Koronavir�s: 'S�r� ba����kl���' politikas� �ngiltere'de salg�n�n gidi�at�n� de�i�tirdi mi?

�ngiltere h�k�meti, koronavir�s salg�n�n ilk d�nemlerinde s�r� ba����kl� stratejisi izlemeyi mi tercih etti?

Koronavirüs: 'Sürü baðýþýklýðý' politikasý Ýngiltere'de salgýnýn gidiþatýný deðiþtirdi mi?

�ngiltere'de 12 Mart Per�embe g�n� hayat normal bir �ekilde devam ediyordu. Gazetelerin arka sayfalar�n� Atletico Madrid'in Anfield Stad�'n� dolduran 50 bin taraftar �n�nde Liverpool'a kar�� ald��� zaferle ilgili haberler s�sl�yordu.

G�n boyunca, d�kkanlar dolu, milyonlarca ki�i de evinden i�ine arabas�yla ya da kalabal�k trenlerle ula�maya �al���yordu.

Ak�am ��kt���nde ise bir�ok ki�i d��ar�ya ��kmaya ba�lad�. �ngiltere'nin d�rt bir yan�nda insanlar irili ufakl� bir�ok etkinli�e kat�l�yordu.

Her �ey ola�an ak���nda g�r�nse de, �ok da normal bir zaman de�ildi. Yeni t�r koronavir�s d�nya geneline yay�l�yordu.

Ayn� g�n �talya, hayati malzeme satmayan d�kkanlar� kapatm��, �rlanda ve T�rkiye de okullar�n kapanaca��n� a��klam��t�.

�imdi geriye d�n�p bak�ld���nda hep ayn� soru soruluyor: �ngiltere, k�s�tlay�c� �nlemler almakta ge� mi kald�? �lkenin d�rt bir yan�nda bu d�nemde kalabal�k etkinliklerin d�zenlenmesine devam edilmeli miydi?

D�nya Sa�l�k �rg�t� (WHO), �ubat ay� sonundan bu yana h�k�metlere vir�s�n yay�lmas�n� kontrol alt�na almak her t�rl� �nleme ba�vurmaya �a��r�yordu.

Baz� �lkeler de vir�s�n yay�lmas�n� bask�lamak i�in test ve takip programlar�na h�z vermi�ti.

Ancak, 12 Mart'ta �ngiltere test �al��malar�n� durdurarak, hasta olanlar�n hastanelere kabul edilmesine odaklanmaya ba�lad�. Bu d�nemde, �ngiltere'de bilinen koronavir�s vaka say�s� 590'd�. Vaka say�s� bir haftada d�rt kat�na ��km��t�.

H�k�met, "kontrol alt�na alma" a�amas�ndan "geciktirme" a�amas�na ge�ti�ini a��klad�. Risk d�zeyi, y�ksek olarak belirlendi ve semptom g�steren herkesten bir hafta boyunca kendini karantinaya almas� istendi.

Soka�a ��kma k�s�tlamalar� ise hen�z g�ndemde yoktu.

Ba�bakan Boris Johnson, Bilim Ba� Dan��man� Sir Patrick Vallance ve Sa�l�k Direkt�r� Prof. Dr. Chris Whitty, d�zenledikleri bas�n toplant�s�nda okullar� a��k tutma ve kamuya a��k b�y�k etkinliklerin d�zenlenmesine izin vermeyi i�eren politikalar�n� a��klad�.

Johnson, bilimsel tavsiyelerin b�y�k etkinliklerin iptal edilmesinin hastal���n yay�lmas�nda etkili olmayaca��na i�aret etti�ini s�yledi.

Prof. Dr. Whitty, sosyal mesafe kurallar�n�n "�ok erken" uygulama sokulmas�n�n insanlar�n b�kmas�na ve kurallara uymamas�na yol a�ma riski ta��d���n� aktard�.

Vallance da "s�r� ba����kl���" kavram�ndan bahsetmeye ba�lad�. Koronavir�sle ilgili olarak, "Herkesin bu vir�s� kapsam�n� engelleyemeyiz ve ayr�ca bu da arzu edilebilir bir durum de�il. Zira, toplumda belli bir ba����kl�k d�zeyine ula�mak istiyoruz. Bu vir�sten ileride de kendimizi koruyabilmek i�in ba����kl��a ihtiyac�m�z var" dedi.

Johnson, insanlar�n ellerini s�k s�k y�kamay� unutmamalar� gerekti�ini tekrarlad�.

Ertesi g�n 10 binlerce insan Alt�n Kupa yar��lar�n� izlemek i�in Cheltenham Hipodromu'na ak�n etti.

