�in bir s�redir d�nya �ap�nda 3 milyonu a�k�n ki�iyi hasta eden ve 200 bini a�k�n insan�n �l�m�ne yol a�an Covid-19 salg�n� kar��s�nda izledi�i tutumdan dolay� ba�ta ABD olmak �zere baz� �lkelerden gelen tepkilerle kar�� kar��ya kal�yor. Sebebi ise salg�n�n ilk olarak �in'in Vuhan b�lgesinde ortaya ��kt���n�n ancak �in'in bunu uluslararas� kamuoyuna ge� haber verdi�inin d���n�lmesi. ABD Ba�kan� Donald Trump'�n hafta sonu Pekin h�k�metini salg�n�n yay�lmas�n� �nlemekte �ok yetersiz kalmakla ele�tiren s�zleri, �in devlet medyas�nda �fkeli yorumlara sebep oldu. Trump, daha �nce de salg�n�n yay�lmas�nda �zerine d��en rol� oynamamak ve �in y�netimine kar�� fazla yumu�ak olmakla su�lad��� D�nya Sa�l�k �rg�t�'ne (WHO) �lkesinin yapt��� katk�lar� ask�ya ald���n� a��klam��t�. Avustralya ba�bakan� Scott Morrison da ge�en hafta Trump ile bir g�r��me yapt�ktan sonra, b�y�k salg�nlar�n nereden kaynakland���n�n; t�pk� daha �nce baz� �lkelerin elindeki kitle imha silahlar�n� denetlemekle g�revlendirilen silah denet�ileri gibi, uluslararas� olarak tayin edilen 'ba��ms�z m�fetti�ler' taraf�ndan ara�t�r�lmas�n� �nerdi. Ba�bakan Scott Morrison, �ar�amba g�n� yapt��� son a��klamada "H�k�metinin bu konuda izledi�i tutumun makul ve sa�duyulu oldu�unu" s�yledi. Canberra'da bas�n toplant�s� d�zenleyen Morrison "Bu vir�s d�nya �ap�nda 200 binden fazla insan�n ya�am�n�n sona ermesine sebep oldu. K�resel ekonomiyi kapatt�. Ola�an�st� etkiler yaratt�. B�yle bir durumda d�nyan�n, bunun nas�l ortaya ��kt���n�n ba��ms�z bir soru�turmayla de�erlendirilmesini istemesi tamamen makul ve sa�duyulu bir taleptir. B�ylece gereken dersleri ��renebilir ve bir daha ayn� �eyin ya�anmas�na engel olabiliriz" diye konu�tu. �in'den �fkeli tepki: Ayakkab�m�z�n alt�na yap��an sak�zAvustralya'n�n talepleri �in'de �fkeyle kar��land�. Son g�nlerde �in'de devlet kontrol�ndeki medya platformlar�nda �in'i ele�tiren �lkelere y�nelik a��r yorumlar ve tan�mlamalar dikkat �ekiyor. Bunlardan birinde Avustralya "�in'in ayakkab�s�n�n alt�na yap��an sak�z" diye nitelendi ve "ABD'nin ma�as�" olmakla su�land�. Avustralya'n�n bu tutumunun �in ile ikili ili�kilerine ve ticaret ortakl���na kal�c� zarar verme tehlikesi ta��d��� s�ylendi. B�y�kel�iden boykot imas�Pazartesi g�n� �in'in Avustralya b�y�kel�isi Jingye Cheng, Avustralya'n�n soru�turma �a�r�lar�n�n �inli t�keticilerin Avustralya mal ve hizmetlerine y�nelik boykota gitmesine yol a�abilece�ini s�yledi. �hracat�n�n d�rtte ���n� �in'e yapan Avustralya i�in bu �nemli bir tehdit ve Avustralya D��i�leri Bakan� Marise Payne, bu a��klamadan sonra �in'i "ekonomik zorbal�k tehdidinde bulunmakla" su�lad�. Sal� ak�am� �in'in Global Times gazetesinin ba� yaz�s� Avustralya'n�n "panda d�v�c�l�k ve kurban� su�lay�c�l�k" tutumu izledi�ini kaydederek Morrison h�k�metinin ikili ili�kilere tamir edilemeyecek bir zarar verecek macerac�l�k i�inde