|
�stanbul �niversitesi �stanbul T�p Fak�ltesi'nde yap�lan ara�t�rmaya g�re, bu ki�ilerin v�cudunda, vir�s ya da bakterileri yok etmek �zere ba����kl�k sisteminin sava��� h�creleri harekete ge�irmesini sa�layan "lektin proteini"nin �ok az miktarda oldu�u veya hi� �retilmedi�i ortaya ��kt�. Dekan Prof. Dr. Tufan T�kek, "Nitekim ge�ti�imiz g�nlerde hastal��� �ok a��r ge�iren bir aileden baba ve �� �ocu�una tarama yapt�k. Ayn� genetik eksikli�i onlarda da tespit ettik" dedi.
Benzer �zelliklere sahip oldu�u halde koronavir�s enfeksiyonunun baz� hastalarda �ok a��r baz�lar�nda ise neden daha hafif ge�irildi�iyle ilgili ara�t�rmalara bir yenisi de �stanbul �niversitesi �stanbul T�p Fak�ltesi'nde yap�lan bir �al��mayla eklendi. 284'� Kovid hastas�, 100'� sa�l�kl� kontrol grubu olmak �zere, 384 ki�inin dahil edildi�i �al��mada, v�cudun vir�s ya da bakteriyel enfeksiyonlarla sava�mas�nda "makrofaj h�creleri" ad� verilen sava��� ba����kl�k h�crelerini harekete ge�iren mekanizmalardan, "mannoz ba�lay�c� lektin proteini" d�zeyleri incelendi. �stanbul T�p Fak�ltesi Dekan� Prof. Dr. Tufan T�kek, ge�ti�imiz Ocak ay�nda "Infection, Genetics and Evolution" adl� uluslararas� bir t�p dergisinde de yay�nlanan �al��ma hakk�nda Demir�ren Haber Ajans�'na a��klamalarda bulundu. Prof. Dr. T�kek, baba ve iki �ocu�unun hastal��� a��r ge�iren bir baba ve iki �ocu�u ile hen�z hastal��a yakalanmayan di�er �ocu�una yapt�klar� taramada, anne hari� t�m aile bireylerinde genetik olarak bu pr�tein eksikli�ini tespit ettiklerini s�yledi ve "Eksik olan bu pr�tein sentetik olarak �retilip tedavide kullan�ma girene kada en az�ndan bu ki�ilerin hastal��� a��r ge�irece�i �ng�r�lerek daha iyi korunmas� sa�lanabilir" dedi.
"BAKTER� VE V�R�SLER� H�CEREDEN UZAK TUTUYOR"
Ba����kl�k sisteminin, herhangi bir enfeksiyon kar��s�nda harekete ge�en do�al bir imm�n yan�t olu�turdu�unu s�yleyen Prof. Dr. T�kek, "Bu do�al sistem i�erisinde baz� h�creler var. Savunma sistemini olu�turan h�crelerimizin vir�s ya da bakterilerle m�cadele etmesi i�in baz� sistemler var. Onlara yard�mc� mekanizmalardan bir tanesi de 'mannoz ba�lay�c� lektin' yola�� dedi�imiz bir yol. Mannoz bir �eker, bakteri ve vir�slerin h�cre duvar�nda bulunuyor. Lektin de insanda karaci�erde sentezlenen ve bakteri veya vir�s�n y�zeyinde bulunan mannoz �ekerini ba�layarak v�cutta bulunan 'makrofaj' dedi�imiz sava��� h�crelerimizi aktif hale getiren bir protein. Aktif hale gelen bu b�y�k sava��� h�creler, vir�s ve bakterilerle m�cadele etmeye ba�l�yor. V�cudun bunlarla sava�abilmesi i�in bu yola��n iyi �al���yor olmas� laz�m. Yani bu lektin proteininin h�crede yeterince sentezlenmesi ve v�cutta belli bir seviyede olmas� gerekiyor" dedi.