Sir Patrick Vallance, BBC Radio 4'�n Today program�na kat�ld�. Burada, h�k�metin yakla��m�n�n arkas�nda "zirveyi a�a�� �ekme" ve insanlar�n �o�unlukla hastal��� "hafif atlatt���" i�in "belli bir derecede s�r� ba����kl��� olu�turarak� daha fazla ki�inin bu hastal��a kar�� ba����kl�k kazanmas� ve yay�l�m� azaltma" �abas�n�n yatt���n� d���nd���n� s�yledi.

Ayn� zamanda, sa�l�k durumu iyi olmayan ki�ilerin de bu vir�sten korunmas� gerekti�ini aktard�.

Hastal���n daha sonra de�il de �imdi yay�lmas�na izin vermenin "iyi bir�ey" olup olmad���na ili�kin soruya ise, k�sa bir s�re zarf�nda y�ksek enfeksiyon rakamlar�na ula�arak, Ulusal Sa�l�k Hizmetleri'nin (NHS) kapasitesinin zorlanmas�n� istemedi�ini s�yleyerek yan�t verdi:

"Yani, e�riyi d�zle�tirmekten bahsediyorum. Bunu durduramazs�n�z. Dolay�s�yla, daha d�z bir zirve olu�turman�z gerekir. Bu zaman zarf�nda da daha fazla ki�inin bu vir�se kar�� ba����kl��� olu�aca��n� ve bu s�recin �nleyici bir par�as� olaca��n� beklersiniz."

Ge�mi�te ya�anan salg�nlar�n, vir�s� �ok g��l� bir �ekilde bask�lamak i�in al�nan �nlemlerin, etkisi azald���nda geri tepme riski ta��d���n� ortaya koydu�unu da s�zlerine ekledi.

S�r� ba����kl���

"S�r� ba����kl���", n�fusun bir hastal��a kar�� koruma geli�tirdi�i noktay� tarif eden tabire verilen isim.

Bunu yapman�n iki yolu bulunuyor. Bunlardan ilki a��. Ancak bug�n herhangi bir vir�se kar�� a�� geli�tirilmesinin ne kadar zaman alaca��n� s�ylemek m�mk�n de�il.

�kinci yol ise insanlar�n bu vir�s� kaparak, topluluk halinde ba����kl�k geli�tirmeleri. Bu durumda, vir�se bir daha maruz kalanlar�n buna kar�� ba����k oldu�u varsay�l�yor. N�fusun b�y�k bir b�l�m�nde ba����kl�k korumas� olmas� halinde vir�s�n de yay�lamayaca�� d���n�l�yor.

Ancak burada da iki sorun ortaya ��k�yor. Koronavir�s gibi yeni vir�s t�rlerinde hastal��a yakalanm�� olman�n �zellikle de hastal��� hafif atlatanlar i�in ne kadarl�k bir koruma sa�lad��� veya bunun ne kadar s�rd��� bilinmiyor.

Ayr�ca, n�fusun b�y�k bir b�l�m�n�n bu hastal��� ge�irmesi halinde ya�am�n� yitirenlerin say�s� da binlerce ki�iyi bulabilir.

Sir Patrick Vallance, 13 Mart'ta yapt��� a��klamada, toplumda "s�r� ba����kl���n�n" olu�mas� i�in n�fusun y�zde 60'�n�n bu hastal��� ge�irmesi gerekti�ini s�yledi. Bu da �ngiltere'de 40 milyon ki�iye denk geliyor.

Vallance, Sky News'a yapt��� a��klamada, "Toplumun buna ba����kl��� olu�acak ve bu da uzun vadede bu hastal��� kontrol alt�na al�nmas�nda �nemli rol oynayacak" dedi.

Bu s�zlere ise b�y�k tepki geldi.

University College London sa�l�k ve s�rd�r�lebilir kalk�nma b�l�m� ��retim �yesi ve WHO anne ve �ocuk sa�l��� eski direkt�r� Prof. Dr. Anthony Costello, "�leride nas�l bir fayda sa�layaca�� bilinmeyen bir�eyin �zerine yak�n vadede can kay�plar�na yol a�abilecek bir politika benimsemek ne kadar etik?" dedi.

WHO'dan Dr. Margaret Harris, BBC'nin Today program�na 14 Mart'ta yapt��� a��klamada, "Bu vir�s�n bilimsel taraf�yla ilgili yeterli bilgimiz yok. Teorileri konu�abiliriz ama �u anda al�nacak �nlemlere odaklanmam�z gereken bir durumla kar�� kar��yay�z" diye konu�tu.

Ayn� g�n aralar�nda matematik�ilerden genetik�ilere kadar �ok say�da uzman�n oldu�u 200'den fazla bilim insan� h�k�mete, Covid-19'un yay�lmas�n� yava�latma i�in daha kat� �nlemler almaya �a��ran bir mektup yay�mlad�.

