|
Biliminsanlar�, alt� yarasa t�r�n�n genetik kodlar�n� ��zd�. Bu kodlar, yarasalar� �l�mc�l vir�slere kar�� koruyan "istisnai ba����kl�k sistemlerine" y�nelik genetik ipu�lar�n� i�eriyor. Ara�t�rmac�lar bu bilgiyi, yarasalar�n koronavir�sleri hastalanmadan nas�l ta��yabildiklerinin gizemini ��zmekte kullanmay� umuyor. Uzmanlar, bunun en nihayetinde �imdi i�inde bulundu�umuz ve gelecekte ya�anabilecek salg�nlarda, insan sa�l���na yard�mc� olabilecek ��z�mler sa�layabilece�ini s�yl�yor. University College Dublin'den Prof. Emma Teeling de�ifre ettikleri "m�kemmel" genetik dizilerinin, yarasalar�n "m�stesna bir ba����kl�k sistemine" sahip oldu�unu g�sterdi�ini s�yledi. Teeling BBC'ye yapt��� a��klamada "Zaten evrimle�mi� bir sistem ve tekerle�i yeniden icat etmemize gerek kalm�yor. �imdiyse atmam�z gereken ad�mlar� anlamam�za yarayacak ara�lara sahibiz. Bunu yapacak ila�lar geli�tirmeliyiz" dedi. Prof. Teeling, ya�ayan 1421 yarasa t�r�n�n genetik �ifrelerini ��zmeyi ama�layan Bat1K Projesi'nin kurucular�ndan. Teeling, "Bu genler, sonunda insanlarda ya�lanmay� ve hastal�klar� azaltmak i�in kullan�labilecek genetik ��z�mleri tespit etmek i�in gereken ara�lar" diye konu�tu. Covid-19'un yarasalardan ��kt��� ve hen�z tespit edilemeyen ba�ka bir hayvan arac�l���yla, insanlara bula�t��� d���n�l�yor. Sars, Mers ve Ebola gibi bir dizi ba�ka hastal�k da insanlara bu yolla bula�t�. �evre koruma uzmanlar�, yarasalar�n yarg�lanmamas� gerekti�ini, kendi do�alar�nda b�rak�ld�klad�nda, insan sa�l���na y�nelik �ok az bir risk olu�turduklar�n� s�yl�yor. Yarasalar ayn� zamanda do�an�n dengesi a��s�ndan da hayati �nemde. Bir �o�u meyve tohumlar�n� yay�yor, baz� t�rler ise bir gecede milyonlarca ton b�cek yiyor. |
|---|
B�y�k nalburunlu yarasa (Rhinolophus ferrumequinum) | M�s�r meyve yarasas� (Rousettus aegyptiacus) | Soluk m�zrak burunlu yarasa (Phyllostomus discolor) | B�y�k farek kulakl� yarasa (Myotis myotis) | C�ce yarasa pipistrelle (Pipistrellus kuhlii) | Kadifemsi serbest kuyruklu yarasa (Molossus molossus) |
Ara�t�rmalar neleri ortaya ��kartt�? Uluslararas� bir ara�t�rma ekibi, son teknolojileir kullanarak, yarasalar�n genetik yap�lar�n� de�ifre etti. Uzmanlar, yarasalar�n genetik haritalar�n� yarasalar�n ya�am a�a�lar�ndaki 42 di�er memeliyle k�yaslad�. Yarasalar�n en yak�n akrabalar�, di�er t�rlerle birlikte k�pekler, kediler ve foklar, pangolinler, balinalar ve toynakl� memelilerden olu�uyor. �al��mada, yarasalarda farkl� evrimle�en ve m�stesna kabiliyetlerini a��klayabilecek genom b�lgeleri tespit edildi. Genetik dedektiflik, yarasalar�n tamamen karanl�k ortamlarda avlanmalar�n� ve yol bulmalar�n� sa�layan sesle yer belirleme kabiliyetlerine katk�da bulunabilecek genleri de a���a ��kartt�. Bu bilgi gelecekteki pandemilerle m�cadelede ne i�e yarayabilir? Yarasalar� vir�slerden koruyan �ok say�daki genetik de�i�ikli�i ortaya ��kartan zal��man�n, insan sa�l��� ve hastal�klar� �zerinde de etkileri var. Uzmanlar yarasa genomu konusundaki bilginin, bu u�an memelilerin koronavir�s enfeksiyonlar�ndan nas�l korundu�unu a��klayabilir ve bu da gelecekte salg�nlarla m�cadeleye yard�mc� olabilir. Almanya'n�n Dresden kentindeki Max Planck Molek�ler H�cre Biyolojisi ve Genetik Enstit�s�'nden Michael Hiller "Bu de�i�iklikler, yarasalar�n s�rad��� ba����kl�k sistemlerine katk�da bulunuyor olabilir" dedi. Bir�ok enfeksiyonda, �l�mlere yol a�an vir�s de�il, v�cudun ba����kl�k sisteminin verdi�i tepki. Yarasalar bunu kontrol edebiliyor. Bu �ekilde enfekte olsalar bile, g�r�n�r hastal�k belirtileri g�stermmiyorlar.
23.7.2020 - 46860
|