Koronavir�s: Kapal� ortamda vir�s kapmamak i�in ne yapmak gerekir?

Sonbahar�n yakla�mas�yla insanlar kapal� ortamlarda daha �ok vakit ge�irmeye ba�lad�. Ortam havaland�rmas�n� iyile�tirmek, bu s�re�te koronavir�sten ka��nmak i�in kilit �nemde.

Koronavir�s� yenmek i�in aylard�r ellerimizi y�kamam�z ve sosyal mesafeyi korumam�z s�yleniyor. �te yandan bilim insanlar� ve m�hendisler, �ocuklar�n okula d�nece�i ve daha �ok ki�inin ofislerde �al��aca�� sonbahar aylar�nda, kapal� ortamda soludu�umuz havay� da dikkate almam�z gerekti�i g�r���nde.

Soludu�umuz havay� iyile�tirmek 5 �ekilde m�mk�n.

1-Havas�z ortam� terk edin

Bir odaya girdi�inizde ortam�n havas�z oldu�unu hissediyorsan�z, havaland�rmada bir sorun var demektir. Yeterince temiz havan�n bulunmamas�, koronavir�s kapma ihtimalinizi art�r�r.

G�ncel �al��malar, havada sal�nan k���k vir�s zerrecikleri y�z�nden koronavir�s�n kapal� alanlarda hava yoluyla bula�mas�n�n m�mk�n oldu�unu ortaya koyuyor.

�ngiltere'de salg�ndan �nce yap�lan �al��ma ortam� d�zenlemelerine g�re, ofis ortam�na ki�i ba��na saniyede 10 litre temiz hava sa�lanmas� gerekiyor. Salg�n g�nlerinde bu, daha da �nemli hale geldi.

Yetkili Bina Hizmetleri M�hendisleri Kurumu M�d�r� Dr. Hywel Davies, "E�er bir ortam� havas�z buluyorsan�z, arkan�z� d�n�p oray� terk edin." diyor ve temiz hava alman�n �nemini hat�rlat�yor:

"D�� ortamdan yeterli miktarda havay� i�eriye sa�l�yorsan�z, binada vir�s ta��yan bir ki�i bile varsa ortamdaki bula��c� maddeyi seyreltmi� olursunuz. Bu da di�er ki�ilerin hastal��� kapma riskini azalt�r."

2-Kliman�n t�r�ne dikkat edin

S�cak g�nlerde klima ofislerde ve d�kkanlarda �ok ra�bet g�r�yor. Ancak kliman�n t�r�n� kontrol etmek �nemli.

En basit t�r�, duvarda ya da tavanda as�l� beyaz bir kutu olarak g�rd���n�z split klimalar. Bu tip klimalar genellikle havadan oday� �eker, so�utur ve tekrar odaya �fler. Ba�ka bir deyi�le, i�erideki havay� devridaim yapar.

H�zl� bir ziyarette de�il ama saatlerce bulunulan bir ortamda bu durum risk yaratabilir.

�in'deki bir restoranda yap�lan �al��ma, bu tip klimalar�n vir�s� yayabildi�ini tespit etti. Restorandaki m��terilerden birisi vir�s ta��yordu ancak hen�z semptomlar� g�stermedi�i i�in bunun fark�nda de�ildi.

Ara�t�rmac�lar, bu m��terinin konu�urken ve nefes al�p verirken ortama yayd��� zerreciklerin klima yard�m�yla ortama yay�ld���na kanaat getirdi. Sonu�, ortamdaki dokuz ki�inin daha vir�s� kapmas� oldu.

Dr. Davies, "E�er ortama yeterli d�� havay� sa�lam�� olsalard�, muhtemelen daha az ki�i enfekte olacakt�." diyor.

3-Kliman�n "temiz hava oran�n�" ��renin

G�n�m�zde pencereleri a�man�n m�mk�n olmad��� modern binalarda temiz havay� nas�l alabiliriz?