Mektupta, "Bug�n itibar�yla y�r�rl��e sokulan sosyal mesafe �nlemlerinin yetersiz oldu�unu d���n�yor ve ek ve daha k�s�tlay�c� �nlemlerin ivedilikle al�nmas� gerekti�ine inan�yoruz" denildi.


'Sa�l�k hizmetlerinin kalbi'

H�k�met, do�an tepkilerin ard�ndan a��klamalar�ndan geri ad�m atmaya �al��t�.

Sa�l�k ve Sosyal Bak�m Bakanl��� s�zc�s�, Vallance'�n s�zlerinin yanl�� anla��ld���n� s�yledi. S�zc�, "S�r� ba����kl���, eylem plan�m�z�n bir par�as� de�il, salg�n�n do�al bir uzant�s�d�r" dedi.

Ayn� g�n�n ak�am�nda Telegraph gazetesinin web sitesi Sa�l�k Bakanl��� Matt Hancock imzas�yla bir makale yay�mlad�.

Hancock, "D�nyan�n �nde gelen bilim insanlar�n�n uzmanl���na dayanan bir plan�m�z var. S�r� ba����kl��� bunun bir par�as� de�il. Bu, bir hedef ya da strateji de�il, bilimsel bir konsepttir" dedi.

Sa�l�k Bakan�, 15 Mart g�n� BBC'de Andrew Marr ve Sky televizyonunda Sophy Ridge'�n programlar�na konuk oldu ve buralarda s�r� ba����kl���n�n h�k�metin politikas� olmad���n�n alt�n� �izdi.

Telegraph'�n web sitesi, h�k�metin "bu fikirden U d�n���" yapm�� gibi g�r�nd���n� yazd�. Express gazetesi de "do�an b�y�k tepkiler �zerine" s�r� ba����kl��� stratejisinden vazge�ildi�i yorumunu yapt�.

Ancak h�k�metin defaten reddetmesine kar��n, BBC, Sir Patrick Vallance'�n h�k�metin vir�sle m�cadele konusuna yakla��m�n� anlatt��� 13 Mart tarihinde s�r� ba����kl���n�n sa�l�k hizmetlerinin kalbinde tart���ld���n� ��rendi.

Salg�n�n ba��ndan itibaren Ulusal Sa�l�k Hizmetleri (NHS) �leti�im Direkt�r Simon Enright, di�er sa�l�k kurulu�lar�n�n ve t�p fak�ltelerinin bas�nla ili�kiler ekipleriyle haftal�k bilgilendirme toplant�lar� d�zenliyordu. Burada Enright ve ekibi, strateji ve d���n�lenlerle ilgili en yeni bilgileri payla��yordu.

BBC, bu toplant�lar s�ras�nda tutulan notlara ula�t� ve g�r��melere kat�lan ki�ilerle konu�tu.

13 Mart'taki toplant�da, Enright, h�k�metin en �st d�zey bilim ve sa�l�k dan��manlar�ndan gelen bilgileri payla�t�.

Notlarda, Enright'�n NHS'in �ngiltere biriminin tavsiyesinin kurum i�i etkinliklere devam edilmesi y�n�nde oldu�unu belirterek, "Ancak size ne yapman�z gerekti�ini s�ylemiyoruz" dedi�i g�r�l�yor. Yine ayn� notlarda "�nsanlara Covid-19'un bula�mas�n� istiyoruz� Bunu y�netmenin ve en k�r�lgan durumda olanlar� koruman�n yolu s�r� ba����kl���" ifadeleri yer al�yor.

Notlara g�re, Enright, bu fikrin nereden geldi�ini �ok net bir �ekilde ifade ederek, bunun sa�l�k ba� dan��man� ve bilim ba� dan��man�n "do�rudan tavsiyesi" oldu�unu aktard�.

Notlarda NHS'in �ngiltere biriminin, s�rf �al��anlar�n�n koronavir�sle m�cadele konusunda g�rev alabilmelerine olanak tan�mak i�in kendi kurumsal etkinliklerinden birini iptal etti�i belirtildi.

Notlarda, "Bir ba�ka ifadeyle, e�er insanlar�n i�lerini b�rak�p kat�lmalar�n� istemiyorsan�z etkinlikleri iptal edebilirsiniz ancak sadece bula� riskinden dolay� bunu yapmay�n" ifadeleri yer al�yor.

NHS'in �ngiltere birimi, Enright'�n, Vallance'�n o sabah Today program�nda ve di�er bas�n toplant�s� ile m�lakatlarda s�ylediklerini aktard���n� belirtti.

BBC'nin Panorama ekibi de h�k�metin pandeminin ilk d�nemlerinde uygulad��� bilimsel tavsiyeyi mercek alt�na ald�.

T�p alan�nda bilimsel makaleler yay�nlayan The Lancet'in Edit�r� Richard Horton, �in'den gelen ilk uyar�lar�n fark edilmedi�ini belirterek, bu durumu ele�tirdi.

