|
Bu hastal�klar�n tedavisinde ya da �nlenmesinde ila�lar ve beslenmenin yan� s�ra egzersiz de �ok �nemli bir yer tutmaktad�r. Ata�ehir Cerrahi T�p Merkezi’nden Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzman� Do�. Dr. Tolga Aydo�, bu hastal�klar�n tedavisinde egzersizin �nemini anlatt�.
Kronik hastal�klar�n tedavisinde egzersizin yeri nedir?
Son 50 y�l i�inde kronik hastal�klarda ve onlar�n olu�mas�n�n �nlenmesinde egzersiz giderek �nem kazanm��t�r ve �nemi her ge�en g�n giderek artmaktad�r.
Art�k hekimler tip II �ekeri, tansiyonu, kalp damar hastal���, kire�lenmesi (Osteoartrit), hiperlipemisi (Kan ya�lar�n�n artmas�) ve osteoporozu olan hastalarda sadece ila� kullan�larak hastal���n tedavi edilemeyece�ini bilmektedirler.
Hastalar hangi ilac� al�rsa als�n, diyetine dikkat etmeden ve egzersizini yapmadan hastal���n� kontrol alt�na alamaz. Bu hastal�klar�n yan� s�ra baz� kanser t�rleri ve depresyondan da korunmak i�in de egzersizin �art oldu�u bilinen �nemli bir ba�ka ger�ektir.
Hekimler gerekli g�rd�kleri hastalar�na nas�l ila� re�etesi yaz�yorlarsa, egzersiz i�in de, aynen ila� gibi doz-cevap ili�kisi g�sterdi�i ve se�ilen egzersizin tipine g�re cevap ortaya ��kt��� i�in, aynen ila� gibi bir re�ete haz�rlamal�d�r. Re�ete, egzersizin haftada ka� g�n, bir g�nde ne kadar s�re ile, hangi �iddette ve hangi egzersizleri yap�laca��n�n tarifini i�ermelidir.
Egzersizin �iddetiyle sa�layaca�� yarar�n aras�nda nas�l bir ili�ki vard�r?
Egzersizin �iddetinin artmas�, beklenen yarar� belirli bir �l��de art�r�r. Bu yarar ki�inin sahip oldu�u aktivite d�zeyi ile ciddi ili�kilidir. Ciddi egzersiz yapan ki�ilerde bu yarar nispeten daha d���kken, egzersiz yapmayan ki�ilerde bu cevap �ok daha belirgindir. Ama aynen ila�ta oldu�u gibi bu yan�tta da bireysel farkl�l�klar mevcuttur.
Egzersizin de ila� gibi yan etkisi var m�d�r?
Bir ila� olarak d���nd���m�z egzersizin tabii ki di�er ila�lar gibi bir tak�m zararlar�, yan etkileri de olabilmektedir. Dolay�s�yla yap�lmas� �nerilen egzersizlerde, ki�ide olas� iyile�me durumunu, egzersizin yan etkilerini ve zararl� durumlar�n� da mutlaka d���nmek gerekmektedir. �ekeri ve a��r� kilosu olan bir hastan�n, nas�l olsa hekimler y�r�y�� �neriyorlar diye egzersizi basite indirgeyerek sadece y�r�y�� yapmas�, hastalar�n birbirlerinin ila�lar�n� kullanmas� gibidir.
Egzersiz yeterli dozda yap�lmad��� zaman yararl� olamazken, �ok veya uygun olmayan ki�ilerde yap�lmas� durumunda ise sorun ortaya ��kartabilmektedir. Y�r�mek, ger�ekten de �ok yararl� bir spordur. Ancak hastan�n �ncelikle, y�r�meye bir engelinin olup olmad���n�n g�zden ge�irilmesi; y�r�menin hangi h�zda olaca��n�n, haftada ka� g�n ve her g�n ne kadar yap�laca��n�n da belirtilmesi gerekir. Bunlar�n belirtilmesi durumunda ki�inin y�r�y��� g�venli ve �ok daha etkin bir hale gelir.
Egzersizin kesinlikle etkili oldu�unun bilindi�i hastal�klar nelerdir?
D�zg�n planlanm�� bir egzersiz program�n�n ins�lin direncinde, tip II diyabette, dislipidemi, hipertansiyon, obezite, kronik obstr�ktif akci�er hastal���, kalp ve damar hastal���, kalp yetmezli�i, osteoartrit, fibromiyalji, kronik yorgunluk sendromu ve depresyon tedavisinde �ok etkili oldu�u ortaya konmu�tur. Egzersizin ayr�ca kanser ve ast�mda da olumlu etkileri bulundu�u belirtilmektedir.
