Koronavir�s mutasyon ge�irirse ne olur?

Koronavir�s salg�n�n ilk g�nlerinden beri vir�s�n mutasyona u�rayabilece�i ve daha tehlikeli hale gelebilece�i konu�uluyor. Peki mutasyon ger�ekle�irse neler olur? Yap�lan a�� �al��malar bo�a gider mi? Salg�n her sene tekrar eder mi? Bu sorulara virolog Semih Tareen ile beraber yan�tlar arad�k.

Mutasyon nedir?

Her h�crede, canl�n�n genetik bilgisini i�eren ve ya�amsal olaylar� y�neten DNA ve RNA olarak adland�rd���m�z yap�lar var. 4 farkl� n�kleobaz�n �e�itli kombinasyonlarla s�raland���, g�z rengimizden ya�ayaca��m�z baz� hastal�klara kadar t�m �nemli bilgileri i�eren bu yap�lar ya�am s�resi boyunca d�� etkenlere ba�l� olarak rastlant�sal de�i�imlere u�ruyor. Bu de�i�imlere mutasyon deniyor. Genetik yap�n�n k���k par�alar�nda ya�anan bu de�i�im, �retilen proteinleri, enzimleri hatta canl�n�n fiziksel yap�s�n� bile de�i�tirebiliyor. Vir�sler de, i�erisinde genetik malzeme bar�nd�rd��� i�in mutasyona u�rayabiliyor. Bu mutasyonlar�n sonucu olarak da yeni t�rler ortaya ��k�yor.

Koronavir�s�n d�� zar�nda, h�creye tutunarak v�cutta enfeksiyon olu�turmas�n� sa�layan S proteini (spike) diye adland�r�lan yap�lar�n, olu�an bir mutasyon sonucu artmas� ve bunun sonucunda vir�s�n daha bula��c� hale gelmi� oldu�unu saptayan bir �al��ma var. Ancak bu etki laboratuvar ortam�nda elde edilmi� g�zlemlerin sonucunda ortaya ��kt�. Ger�ekte salg�na nas�l etki etti�ini s�ylemek i�in erken.

A��lar etkilenir mi?

Yeni tip koronavir�se kar�� y�zlerce a�� �al��mas� s�r�yor. Ekim ay� itibar�yla 10 tane a�� aday� denemelerde son a�ama olan ���nc� faza ge�mi� durumda. A�� �al��malar�nda bu kadar ilerlenmi�ken olas� bir mutasyonun bu �al��malar� yava�lataca�� konu�ulsa da mutasyonlar�n a�� �al��malar�n� �ok fazla etkilemeyece�i bilim �evrelerince �ng�r�l�yor.

Virolog Semih Tareen, SARS-CoV-2 vir�s�n�n yap�s� gere�i grip vir�s� kadar h�zl� mutasyona u�ramayaca��n�, bir �ekilde mutasyona u�ram�� olsa dahi a��da yap�lan ufak de�i�ikliklerle her sene yenilenen lisanslarla kullan�labilece�ini s�yl�yor.

Mutasyonlar� takip etmek m�mk�n

A��k bilim kaynaklar�nda koronavir�s�n ge�irdi�i mutasyonlar�n seyrini g�steren bir zaman �izelgesi ve yay�l�m�n� g�steren bir harita ile geli�meleri takip etmek m�mk�n. Bu kaynaklardan yararlanarak hangi �lkede hangi t�r�n daha yayg�n oldu�u inceleniyor ve salg�n ve mutasyon aras�ndaki ili�ki analiz ediliyor.

Sonu� olarak koronavir�s�n mutasyon ile daha bula��c� ve zararl� hale gelmesinden daha �ok, �imdilik salg�na kar�� al�nan �nlemlerin gereklili�i �nceli�ini korumaya devam ediyor.

15.10.2020 - 48683