Horton, "Bu tam bir kaos. Bir pandemiyi y�netmenin yolu bu de�ildir" dedi ve ekledi:

"Bu durum, bu salg�n� nas�l y�netece�imiz konusunda h�k�metin yakla��m�n�n merkezinde net bir emir-kontrol yap�s�n�n olmad���n� g�steriyor. S�r� ba����kl��� konusundaki olgular� kayda ge�irmek b�y�k �nem ta��yor. Zira, �u anda tarih yeniden yaz�l�yor ve s�r� ba����kl��� da tarihten siliniyor."

Bir h�k�met s�zc�s�, "Bu yeni bir vir�s ve daha �nce e�i benzeri g�r�lmemi� k�resel bir pandemi ve stratejimizin ba��ndan beri koruma, geciktirme, kontrol alt�na alma, ara�t�rma ve yat��t�rma oldu�u belliydi. H�k�metin amac�n�n s�r� ba����kl��� oldu�unu s�ylemek kategorik olarak do�ru de�il" dedi.

Bask�lama m�, yat��t�rma m�?

Baz�lar�, o d�nemde s�r� ba����kl���n�n h�k�metin yakla��m�n�n bir par�as� olmas� halinde bunun sorunlu oldu�unu s�yl�yor.

2000 ile 2007 y�llar� aras�nda h�k�metin bilim ba� dan��manl���n� yapan Sir David King, �ngiltere'nin koronavir�sle m�cadelesini en y�ksek sesle ele�tirenler aras�nda yer al�yor.

King, "Ya�anan bu trajedi i�in size tek bir mant�kl� a��klama yapabilirim ve bu da s�r� ba����kl���n� uygulamay� tercih etmi� olmalar�d�r. Her ne kadar h�k�met daha sonra defalarca bunu yapt���n� inkar etmi� olsa da bir kere a��zlar�ndan 's�r� ba����kl���' laf�n� duyduk" dedi.

Soka�a ��kma k�s�tlamalar�n� i�eren �nlemlerin daha erken y�r�rl��e girmesi halinde can kayb�n�n bu kadar y�ksek olmayaca��n� d���nen �ok say�da uzman var.

H�k�metin eski dan��man� epidemiyolog Prof. Dr. Neil Ferguson, 10 Haziran'da Parlamento komitesinde yapt��� de�erlendirmede, soka�a ��kma k�s�tlamalar�n�n yaln�zca bir hafta erken y�r�rl��e sokulmas� halinde koronavir�s kaynakl� can kay�plar�n�n yar� yar�ya azalm�� olabilece�ini s�yledi.

Ancak Ba�bakan Johnson, ayn� g�n Ba�bakanl�k'ta d�zenledi�i g�nl�k bas�n toplant�s�nda Ferguson'�n yorumuna "kendimizi yarg�lamak i�in hen�z �ok erken" s�zleriyle kar��l�k verdi.

Johnson, "O d�nemde kararlar�, Prof. Ferguson'�n da �yesi oldu�u Sage'in (h�k�metin bilimsel tavsiye grubu) tavsiyelerine uygun, bu �lke i�in do�ru oldu�unu d���nd���m�z y�nde verdik" dedi.

BBC, s�r� ba����kl��� kavram�n�n, salg�n�n ba�lang�c�nda h�k�metin stratejisinin belirlenmesinde bilimsel yakla��mda ne kadar �nemli oldu�unu anlamak i�in aylarca s�ren ara�t�rmas� kapsam�nda, h�k�mete dan��manl�k yapan 10'dan fazla bilim insan�yla salg�nla m�cadele konusunda m�lakatlar yapt�.

Sage'in belgelerinin baz�lar�nda, salg�nla m�cadele konusunda ba�ka stratejiler de yer al�yor.

Sage'e raporlama yapan modelleme grubunun bir �yesi olan Manchester �niversitesi'nden istatistik uzman� Dr. Thomas House'a g�re, Covid-19 gibi hastal�klarla m�cadelede �n plana ��kan iki se�enek bask�lama ve yat��t�rma olarak biliniyor.

House, bask�lama stratejisinde enfeksiyon say�s�n�n s�f�rlanmas� hedeflenirken, yat��t�rma stratejisinde ise salg�n�n ka��n�lmaz oldu�unun kabul edildi�ini ve bunun olumsuz etkilerinin asgari d�zeye �ekilmesine odaklan�ld���n� s�yledi.

House, "E�er tsunami geliyorsa, bunu durdurmaya �al��mak yerine, bundan zarar g�ren ki�ilerin say�s�n� asgari d�zeyde olmas�n� sa�lamaya �al���r�z" dedi.