"A�LEDE B�R K��� A�IR GE��RD�YSE D��ERLER� DE TARANMALI"
Kovid-19 salg�n� s�ras�nda hastal��� a��r ge�irenlerin di�er aile bireylerinde de benzer s�re�ler ya�anmas�n�n dikkatlerini �ekti�ini anlatan Prof. Dr. T�kek, bunun �zerine bu y�nde bir �al��ma dizayn ettiklerini anlatarak �u bilgileri verdi: "Bu, neden olabilir diye d���n�p daha �nce yo�un bak�ma yatm��, hastal��� a��r ge�irmi� ve hafif ge�irmi� insanlar� tarad�k. Bu ki�ilerde mannoz ba�lay�c� lektin yolunun problemli oldu�unu ve protein sentezinin �ok az oldu�unu, �zellikle de hastal��� yo�un bak�mda ge�iren ki�ilerde bu proteininin sentezlenmedi�ini, hatta v�cutta hi� bulunmad���n� farkettik. Bunun �zerine bir ara�t�rma yapt�k ve sonu�lar�n� da uluslararas� bir dergide yay�nlad�k. Ge�ti�imiz g�nlerde bir gen�, babas�n�n hastal��� �ok a��r ge�irdi�ini, kendisinin de �ok a��r ge�irdi�ini s�yleyerek bize ba�vurdu. T�m aileyi bu y�nden inceledik ve taramalarda baban�n hi� protein �retmedi�ini, annenin tamamen sa�l�kl� oldu�unu, ama �� karde�in de defektif protein �rettiklerini fark ettik."
"BABA VE �K� OCUK A�IR GE��RM��T� VE PROTE�N EKS�KL��� SAPTADIK"
Bu hastan�n �ocuklar�ndaki lektin proteini �retiminin y�zde 10 civar�nda kald���n� anlatan Prof. Dr. T�kek, �unlar� kaydetti: "Bu taramayla mannoz ba�lay�c� lektin yola��n�n bu ailede iyi �al��mad���n� g�rm�� olduk. Bu ki�ilerde, vir�s ya da bakteri h�cre i�erisine girdi�i zaman, hastal���n �ok daha a��r seyretme ve h�zl� yay�lma riski oluyor. Bu gen� arkada�lar�m�z� inceledi�imizde de �� karde�ten ikisi hastal��� �ok a��r ge�irmi� ve yo�un bak�mda yatm��. Babadan gelen genetik ge�i�le �ok az lektin proteini �retti�ini ya da hi� olmad���n� fark ettik. Bu, �u demek asl�nda; bu proteini eksik olan ki�iler ya da genetik olarak bunu sentezleyemeyen ki�iler, Kovid-19 ya da ba�ka bir enfeksiyona yakaland�klar�nda bunu �ok a��r ge�irebilir. Dolay�s�yla bu ki�iler toplumda tespit edilip sentetik olarak �retilmi� lektin proteini verilebilirse, hastal���n belki bu kadar a��r ya da �l�mc�l seyretme olas�l���n� da azaltabiliriz. Bununla ilgili ileri �al��malara ihtiya� var."
"�LA� OLARAK �RET�L�P VER�LEB�L�R"
Bu y�nde bir projeleri oldu�unu da vurgulayan Prof. Dr. T�kek, s�zlerini ��yle noktalad�: "�mm�n sistem �ok karma��k, �ok farkl� yolaklar var. Bizim g�sterdi�imiz bunlardan sadece bir tanesi. Hastal���n farkl� seyretmesine neden olan �zelliklerden bir tanesi bu olabilir ama bunun d���nda da farkl� genetik modellemeler olabilir. Ama �u anda bizim tespit etti�imiz bu genetik durumla ilgili bir aileyi tarayarak bunun �rneklemesini de yapm�� olduk. �ayet Kovid'de salg�n s�reci uzarsa. dalgalar hala arka arkaya seyrederse, Kovid'den kaybedilmi� ya da hastal��� a��r ge�irmi� ki�ilerin aileleri taranabilir ve mannoz ba�layan lektin yolai�nda defekti olan ki�ilere sentetik olarak (rekombinant olarak) �retilmi� bu proteinler d��ar�dan verilebilir. B�ylece bu ki�ilerin de hastal��� a��r ge�irme ihtimalleri azalt�labilir. Kas i�i, damar i�i ya da mide asidinden korunmak sureiyle tablet formunda da �retilebilir bu protein. Bunlar tabii ki daha sonraki a�amalar. �ncelikle bunun i�e yaray�p yaramad���n�n tam olarak g�sterilmesi gerekiyor. Sonra da ila� haline getirilerek insanlara uygulamas� s�z konusu olabilir."
1.3.2021 0 - 51619
|