|
�ngiltere'de bilim insanlar�, mutasyon ge�irmi� yeni koronavir�s t�r�n�n, salg�n�n seyri ve yeni geli�tirilen a��lar� nas�l etkileyece�ini anlamaya �al���yor. Mutasyon ge�irmi� vir�s�n, �zellikle �ngiltere'de vaka say�lar�n�n h�zla artmaya ba�lad��� b�lgelerde tespit edilmesi, vir�s�n son mutasyonla birlikte daha bula��c� hale geldi�i endi�esini de do�urmu� durumda. Sa�l�k Bakan� Matt Hancock, yeni t�r�n farkl� mutasyonlar� oldu�unu ve �lkede vakalar�n en h�zl� �ekilde artt��� g�ney b�lgelerinde tespit edildi�ini a��klad�. Hancock'a g�re ilk analizler, yeni t�r�n mevcut varyasyonlar�ndan daha h�zl� yay�ld���na i�aret ediyor. Hancock, yakla��k 60 belediyenin s�n�rlar� i�in binden fazla vakan�n tespit edildi�ini ve yeni t�r�n h�zla yay�ld���n� s�yledi. Yeni t�r daha m� tehlikeli?Yeni t�r�n, hen�z di�er Sars-CoV-2 koronavir�slerinden daha �l�mc�l oldu�una dair bir bulgu yok. Bunun hastal���n belirtileri ya da s�resi ve a��rl�k derecesindeki farkl�l�klarla ili�kisi olup olmad���n�n yeni toplanan ilave verilerin analizinden sonra ortaya ��kaca�� umuluyor. Bu ama�la, 'Covid-19 Genomics UK' adl� bilimsel �al��ma grubu, tespit etti�i yeni t�r�n �lke i�inde nas�l hareket etti�ini izlemeye ba�lad�. Grup, koronavir�s vakalar�n�n yakla��k y�zde 10'undaki genetik kodlar� inceliyor. Neden daha h�zl� yay�labilir?Vir�sler her zaman mutasyona u�rayabiliyor. �o�unun �ok az etkisi var. ya da hi�bir etkisi yok. Baz�lar� ise vir�s� engelliyor ve bu mutasyonlar�n ortadan kalkmas�n� sa�l�yor. Fakat mutasyonlar�n vir�s�n daha h�zl� yay�lmas�na yol a�mas� olas�l��� var. Uzmanlara g�re yeni t�r�n, vir�s�n h�crelere tutunmas�n� sa�layan dikensi proteininde birden fazla mutasyonu var. Bilim insanlar� buna 'silinme' diyor. Son �rnekte proteindeki iki amino asidin olmad��� ve bunun da yay�lmay� h�zland�rabilece�i belirtiliyor. Bu 'silinme' bahar aylar�ndan sonra d���k seviyelerde ba�ka �lkelerdeki koronavir�slerde de g�r�ld�. Yeni t�r�n �ngiltere'nin g�neyinde A�ustos ve Eyl�l aylar�nda yay�lmaya ba�lad��� tespit edildi. Ayn� 'silinme', Cambridge'te ba����kl�k sistemi d���k bir hastadan al�nan �rneklerde de g�r�ld�.
Bu ki�i, ba�ka bir hastadan al�nan ve antikor i�eren kan plazmas�yla tedavi edilmeye �al���ld�. Hasta sonunda hayat�n� kaybetti. Tedavi s�ras�nda mutasyona u�rayan vir�s�n antikorlara kar�� daha diren�li hale gelmi� olabilece�i belirtiliyor. Cambridge �niversitesi'ne ba�l� �mm�noloji ve Enfeksiyon Hastal�klar� Enstit�s�'nden klinik mikrobiyoloji uzman� Prof. Ravi Gupta �unlar� s�yledi: "Vir�s�n ka�maya ba�lad��� bir mekanizma oldu�unu d���n�yoruz. Bunu ara�t�rmam�z gerekiyor. Uzun vadede bunun etkisinin ne olaca��n� bilemiyoruz. Bu y�zden risk alamay�z. �nsanlar� daha hasta etmesini beklemiyoruz. Ama salg�n�n kontrol alt�nda tutulmas�n� zorla�t�rabilir" dedi.
A��lar� nas�l etkileyecek?Vir�sler mutasyona u�rad��� i�in her zaman mevcut a��lara kar�� diren�li bir t�r�n ortaya ��kmas� ihtimali var. Covid a��lar�n�n �o�u, dikensi proteinlerine yap��arak vir�s� etkisiz hale getiren antikorlar �retiyor. Vir�s�n y�zeyi bu dikensi proteinlerle kapl�. Vir�s bunlar�n yard�m�yla insan h�cresine giriyor. Yeni t�rde oldu�u gibi dikensi protein mutasyona u�rarsa, vir�s�n dikensi proteininin eski versiyonlar�n�n kullan�ld��� a��lar�n olu�turdu�u antikorlardan ka�abilece�i belirtiliyor. Fakat uzmanlara g�re burada iki nokta �nemli. Birincisi, a��lar�n vir�se farkl� a��lardan sald�ran bir dizi antikor �retiyor olmas�. Bu nedenle vir�s�n hepsinden bir anda ka�mas� zor. �kincisi ise b�y�k mutasyonlar�n, vir�s�n insan h�crelerini enfekte etme kabiliyetini etkilemesi olas�l���. Genetik bilimciler 'a�� ka�a��' ad�n� verdikleri olguya kar�� vir�s� izliyorlar. D�nyan�n en tehlikeli patojenlerinin ara�t�r�ld��� Porton Down ve bir dizi laboratuvarda yeni t�r�n bir tehdit olu�turup olu�turmayaca��yla ilgili inceleme y�r�t�l�yor.
Vir�s�n diren�li bir hale gelecek �ekilde mutasyona u�ramas� halinde, a��larda k���k de�i�iklikler yap�larak yeniden etkili hale gelmelerinin sa�lanabilece�i ifade ediliyor. D�nya Sa�l�k �rg�t�'n�n (WHO) Acil Durum Program� Direkt�r� Dr. Michael Ryan, vir�s�n yeni t�r�n varl���ndan haberdar olduklar�n� s�yledi. "Asl�nda bu t�r bir evrilme ve mutasyonlar olduk�a yayg�n" diyen Dr. Ryan ��yle devam etti: "Ancak Danimarka'daki vizonlarda ve daha �nce g�r�len ba�ka mutasyonlarda oldu�u gibi baz� sorulara yan�tlar bulmam�z gerekiyor. Bu, vir�s� daha a��r hale getiriyor mu? Vir�s�n daha h�zl� bula�mas�na yol a��yor mu? Te�hisi etkiliyor mu? A��n�n etkinli�ini de�i�tiriyor mu? Bu sorular�n hen�z hi�birinin yan�t�n� bilmiyoruz."
15.12.2020 - 49863
|