Manchester �niversitesi modelleme ekibinin ba�kan� ve Sage'e raporlama yapan grubun �yesi epidemiyolog Prof. Dr. Ian Hall, "S�r� ba����kl��� g�ndemdeydi" diye konu�tu.

Hall, s�r� ba����kl���n� genellikle hastal���n yay�lmas�yla ilgili de�erlendirmelerde kullan�lan teknik terimi olan "bir kavram olarak" nitelendirdi.

Hall, raporlama grubunun, NHS'in kapasitesinin a��lmas�n�n �n�ne ge�ilerek ve haz�rl�k yapmaya zaman kazanarak, n�fusun da "bir �e�it s�r� ba����kl���" kazanmas�n� sa�layacak bir dizi se�ene�i ele ald���n� s�yledi.

S�r� ba����kl���, vir�s�n kontrols�z bir �ekilde yay�lmas�yla h�zl� bir �ekilde de kazan�labilir. Ancak bu durumda NHS kapasitesinin a��lmas� s�z konusu olabilir. Hall, bunun hi�bir zaman ger�ek�i olmad���n� ��nk� h�k�metin her zaman can kayb�n� azaltmak i�in devreye girece�ini ifade etti.

Bununla birlikte bu, a��n�n olmad��� durumlarda insan hayat�n� koruma amac�yla hastal��� yat��t�rmaya y�nelik al�nacak �nlemlerle ve uzun vadede ba����kl�k sa�lanarak yap�labilir.

Sa�l�k ve Sosyal Bak�m Komitesi Ba�kan Jeremy Hunt, pandeminin ba��nda uygulanan bilimsel tavsiyeyi ele�tirerek, bunun "yanl��" oldu�unu s�yledi.

Times gazetesine k�sa bir s�re �nce yapt��� a��klamada Hunt, "Bakanlara, �ok s�k� soka�a ��kma k�s�tlamalar� uygulamak ya da yat��t�r�lm�� s�r� ba����kl��� se�enekleri sunuldu" dedi.

Hunt, Sage'in Do�u Asya'da ge�mi�te g�r�len koronavir�s salg�nlar� s�ras�nda uygulanan test stratejisinin y�r�rl��e sokulmas�n� modellemedi�ini de ifade etti.

Hunt, "Ne yaz�k ki, Sars de�il, grip politikas� uygulamaya ba�lad�k" diye konu�tu.


Grip salg�n�

�ngiliz h�k�meti, son 10 y�l�n b�y�k bir b�l�m�n� bir grip pandemisine haz�rlanarak ge�irdi. Pandemi, Ulusal Risk Listesi'nde bir numaral� do�al tehdit olarak tan�mlanm��t�.

Edinburgh T�p Fak�ltesi K�resel Kamu Sa�l��� B�l�m� Ba�kan� Prof. Dr. Devi Sridhar, halen benzer bir pandemi durumunda uygulanmas� planlanan politikan�n temelini olu�turan 2011 tarihli grip plan�n�n, �ncelikli olarak vir�s�n etkisinin yat��t�r�lmas�na odakland���n� s�yledi.

Sridhar, "Genel kan� salg�n� kontrol etmek ya da s�n�rlaman�n m�mk�n olmad��� y�n�ndeydi. Vir�s yay�lacak ve bu ka��n�lmaz, durdurulamaz bir durum" dedi.

�sko�ya y�netiminin Covid-19 dan��ma grubu �yesi de olan Sridhar, Birle�ik Krall�k'�n uygulad��� politikan�n "b�y�k oranda 'grip el kitab�ndan' ��km�� gibi" g�r�nd���n� s�yledi.

Sridhar, "�nsanlar�n hayat�n� fazla rahats�z etmek istemiyorsunuz. ��lerin y�r�mesini istiyorsunuz ancak ayn� zamanda vir�s�n yay�lmas� s�rerken yat��t�rman�z ya da bunun sa�l�k a��s�ndan yaratt��� sorunlar� ��zmeniz gerekiyor" diye konu�tu.


Soka�a ��kma k�s�tlamalar�

Dr. Hall, �ngiltere'nin �talya'dakine benzer sahnelerle kar��la�maya yak�n olup olmad��� sorusunu sormaya ba�lad��� an� �ok iyi hat�rl�yor.

Hall, Manchester �niversitesi'nden bir ekiple birlikte hastal���n �ngiltere'de nas�l yay�labilece�ini modellemek i�in haftalarca s�ren bir �al��ma yapt�.

Mart ay� ortalar�nda yan�na gelen baz� �inli ��rencileri �ngiliz h�k�metinin neden daha h�zl� bir �ekilde harekete ge�medi�ini sordular.

Hall da yan�t olarak, hastal���n yay�lmas�n�n �ngiltere'de �in'dekine benzer bir yol izleyece�inden bilim insanlar�n�n emin olmad�klar�n� s�yledi.