Muhtemelen i�erideki kirli havan�n �ekilip d��ar�dan havan�n sa�land��� havaland�rma sistemlerine g�veniyorsunuz. Ancak bu sistemlerde bulunan hava i�leme �nitesinde, i�eriden al�nan havayla d��ar�daki hava belli oranlarda kar��t�r�larak yeniden bina i�ine veriliyor.

Koronavir�s riski nedeniyle uzmanlar, i�eriye verilen havada temiz havan�n azami seviyede bulunmas�n� tavsiye ediyor.

�ngiltere'de h�k�metin bilimsel tavsiye grubu (SAGE) �yesi Prof. Cath Noakes, "Temiz havan�n y�zde 100 ya da buna yak�n bir d�zeyde olmas�n�" tavsiye ediyor:

"Ne kadar temiz hava olursa, vir�s� binada devridaim yapma riski o kadar azal�r."

Kliman�n s�z konusu ayar�n�n bina y�neticileri taraf�ndan yap�lmakta oldu�unu unutmamak gerek. Klimay� y�zde 100 temiz hava ile �al��t�rmak, k���n havay� �s�tmay�, yaz�n ise so�utmay� gerektirdi�i i�in, maliyeti art�racakt�r.

4-Filtrelerde vir�s olup olmad���n� kontrol edin

Modern havaland�rma sistemlerindeki filtreler hatas�z de�ildir. ABD'de Oregon �niversite Hastanesi'ni inceleyen bilim insanlar�, klima filtrelerinde koronavir�s izlerine rastlad�.

Projeyi y�r�ten Prof. Kevin van den Wymelenberg, filtreleri temizlemenin, binada vir�s ta��yan kimse olup olmad���n� ortaya ��karabilece�i g�r���nde.

G�ney Kore'de bir binan�n 11. kat�ndaki bir �a�r� merkezinde, bir ki�inin 90 ki�iye vir�s bula�t�rd��� tespit edildi.

Filtrelerin kontrol edilmesi durumunda vir�s�n varl��� daha kolay tespit edilebilir. Prof. van den Wymelenberg filtrelerden gelen verilerin enfeksiyonla m�cadelede bizlere yol g�sterebilece�ini belirtiyor.

5-Hava ak�m�n� dikkate al�n

Temiz havan�n kilit �nemde oldu�u herkesin malumu. Ancak havan�n dola��m�n� modelleyen bir uzman, i�lerin bundan ibaret olmad��� konusunda uyar�yor.

Formula 1 ara�lar�n� tasarlayan Nick Wirth, bug�nlerde s�permarketlere ve besin i�leme �irketlerine hava dola��m�n� nas�l y�netebilecekleri konusunda dan��manl�k veriyor.

Wirth, �rne�in kapal� ortamda pencere kenar�nda oturan ki�inin vir�s ta��mas� durumunda, havan�n dola�ma y�n�ndeki ki�ilere de vir�s�n bula�abilece�ini s�yl�yor:

"Pencereyi a�t���n�zda hava nereye do�ru gidecek? �nsanlar�n bu hava ak�m�n�n do�rudan �zerinde olmas�n� istemeyiz. Daha �ok temiz hava genelde yararl�d�r ancak dola�an havada vir�s bulunmas� istenmeyen sonu�lara yol a�abilir."

Prof. Cath Noakes'a bu senaryodan bahsetti�imde, bol temiz havan�n vir�sleri seyrelterek t�m riskleri azaltaca��n� savundu. A��k bir pencerenin daha �ok ki�iye vir�s� ta��yabilece�ini, ancak bunun daha az miktarlarda olaca��n� belirtti.

Bu konuda anla�mazl�klar olmas� �a��rt�c� de�il. Koronavir�sle ilgili hala �ok az �ey biliyoruz. Ancak binalar� daha g�venli hale getirmek i�in g�sterilen �aban�n bir par�as�n�n soludu�umuz hava oldu�unu s�yleyebiliriz.

29.8.2020 - 47575