl�k sistemi yetersiz hastalarda �l�m oran� y�zde 80'lere kadar ��kabildi�ini de s�yleyen G�kt�rk, "Almanya'da yap�lan ara�t�rmalara g�re �lke de her y�l 6,000-10,000 Lejyonella pn�monisi vakas�n�n meydana geldi�i tahmin edilmektedir ve hastanelerde tedavi edilen pn�moni vakalar�n�n y�zde 1-5'i Lejyonella pn�monisi olarak te�his edilmi�tir. Enfeksiyon yaratacak doz ki�inin b�nyesine ve Lejyonella t�r�n�n �iddetine (hastal��a neden olma potansiyeline) ba�l�d�r. Bug�ne kadar insandan insana do�rudan enfeksiyon vakas� raporlanmam��t�r. �spanya'n�n aksine, Almanya'da ge�erli salg�n kanunlar�na g�re hastal���n kayda ge�irilmesi zorunlu de�ildi. Ancak, Ocak 2001'den itibaren, bula��c� hastal�klara kar�� koruma kanunu kapsam�nda, kesinle�mi� Lejyonella enfeksiyonunun kay�t ettirilmesi zorunlu hale gelmi�tir.

Legionella t�rleri d�nyan�n hemen her yerinde yayg�n bir da��l�m g�stermektedir. ABD'de her y�l 8.000�18.000 aras�nda lejyoner vakas� g�r�ld��� bildirilmektedir. T�rkiye'de hastal���n varl��� bilinmekte, ancak sa�l�kl� istatistiki bilgiler olmad���ndan y�ll�k hasta say�s� bilinememektedir. �lkemizde de de�i�ik b�lgelerden al�nan su �rneklerinde yap�lan incelemelerde di�er �lkelerdekine benzer oranlarda da��l�m saptanm��t�r." �eklinde konu�tu.

Amerika Hastal�k Kontrol Merkezi (CDC), D�nya Sa�l�k �rg�t� (WHO) gibi uluslararas� sa�l�k kurulu�lar� toplumun Lejyoner hastal���ndan korunmas�na y�nelik yasal d�zenlemelerde hastal���n g�r�lmesi durumunda "bildirim zorunlulu�u"nu ve hastal���n �nlenmesine y�nelik tedbirler a��klam��t�. T�rkiye'de de ilk olarak 1996 y�l�nda Sa�l�k Bakanl��� taraf�ndan bir genelge yay�nlanm�� ve uygulamaya konulmu�tu. Yine 1996 y�l�nda Lejyoner hastal���, bildirimi zorunlu hastal�klar aras�na al�nm��, ayn� y�l T�rk Standartlar� Enstit�s� de lejyoner hastal���n�n �nlenmesinde, �zellikle bina su sistemlerinde bakterinin yerle�mesine uygun �artlar�n ortadan kald�r�lmas� ve binalar�n kurulma a�amas�ndan itibaren uygun teknolojilerin kullan�lmas� standartlar� getirmi�ti.

7.7.2020 1 - 46572