Ancak ��renciler, soru sormaya devam etti ve bu da ekibi d���nmeye sevk etti.

Sage'in 16 Mart tarihli a��klamas�na g�re, bilim insanlar�, vaka say�s�n�n ikiye katlanmas� i�in gereken s�renin 5-6 g�n civar�nda oldu�unu kabul ediyordu.

Ancak Manchester'daki ekip, bu s�renin �ok daha k�sa olmas�ndan ve vir�s�n daha h�zl� yay�lmas�ndan endi�e duymaya ba�lad�.

Eldeki verilerin g�nler s�ren bir �al��mayla incelenmesinin ard�ndan Hall ve ekibi, �talya ve �ngiltere'de test sonucu pozitif ��kanlar�n toplam say�s�n�n �ok daha h�zl� bir �ekilde ikiye katland���n� ve bu s�renin �� g�ne kadar d��t���n� g�rd�. Bu bulgular� modelleme grubuna sundular.

Yapt�klar� tahminlere g�re, NHS'in kapasitesini a�mas�na yaln�zca 14 g�n gibi bir s�re kalm��t�.

�lkenin farkl� yerlerinde, farkl� veri setleriyle �al��an modelleme gruplar�n�n bu bulgular�n do�rulu�unu kabul etmeleri de �� g�n s�re ald�.

Bu zaman zarf�nda, yeni vaka say�lar� katlanarak art�yor ve her ge�en g�n biraz daha kritik bir hal al�yordu.

Prof. Ferguson �nderli�indeki Imperial College raporu, 16 Mart tarihinde yay�mland�.

Bu raporda �� senaryo ele al�n�yordu:

  1. Hi�bir�ey yapmamak ve vir�s�n yay�lmas�na izin vermek
  2. Vir�s�n yay�lma h�z�n�n kabul edilebilir d�zeylerde oldu�u ancak bunu yava�latmak i�in �nlemlerin al�nd��� yat��t�rma yakla��m�
  3. Pandeminin yay�lmas�n� durdurmak i�in her t�rl� �nlemi alarak vaka say�lar�n�n olabilecek en d���k d�zeye �ekilmesini �ng�ren bask�lama

Modellemedeki ilk senaryoda can kayb� 500 bin ki�i olarak hesapland�. Yat��t�rma yakla��m�nda bile 250 ki�inin hayat�n� kaybedece�i ve NHS'in de kapasitesinin �ok �zerine ��kaca�� �ng�r�l�yordu.

Raporunun yay�nlanmas�n�n ard�ndan ge�en yedi g�n i�erisinde, geli�meler de h�z kazanmaya ba�lad�. 16 Mart'ta h�k�met sosyal mesafe kural�n� y�r�rl��e koydu, 18 Mart'ta okullar�n kapanaca��n� a��klad� ve 20 Mart'ta da pub, bar, kafe, restoran, gece kul�b�, tiyatro, sinema ve spor salonlar� kapat�ld�.

23 Mart'ta da Boris Johnson'�n yapt��� ulusal sesleni� konu�mas�yla soka�a ��kma k�s�tlamalar� getirildi. Hayati �nem ta��yan malzeme satmayan d�kkanlar kapat�l�rken, halka evde kalmalar� �a�r�s� yap�ld�.

Prof. Dr. Ferguson ise h�k�mete Mart ay� ba��nda sundu�u tahminlerde, yat��t�rma stratejisinin izlenmesi halinde can kayb�n�n 305 bin olarak �ng�r�ld���n� s�yledi. 16 Mart'ta yay�mlanan raporda can kayb� tahmini 250 bine �ekilmesine kar��n, NHS'in kapasitesini a�aca�� �ng�r�s� ise korundu.

Ferguson, "Pandeminin olas� etkilerine dair tahminlerimiz, 5 Mart'tan itibaren biliniyordu" dedi ve h�k�metle "faal �ekilde g�r��t�klerini" ekledi.

Ferguson, Sage'e elde ettikleri bulgular�n, olmas� en muhtemelen en iyi tahminler oldu�unu s�yledi�ini de aktard�.

Ferguson, di�er bilim insanlar�n�n da benzer sonu�lara ula�t�klar�n� s�yledi.

Ancak Sage, t�m bunlar� olmas� en muhtemel tahmin olarak de�il, h�k�metin bir dizi senaryoya g�re planlama yapmas� i�in kullan�lan makul en k�t� senaryo olarak nitelendirdi.

O d�nemde, �nemli bilgiler sunan ba�kalar� da vard�.

BBC'nin edindi�i bilgiye g�re, NHS'in �ngiltere biriminin T�bbi Direkt�r� Stephen Powis, 13 Mart'ta Sage'e, yap�lan tahminlerin vir�s�n yay�lmas�n� bask�lamay� de�il, yat��t�rmay� ama�layan strateji kapsam�nda NHS'in yeterli kapasiteye sahip olmayaca��n� ortaya koydu�unu bildirdi.

