Koronavir�s�nden sonra yeni bir salg�n haberi Nijerya'dan geldi. Lassa vir�s� hakk�nda merak edilenler...
|
|
|
|
|
|
|
|
Nijerya'da Ocak ay�n�n ba��ndan bu yana g�r�len Lassa ate�i salg�n�nda hayat�n� kaybedenlerin say�s� 41'e y�kseldi. Korona vir�s� ile tedirgin olan insanlar lassa vir�s� salg�n� sonras� Lassa vir�s� nedir? Lassa ate�i vir�s� nas�l bula��r, belirtileri nelerdir, nas�l korunulur ve nas�l tedavi edilir konular� hakk�nda ara�t�rmalar yapt�.
LASSA V�R�S NED�R?
Bat� Afrika'da g�r�len akut viral bir hastal�kt�r. �lk vakalar Nijerya'n�n Lassa b�lgesinde g�r�ld��� i�in bu isim verilmi�tir. Etken Arenaviridae ailesine mensup, tek iplikli bir RNA vir�s�d�r.
LASSA V�R�S� BULA�MA YOLU
Lassa Ate�i hayvan kaynakl� bir hastal�kt�r. Vekt�r� �ok memeli s��an "Multimammate rat" olarak bilinen Mastomys natalensis'tir. Bu kemirgen bir kez enfekte olduktan sonra uzun bir sure vir�s� idrar�yla ��kar�r. Mastomys kemirgenleri Bat�, Do�u ve Merkez Afrika'da ki savanalarda ve ormanlarda yayg�n olarak bulunurlar. Evlerde ve g�da saklanan bodrumlarda kolayca yerle�irler.
Lassa vir�s�n�n insanlara bula�mas� en �ok g�dalarla ve solunum yoluyla meydana gelir. Mastomys kemirgenlerinin ��kart�lar�yla (idrar, d��k�) do�rudan temas, ��kart�larla kirlenmi� objelere dokunmak, kontamine g�dalar� yemek veya a��k yara ve kesiklerin maruziyetiyle enfeksiyon geli�ebilir. Kemirgenlerin ya�ad��� ortamlar�n s�p�r�lmesi esnas�nda havaya kar��an enfekte k���k partik�llerin solunum yoluyla al�nmas�yla ve ilave olarak kemirgenler yiyecek olarak t�ketilmek amac�yla yakalan�rken ve haz�rlan�rken de bula�abilmektedir. Ki�iden ki�iye (hasta ki�inin kan, doku, sekresyon ve ��kart�lar�yla temasla) bula� s�z konusudur. �zellikle sa�l�k bak�m �nitelerinde, yeterli ki�isel koruyucu �nlemler al�nmam��sa ki�iden ki�iye ge�i� s�kt�r(nozokomiyal enfeksiyon). Lassa vir�s� tekrar tekrar kullan�lan i�ne ve enjekt�rler gibi kontamine olmu� t�bbi malzemelerle de yay�labilir.
LASSA V�R�S� BEL�RT�LER�
Lassa Ate�i'nin belirti ve bulgular� tipik olarak vir�sle temastan 1-3 hafta sonra ortaya ��kar. Yakla��k %80 hastada semptomlar hafif ve tan� konulamaz d�zeydedir. Hafif semptomlar hafif ate�, ba�a�r�s�, genel k�r�kl�k ve halsizlik �eklindedir. Enfekte ki�ilerin %20'sinde semptomlar ciddile�ebilir. Kanamalar( di�etleri, g�zler veya burun kanamalar� gibi), solunum s�k�nt�s�, tekrarlayan kusmalar, y�zde �dem, g���s, s�rt, kar�n a�r�s� ve �ok geli�ebilir. Ensefalit, tremorlar ve i�itme kayb� gibi n�rolojik problemler de tariflenmi�tir. �lk semptomlar�n ortaya ��kmas�ndan sonra iki hafta i�inde �oklu organ yetmezli�ine ba�l� �l�m g�r�lebilir (hastaneye yat�r�lan vakalar�n %15-20'si). �l�m oran� hastal��a yakalanan, �zellikle 3. trimestirde ki hamile kad�nlarda daha y�ksektir. Spontan d���k; enfekte annelerin fetuslar�n�n %95'nin �l�m�yle sonu�lanan ciddi bir komplikasyondur.
Lassa Ate�i'nin en s�k komplikasyonu sa��rl�kt�r.Vakalar�n yakla��k 1/3'�nde de�i�ik derecelerde sa��rl�k olu�ur ve �o�unda da kal�c�d�r. Bilindi�i kadar�yla hastal���n �iddeti bu komplikasyonu etkilemez, ciddi vakalar kadar hafif vakalarda da sa��rl�k geli�ebilir.
LASSA V�R�S� TANI VE TEDAV�
Lassa Ate�i'nde semptomlar �ok de�i�iktir ve hastal��a �zg� de�ildir. Bu nedenle klinik te�his genellikle zordur. Tan� i�in en s�k serolojik testler kullan�l�r. Tedavide bir antiviral ila� olan Ribavirin'le ba�ar�l� sonu�lar al�nmaktad�r. �lac�n hastal���n erken d�neminde verildi�i takdirde �ok etkili oldu�u g�sterilmi�tir. Hastalar mutlaka semptomlara y�nelik destek tedavisi de almal�d�r.
LASSA V�R�S� YOLCULAR ���N R�SK
En b�y�k risk; Sierra Leone, Liberya, Gine ve Nijerya'y� kapsayan endemik b�lgelerde ya�ayan veya bu b�lgeleri ziyaret eden ki�iler i�in s�z konusudur. Maruziyet riski Mastomys kemirgenlerinin bulundu�u di�er Bat� Afrika �lkelerinde de mevcut olabilir. Uygun sterilizasyon metodlar�n� ve korunma �nlemlerini kulland�klar� s�rece hastane �al��anlar� i�in �nemli bir risk yoktur.
LASSA V�R�S� KORUNMA
Endemik b�lgelere gidecek yolcular, Mastomys kemirgenleriyle temastan ka��narak Lassa Vir�s�'n�n primer bula��ndan kendilerini koruyabilirler. G�dalar�n uygun �artlarda saklanmas� ve temizlik kurallar�na dikkat edilmesi kemirgenleri ya�am alanlar�ndan nispeten uzak tutacakt�r. Bu kemirgenlerin yiyecek olarak t�ketilmesi de tavsiye edilmez.
SEYAHAT D�N��� �NER�LER
Kendinizi hasta hissediyorsan�z hemen hekiminize veya bir sa�l�k kurulu�una ba�vurun. Seyahatiniz hakk�nda hekiminizi mutlaka bilgilendirin.
30.1.2020 - 42437
|
|
|