|
Kalp ve damar hastal�klar�; koroner kalp hastal�klar�, serebrovask�ler (beyin-damar) hastal�klar, hipertansiyon, periferik arter (atardamar t�kan�kl���) hastal���, romatizmal kalp hastal�klar�, konjenital (do�u�tan)kalp hastal�klar�, kalp yetmezli�i ve kardiyomiyopatileri (kalp kas� hastal�klar�) kapsar. Kalp ve damar hastal�klar�n�n geli�iminde; t�t�n kullan�m�, fiziksel hareketsizlik, obezite, sa�l�ks�z beslenme gibi olumsuz davran�� tarzlar� yan�nda diyabet, hipertansiyon, dislipidemi (kolesterol bozuklu�u) gibi hastal�klar yer almaktad�r. 2012 y�l�nda t�m d�nyada bula��c� olmayan hastal�klara ba�l� �l�mlerin y�zde 46,2'si (17,5 milyon) kalp ve damar hastal�klar� kaynakl� olmu�tur. Bu �l�mlerin 7,4 milyonu kalp krizine (iskemik kalp hastal���) 6,7 milyonu inmeye ba�l�d�r. Bula��c� olmayan hastal�klara ba�l� 70 ya� alt� �l�mlerin y�zde 37'sinden kalp ve damar hastal�klar� sorumludur. Kalp ve damar hastal�klar�na ba�l� �l�mlerin 2030 y�l�nda yakla��k 22,2 milyon olaca�� tahmin edilmektedir.�lkemizde de buna paralel olarak toplam �l�mlerin i�inde kalp hastal�klar�n�n pay�n�n gittik�e artma e�ilimindedir. T�rkiye'de her y�l yakla��k 300.000 kalp krizi ve 125.000 �l�m bu nedenlidir. Oranlar 1989'da y�zde 40 iken, 2014 y�l�nda y�zde 40,4 ile t�m �l�m nedenleri aras�nda ilk s�rada yer alm��t�r. T�rkiye'de akut miyokard enfarkt�s� (kalp krizi) �yk�s� erkeklerde y�zde 2,3; kad�nlarda y�zde 1,1'dir. Koroner kalp hastal��� s�kl��� erkeklerde y�zde 3,8; kad�nlarda y�zde 2,3'd�r. Koroner kalp hastal�klar�na yol a�an sa�l�ks�z ya�am al��kanl�klar� de�i�tirilmeli D�nyan�n en geli�mi� �lkelerinde uygulanan her t�rl� tedavi y�ntemi �lkemizde de ba�ar�yla uygulanmaktad�r diyen Prof. Dr. Mustafa Ayd�n: "Sorun hastal�k olu�madan engellenebilmesinde bulunuyor. Bu ama�la tedavinin yan� s�ra �ncelikle hastal��� �nlemeye y�nelik tedbirler al�nmal�d�r. Koroner kalp hastal�klar�na yol a�an sa�l�ks�z beslenme al��kanl�klar�, sigara, hareketsiz ya�am gibi olumsuz fakt�rler de�i�tirilmelidir. Hastal�k olu�umu sonras� ise ilerlemenin durdurulmas� ve bu ama�la ila�la tedavi ve giri�imsel veya cerrahi y�ntemler uygulanmal�d�r." Erken tan� ve tedaviyle bu hastal�klar�n �nemli �l��de azalt�lmas� m�mk�n Prof. Dr. Mustafa Ayd�n: "Kalp ve damar hastal�klar�n�n geli�iminde risk fakt�rleri olarak; sigara-t�t�n kullan�m�, fiziksel hareketsizlik, obezite, sa�l�ks�z beslenme gibi olumsuz davran�� tarzlar� yan�nda diyabet, hipertansiyon, dislipidemi (kolesterol bozuklu�u) gibi hastal�klar ve ailede kalp damar hastal��� bulunmas� yer almaktad�r. Ancak risk fakt�rleri ile m�cadele yan�nda erken tan� ve zaman�nda tedaviyle bu hastal�klar�n �nemli �l��de azalt�lmas� m�mk�nd�r." Prof. Dr. Mustafa Ayd�n'�n ifadelerine g�re sigaran�n b�rak�lmas�, sa�l�ks�z beslenme ve fiziksel aktivite yoksunlu�u gibi ba�l�ca risk fakt�rlerinin kontrol alt�na al�nmas� ile kalp hastal��� ve inmeye ba�l� erken �l�mlerin en az y�zde 70-80 kadar� �nlenebilir. Kronik kalp hastalar�n�n tedavilerini aksatmalar� hastal���n seyrini bozabilir uyar�s� yapan Prof. Dr. Mustafa Ayd�n: "Hastal�k tekrar alevlenip, �iddetlenebilir, tekrar hastaneye yat��lar gerekebilir. O nedenle kronik kalp hastal��� olan hastalar evlerinde mevcut ila�lar�n� d�zenli almaya devam etmeli, verilen