Richard Horton, "E�er bu, 5 Mart'ta biliniyorduysa �ok korkun� bir durum. Vir�s, �lkenin d�rt bir yan�nda katlanarak yay�l�rken iki haftay� kaybetmi�iz demektir. Bu bilginin, di�er uzmanlar taraf�ndan incelenmesi i�in kamuoyuyla payla��lmas� ve b�ylece tart���lmaya ba�lanarak, daha erken bir d�nemde soka�a ��kma k�s�tlamalar�n�n uygulanmas� gerekiyordu" diye konu�tu.


En hassas durumdakilerin korunmas�

�talya'n�n kuzeyinde hastanelerin dolup ta�t���n� g�steren g�r�nt�ler, �ngiltere'de asla ya�anmad�.

Ancak Mart ay�nda vir�s, bak�mevlerinde yay�lmaya ba�lam��t�.

"En hassas durumda olanlar�n korunmas�" gerekti�i, h�k�met ve dan��manlar� taraf�ndan defalarca dile getirildi.

Modelleme grubunun ba�kan� Graham Medley, 12 Mart'ta BBC'nin Newsnight program�nda s�r� ba����kl���n� anlat�rken, en hassas durumda olan korunmas�n�n zorluklar�na da de�indi.

Graham Medley, her ne kadar uygulanamaz olsa da, teoride bunu sa�laman�n bir yolunun hassas durumda olanlar�n �sko�ya'n�n kuzeyine g�t�r�lmesi ve n�fusun geri kalan�n�n da �lkenin do�usundaki Kent'e ta��nmas� oldu�unu anlatt�. Medley, b�ylece Kent'te "g�zel ve b�y�k bir salg�n" yarat�larak, s�r� ba����kl���n�n sa�lanaca��n� ve daha sonra da herkesin tekrar yerine d�nd�r�lece�ini belirtti.

Medley, "Ancak bunu yapamay�z. Dolay�s�yla, ideal olarak s�r� ba����kl���n�n sa�lanmas�na y�nelmeye ve hassas durumda olan insanlar�n vir�se maruz kalma riskini en aza d���rmeye �al��mam�z gerekiyor" dedi.

Sage'in bak�mevleriyle ilgili tavsiyelerde bulunan grubunun e� ba�kan� da olan Dr. Hall, BBC'ye yapt��� a��klamada, vir�s�n bak�mevlerinde yay�lmas�na dair Nisan ay� ba��na kadar herhangi bir tahmin �al��mas� yap�lmad���n� s�yledi. Bunun daha �nce yap�lmam�� olmas�n�n nedeni de bak�mevlerinde salg�na dair herhangi bir verinin olmamas�.

Dr. Hall, "Mart ay�nda bak�mevlerinde salg�n�n yay�lmakta oldu�unu g�rmemi�tik" dedi.

Hall, bak�mevi, hastane ve insanlar�n toplu halde bulundu�u yerler aras�ndaki ba�lant� ve bula� riskinin kay�tlara iyi bir �ekilde ge�irilmedi�ini ifade etti.

Sa�l�k Bakan� Hancock, yapt�klar� farkl� a��klamalarda h�k�metin, salg�n�n bak�mevlerinde kontrol alt�na al�nmas�na y�nelik ad�mlar�n� savunarak, ba��ndan bu yana bu yerlerin etraf�nda "koruyucu bir halka" olu�turmaya �al��t���n� s�yledi.


Yan�t bekleyen sorular

Soka�a ��kma k�s�tlamalar�n�n uygulamaya sokulmas�ndan bu yana d�rt ay ge�ti. Bilim insanlar� halen koronavir�se kar�� ba����kl���n ne kadar s�rece�ini kesin olarak bilemiyor.

Ayr�ca, etkili bir a��n�n ne zaman bulunaca��n� bilen de yok.

Ancak Dr. Hall, �ngiltere'nin koronavir�sle m�cadele i�in att��� ad�mlar�n eninde sonunda s�r� ba����kl���n� olu�turaca�� g�r���nde:

"A�� bulunmadan, umar�m bula� d�zeyini d���k tutarak ve bu hastal��� yat��t�rmak i�in al�nan temas takip gibi m�dahalelerle devam edece�imizi ve eninde sonunda bir �ekilde s�r� ba����kl���n� kazanaca��m�z� d���n�yorum."

Bunun olmas� ise y�llar s�rebilir.

Prof. Ferguson, bask�lama stratejisinin sorununun bir�ok �lkede ��k�� plan�n�n olmamas� ve a�� bulunana kadar "ayn� politikay� s�rd�rmek zorunda b�rakmas�" oldu�unu belirtti.