G�n�m�zde say�lar� giderek artan ve ya�am�m�za daha �ok girmeye ba�layan spor salonlar�, bu konuda yard�mc� olabilir mi?
Sa�l�k durumumuzu temelden etkileyen �� �nemli ��e vard�r; genetik, beslenme ve egzersiz. Bunlardan son ikisi de�i�tirilebilir nitelikte olup, spor salonlar� bu anlamda sa�l�kl� ki�ilerde �ok yard�mc�d�rlar.
�stelik spor salonlar�nda egzersiz yapan bireyler, kendi ba�lar�na egzersiz yapan bireylere g�re daha uzun s�re egzersize devam ederler. Egzersize uyum, aynen uzun s�reli ila� kullan�m�na benzer. Bir ilac� uzun s�re d�zenli almak ger�ekten �ok zordur. Nitekim yap�lan �al��malar g�nl�k d�zenli al�nmas� gereken kemik erimesi ila�lar�n�n, bir y�l sonra, �o�u hasta taraf�ndan kullan�lmad���n� g�stermektedir.
�la� firmalar� bu y�zden daha seyrek; haftal�k, ayl�k kullan�labilen ila�lar� �retmenin �abas�ndad�rlar ve bu �ekilde devam sorununu k�smen ��zm��lerdir. Maalesef ayn� durum egzersiz i�in s�z konusu de�ildir, ama ki�ileri zaman zaman spor salonunda egzersiz yapt�rmak onlar�n egzersize devamlar� a��s�ndan etkili bir yol olarak kar��m�za ��kmaktad�r. Bu a��lardan spor salonlar� �ok �nemli bir yard�mc� olarak kar��m�za ��karlar.
Ancak spor salonlar�, olabilecek sa�l�k ve hukuki sorunlar y�z�nden, m�mk�n oldu�unca sa�l�kl� bireyleri salona kay�t etmek istemektedirler. Spor salonlar�nda �al��an ki�iler egzersizi �ok iyi bilmelerine kar��n maalesef hastal�klar ve egzersiz konusunda yeterince bilgiye sahip de�ildirler. Ve maalesef, kronik hastal�klar� olan bireylerde spor salonlar� etkin olarak kullan�lamamaktad�r.
Bir yandan spor salonlar onlar� kay�t etmek istemezken, di�er yandan onlar sa�l�kla ilgili sorunlar� y�z�nden buralara ba�vurmamaktad�r. Dolay�s� ile kronik hastal��� olan bireylere yard�mc� olacak, onlar�n sa�l�kl� spor yapmalar�na olanak sa�layacak yap�lanmalara olan ihtiya� her ge�en g�n artmaktad�r.
Anadolu Sa�l�k Merkezi Ata�ehir Cerrahi T�p Merkezi olarak bu konuda nas�l bir hizmet veriyorsunuz?
Spor salonlar�, beslenme ve diyet uzmanlar� bu konu ile u�ra�makla beraber, kronik hastal��� olan bireylere her ikisini bir arada ele alan sa�l�k yap�lanmas� nerede ise yok denecek kadar azd�r. Anadolu Sa�l�k Merkezi Ata�ehir Cerrahi T�p Merkezi’nde de bu ihtiyac� g�z �n�nde bulundurarak bir b�l�m olu�turduk.
Beslenme-diyetetik, kardiyoloji, fizik tedavi rehabilitasyon uzmanlar�, spor hekimi, check-up merkezinde dahiliye uzman�, fizyoterapist ve egzersiz salonu ile bu konuda ciddi katk�da bulunmaktad�r. Burada bulunan hekimler kronik hastal��� olan ki�ilerim �ncelikle sa�l�k durumlar� g�zden ge�irip, onlara uygun ila� tedavisini ba�lamaktad�r.
Sonra beslenme ve diyetetik uzman� onlara beslenme �nerilerinde bulunup, gerekirse bu hastalar� izleme almaktad�r. Son olarak ise spor hekimi hastalar�n egzersiz kapasitelerini g�zden ge�irmekte ve onlara uygun bir egzersiz plan� ��kar�l�p, �nceleri hekim ve ard�ndan fizyoterapist e�li�inde yapt�r�lmaktad�r.
Egzersiz yapmak i�in merkezimize gelemeyecek olan ki�ilere ise evde uygulamalar� i�in bir egzersiz re�etesi yaz�lmaktad�r. Sonras�nda belirli aral�klarla hastalar� izleyerek, onlar�n hastal�klar�n�n ve egzersiz kapasitelerinin geli�imi g�zden ge�irilmekte ve zaman zaman egzersizlerine gerekli d�zenlemeler yap�lmaktad�r.
8.8.2010 2 - 1808
|