diyetlerini de asla aksatmamal�d�rlar. M�mk�n oldu�unca ev i�inde egzersizler yap�lmal�, kilo al�nmamas�na da dikkat edilmelidir." Haftada be� kez 30 dakika s�reyle yap�lan orta zorlukta aktiviteler, kalp hastal��� ve inme riskini azalt�r Obezite ve �zellikle tip II diyabet fiziksel aktivite yetersizli�i ile ili�kili hastal�klard�r. Bu durum ise koronerkalp hastal��� geli�me riskini b�y�k oranda art�rmaktad�r diyen Prof. Dr. Mustafa Ayd�n: "Haftada be� kez 30 dakika s�reyle yap�lan orta zorlukta aktiviteler, kalp hastal��� ve inme riskini azalt�r. G�n�m�zde giderek daha fazla insan, �eker, tuz, doymu� ya� ya da trans ya� i�eri�i y�ksek olan i�lenmi� g�dalar t�ketmektedir. Sa�l�ks�z beslenme al��kanl�klar�, kronik kalp hastal�klar� ile do�rudan ili�kilidir. Meyve ve sebzeler a��s�ndan zengin olan kalp sa�l��� dostu bir beslenme �ekli, kalp hastal��� ve inmeden korunmaya yard�mc� olur. Tuz t�ketimi g�nde be� gramla s�n�rland�r�lmal�. Porsiyonlar ve tabaklar oransal olarak meyve ve sebzenin et veya karbonhidratl� g�dalardan daha fazla olmal�. Akdeniz tipi diyet dedi�imiz zeytinya��, sebze, meyve, bal�k ve kuruyemi�ten zengin besinlerin kalp sa�l���na olumu etkilerini g�steren bir�ok �al��ma vard�r. Bu �lkemiz insan� i�in en yararl� beslenme tarz�d�r. Sa�l�kl� beslenme i�in; i�lenmemi� tah�llar, baklagiller, az ya�l� s�t �r�nleri, deniz �r�nleri, f�nd�k, ceviz ve badem gibi kuruyemi�ler sofram�zda yer almal�,k�rm�z� et t�ketimi ve doymu� ya�lar azalt�lmal�, zeytinya�� ve di�er s�v� ya�lara daha fazla yer verilmeli; �ekerli i�ecekler, �ekerli ve unlu haz�r besinler ve i�lenmi� karbonhidratlardan uzak durulmal�d�r." T�t�n i�en her iki ki�iden birinin, t�t�nle ili�kili hastal�klar nedeniyle �ld���n�n alt�n� �izen Prof. Dr. Mustafa Ayd�n: "T�t�n ve sigaray� b�rakmak ve sigara duman�na pasif maruziyetten korunmak, kalp hastal��� ve inme riskini azalt�r. Bu �nerileri uygulanmas� ve d�zenli sa�l�k kontrollerinden ge�mek durumunda kalp hastal��� ve inme y�k� �nemli oranda azalacakt�r. D�zenli sa�l�k kurulu�una ba�vuru; kan bas�nc�, kolesterol ve glukoz d�zeylerinizi, kilonuzu ve v�cut k�tle indeksinizi (VK�) �nerilen d�zeyde tutmak bu a��dan �nem arz etmektedir." Bu hastal�klar nedeniyle her y�l d�nya genelinde 17 milyonu a�k�n ki�inin ya�am�n� yitirdi�ini ifade eden Prof. Dr. Mustafa Ayd�n: "Bu say�n�n 2030 y�l�nda 23 milyon olmas� beklenmektedir. Kalp hastal��� ve inmenin, ya�l�lar�, erkekleri ve zengin toplumlar� daha fazla etkiledi�i yanl�� bilinen bir ger�ektir. Her ne kadar erkeklerin ve kad�nlar�n kar�� kar��ya olduklar� risk ayr� ayr� hesaplanmam�� olsa da, kardiyovask�ler hastal�klar her iki cinsiyeti de etkiler." Covid-19 salg�n� d�neminde d�zenli ila� kullan�m� ve sa�l�kl� beslenme �nemli Prof. Dr. Ayd�n: "Koroner kalp hastal��� ve hipertansiyon hastalar�nda Covid-19 salg�n� d�neminde d�zenli ila� kullan�m� ve sa�l�kl� beslenme daha �nem kazanmaktad�r. Kalp-damar hastalar�nda hastal�k daha a��r seyretmekte ve yo�un bak�m gere�i daha fazla olmaktad�r. �l�m riski kronik kalp hastal��� olanlarda daha y�ksek olmaktad�r Bu y�zden kronik kalp damar hastal���, hipertansiyon, diyabet gibi hastal�klar� olan ki�ilerin hastal��a yakalanmamak i�in �ok daha dikkatli olmalar� gerekmektedir."
29.9.2020 - 48303
|