�u anda k�s�tlamalar�n kald�r�lmas�yla birlikte vir�s�n yeniden s�n�rlar� a�arak, farkl� �lkelerde yay�lmaya ba�lamas�ndan korkuluyor.

Ferguson, Yeni Zelanda ve Tayvan gibi yaln�zca birka� �lkenin vir�s� tamamen yok etmeye yakla�t���n�n alt�n� �izdi.

Politika de�i�ikli�iyle ilgili kararlar�n ve at�lacak ad�mlar� y�nlendiren bilimsel tavsiyelerin zamanlamas�yla ilgili sorulara yan�t bulunmas� bir miktar zaman al�nabilir. Ba�bakan Johnson, k�sa bir s�re �nce konuyla ilgili bir soru�turma ba�lat�labilece�ini s�yledi ancak herhangi bir takvim vermedi.

Sir Vallance, Avam Kamaras�'n�n Bilim Komitesi'ne 16 Temmuz'da yapt��� a��klamada, �ngiltere'de gelinen noktan�n "iyi olmad���n�n a��k�a g�r�ld���n�" s�yledi. Vallance, bir �lkenin salg�n kar��s�nda nas�l ad�m ataca��n�n de�erlendirilmesinde bir�ok etkenin devreye girdi�ini belirtti.

Vallance, "Daha sonra do�ru olmad��� anla��lan karar olacakt�r" dedi.

Sir David King ise "Konu soru�turma a�amas�na geldi�inde, siyaset�iler ��k�p 'Bilimsel tavsiyeleri izlemekte hakl�yd�k' diyecekler" diye konu�tu.

Ancak g�r��t���m�z bir�ok bilim insan� gibi King, bu ifadenin sanki tek bir g�r�� varm�� izlenimi yaratt���ndan �ikayet�i. Bilim insanlar�, sonu�ta farkl� g�r��lerin masaya kondu�unu ve h�k�metin att��� ad�mlar�n da en nihayetinde siyasi kararlar oldu�unu s�yl�yor.

Ba�bakan Johnson, Sa�l�k Bakan� Hancock, sa�l�k ba� dan��man� Prof. Dr. Whitti ve bilim ba� dan��man� Sir Vallance, konuyla ilgili m�lakat taleplerimizi reddetti.

BBC'ye konu�an bir h�k�met s�zc�s�, "Her a�amada, Sage ve onun alt komitelerinin tavsiyelerine g�re y�n ald�k ve att���m�z ad�mlar NHS'in vir�s�n zirve noktas�na ula�t��� d�nemde bile kapasitesinin a��lmamas�n�, b�ylece herkesin her zaman en iyi sa�l�k hizmetine ula�mas�n� sa�lad�" dedi.

Ancak h�k�metin tutumunu ele�tirenler, ikinci dalgan�n ilkinden herhangi bir ders al�nmadan gelmesinden endi�e duyuyor.

26.7.2020 - 46913



Konuyla �lgili Sorular
�lgili Forum Konular�

SA�LIK HABERLER� T�m Haberler Saðlýk Haberleri Rss

FOTO GALER� T�m Foto Galeriler
Diþ Fýrçanýzý Karanlýk Yerde Tutuyorsanýz Dikkat! Tehlike Saçýyor
Di� F�r�an�z� Karanl�k Yerde Tutuyorsan�z Dikkat! Tehlike Sa��yor
Yumurtayý Piþirmeden Önce Yýkamak Ne Kadar Doðru?
Yumurtay� Pi�irmeden �nce Y�kamak Ne Kadar Do�ru?
Kan Lekeli Yumurta Yenir mi?
Kan Lekeli Yumurta Yenir mi?
Lahana Yapraklarýný Göðsünüze Sarýn, Faydasý Ýnanýlmaz
Lahana Yapraklar�n� G��s�n�ze Sar�n, Faydas� �nan�lmaz

SA�LIK V�DEOLARI T�m Videolar
Saðlýk Video Göziçi Ýðne Nedir? Neden Yapýlýr? Ýzmir Kaþkaloðlu Göz Hastanesi
G�zi�i ��ne Nedir? Neden Yap�l�r? �zmir Ka�kalo�lu G�z Hastanesi
Saðlýk Video Yakýný Görememe ve Tedavisi Ýzmir Kaþkaloðlu Göz Hastanesi
Yak�n� G�rememe ve Tedavisi �zmir Ka�kalo�lu G�z Hastanesi
Saðlýk Video Botoks Nedir Kaþkaloðlu Göz Hastanesi
Botoks Nedir Ka�kalo�lu G�z Hastanesi
Saðlýk Video Katarakt Ameliyat Sonrasý Gözlük Ýzmir Kaþkaloðlu Göz Hastanesi
Katarakt Ameliyat Sonras� G�zl�k �zmir Ka�kalo�lu G�z Hastanesi

 

[Hata Bildir]