oldu�unu yazd�. Fakat bug�n a��klama yapan Avustralya Ba�bakan� Morrison, �nerdi�i ba��ms�z soru�turman�n hedef g�zetmedi�inde �srar ederek �in'le s�z d�ellosuna girmeyi reddetti ve �in'in tepkilerini "kendilerini ilgilendiren bir �ey" diyerek ge�i�tirdi: "Avustralya, kendi ��karlar� ve k�resel ��karlar neyi gerektiriyorsa onu yapacak ve tabii ki bu konuda tam olarak ne oldu�u konusunda do�ru d�zg�n ba��ms�z bir de�erlendirme yap�lmas� konusundaki giri�imleri desteklemeyi s�rd�rece�iz." Morrison Avustralya'n�n �in ile ili�kilerinin "iki taraf�n da ��kar�na" oldu�unu vurgulad� ve �in ile ticaretlerinin esasen ham madde ihracat�ndan olu�tu�unu kaydederek, "Gelecekte bu ili�kinin de�i�mesi i�in bir sebep g�remiyorum" diye konu�tu. �in ile Amerika aras�ndaki gerilimPekin h�k�meti, salg�n�n d�nyaya yay�lmas�ndan �in'i sorumlu tutan ele�tirilere kar�� sert bir diplomatik-politik kampanya s�rd�r�yor. �in'in, Vuhan kentinde ortaya ��kan koronavir�s salg�n�n�n d�nyaya yay�lmas�n� engelleyemedi�i i�in tazminat �demesi gerekti�ini ileri s�ren farkl� uluslararas� seslere kar�� bir bariyer olu�turmaya �al���yor. �in D��i�leri Bakanl��� S�zc�s� Geng Shuang, Sal� g�nk� brifinginde "ABD'li siyaset�iler g�z g�re g�re yalan s�yl�yor" dedi. S�zc�n�n bu s�zlerinden bir g�n �nce Ba�kan Trump ABD'nin �in'den koronavir�s salg�n�na yeterli �ekilde m�dahale edemedi�i i�in "y�kl�" bir tazminat isteyebilece�ini s�ylemi�ti. Sidney'deki Lowy Enstit�s�'nden �in uzman� Richard McGregor, �in'in tam da rakibi ABD, salg�n, siyasi b�l�nmeler ve kitlesel i�sizli�in pen�esinde zay�f d��m�� g�r�n�rken hi�bir ele�tiri kabul etmemesinin tart��may� b�y�tt���n� d���n�yor. McGregor, �in h�k�metinin bunu Washington aleyhine k�resel pozisyonunu g��lendirmek i�in �nemli bir f�rsat olarak g�rd��� kan�s�nda. ABD Ba�kan� Trump, Pazartesi g�nk� brifinginde �in'in salg�n�n s�n�rlar�n�n �tesine yay�lmas�n� engelleyebilece�ini �ne s�rerek, "Salg�n�n kayna��nda durdurulabilece�ine inan�yoruz" dedi ama bunun olabilmesi i�in �in'in hangi ad�mlar� atm�� olmas� gerekti�ine dair bir a��klama yapmad�. "�in'den memnun de�iliz" diyen Trump ayr�ca salg�n�n nereden kaynakland���na dair ciddi bir soru�turma y�r�tt�klerini ve �in'in bir�ok �ekilde sorumlu tutulabilece�ini de ekledi. �in h�k�metinin bu s�zlere tepkisi h�zl� ve sert oldu. D��i�leri S�zc�s�, Sal� g�n� "Amerikal� politikac�lara, su�u ba�kalar�na y�kmak i�in numaralar �evirmek yerine, kendi sorunlar� �zerinde d���nmelerini ve salg�n� m�mk�n oldu�u kadar �abuk kontrol almalar�n� tavsiye ediyoruz" derken bu s�zleri yan�tl�yor gibiydi. Amerika Birle�ik Devletleri'nde Missouri eyaleti de, �in y�netime kar�� salg�nla ilgili su�lamalarla Amerikan mahkemelerine ba�vurmu�tu. �in D��i�leri S�zc�s� bu ba�vuruyu da "abs�rt" diye niteledi ve b�yle bir davan�n hi�bir somut hukuki temeli bulunmad���n� s�yledi.
29.4.2020 - 45025
|