Koronavir�s: �ngiltere'de salg�nla m�cadele i�in ge�ici olarak 'g�nl�k hayat�n ask�ya al�nmas�'...

�ngiltere'de bug�nden itibaren b�lgelerin koronavir�s salg�n�n�n h�z�na g�re s�n�fland�rd��� yeni �nlem paketi uygulan�yor. �lkede ayr�ca "devre kesici" olarak nitelendirilen, g�nl�k hayat�n ge�ici bir s�re -en az 2 hafta - "ask�ya al�nmas�" tart���yor. Ba�bakan Boris Johnson �zerinde de bu y�nde bask�lar art�yor.

Ba�bakan Boris Johnson yeni �nlem paketinin do�ru yakla��m oldu�unu savundu. Ancak h�k�metin Bilimsel Dan��ma Grubu'nun (SAGE) Eyl�l ay�ndan bu yana "g�nl�k hayat�n ge�ici bir s�re ask�ya al�nmas�n�" tavsiye etti�i ortaya ��kt�. Ana muhalefetteki ���i Partisi'nin lideri Keir Starmer, h�k�mete derhal "devre kesici" �nlem plan� haz�rlamas� �a�r�s� yapt�.

Bilim Kurulu SAGE taraf�ndan haz�rlananrapora g�re, iki haftal�k bir "devre kesici" �nlem uygulamas�n�n binlerce hayat kurtarabilece�i ve hastaneler �zerindeki y�k� �ok ciddi �ekilde azaltabilece�inin ortaya ��kmas�yla, Boris Johnson h�k�metinin bu y�ndeki bask�lara ne kadar direnebilece�i sorgulanmaya ba�land�.

Birle�ik Krall�k'� olu�turan �ngiltere d���ndaki b�lgeler, Kuzey �rlanda, Galler ve �sko�ya �zerk y�netimleri zaten salg�na kar�� �nlem politikalar�n� kendileri olu�turuyor ve genel olarak �ngiltere'den daha kat� kurallar uyguluyorlar.

Kuzey �rlanda y�netimi Pazartesi'den itibaren okullar�n kapanaca��n� ve Cuma ak�am�ndan itibaren pub, bar ve restoranlar�n daha s�k� kurallara tabi olaca��n� a��klad�.

Galler y�netimi de, "devre kesici" �nlemleri ciddi �ekilde de�erlendiriyor.

Halen �ngiltere'nin b�y�k b�l�m�nde, evden �al��man�n m�mk�n olan durumlarda te�vik edilmesi, pub ve barlar�n gece 10'da kapanmas�, evlerde ba�ka hanelerden 6'dan fazla ki�inin bir araya gelmemesi, toplu ta��mada maske kullan�lmas� gibi kurallar uygulan�yor.

Yeni a��klanan �nlemler �er�evesinde y�ksek alarm durumu s�n�f�na al�nan Liverpool kentinde ise pub ve barlar kapat�l�yor. Manchester ve Lancashire'�n durumunun da de�erlendi�i anla��l�yor.

���i Partisi ne �neriyor?

�lkede Covid-19 �l�mleri bir g�nde 143 ile Haziran ay� ba�lar�ndan bu yana en y�ksek noktas�na ula��rken, ���i Partisi'nin lideri Keir Starmer, Ba�bakan Boris Johnson'a "bilime uygun hareket etme" �a�r�s� yapt�.

Keir Starmer h�k�metin, her yerde farkl� tedbirler �ng�ren ve yerel y�netimler taraf�ndan da ele�tirilen plan yerine, ulusal d�zeyde "devre kesici" diye tabir edilen s�k� �nlemleri en az iki hafta uygulayarak salg�n�n yay�l���n� durdurmas�n� istedi.

���i Partisi lideri ba�bakan�n vir�s�n kontrol�n� kaybetti�ini s�yledi ve bir an �nce Ekim ay� bitmeden �ngiltere'nin her yerinde birden hayat� hemen tamamen durduracak d�zeyde s�k� �nlemler a��klanmas� gerekti�ini savundu.

Starmer, "E�er yapmazsak, uzun ve karanl�k k�� mevsimine uyur gezer gibi girece�iz" diye konu�tu.

Muhalefet liderinin bu �a�r�s�na salg�n�n �u anda en h�zla yay�ld��� �ngiltere'n�n kuzey b�lgelerindeki kentlerin belediye ba�kanlar� da destek veriyor.

H�k�metin ba� bilim dan��man� Sir Patrick Vallance ge�en ay yeni �nlemler al�nmad��� takdirde Kas�m ay�nda, Covid-19 �l�mlerinin g�nde 200 d�zeyine ��kabilece�i uyar�s�nda bulunmu�tu.

Bilim dan��manlar�n�n tavsiyeleri ne y�nde?

Ba�bakan'�n �ngiltere i�in yeni s�n�rl� ve a�amal� �nlemler paketini a��klad��� Pazartesi g�n�n�n ak�am�nda, h�k�mete tavsiyelerde bulunan bilim kurulu SAGE'in, 21 Eyl�l'de iki haftal�k bir s�k� �nlem uygulamas� tavsiye etti�i ve aksi halde "y�k�c� sonu�lar do�abilece�i" uyar�s�nda bulundu�u ancak h�k�metin bu tavsiyelere uymad��� ortaya ��kt�.

H�k�metin ilan etti�i yeni ve s�n�rl� �nlemler salg�n�n h�zl� yay�ld��� baz� b�lgelerde �nlemlerin s�k�la�t�r�lmas� y�n�nde oldu ama geri kalan yerlerde kurallar pek de�i�medi.

Sal� g�n� ise h�k�metin iki bilim dan��man� e�er 24 Ekim ile 7 Kas�m aras�nda "devre kesici" �nlemler uygulan�rsa, farkl� modellemelere g�re binlerce �l�m�n �n�ne ge�ilebilece�ini s�ylediler. Son bir ay i�inde Covid-19 �l�mlerinin d�rde katland��� g�z �n�nde bulunduruldu�unda, Kas�m ay� ba�lar�nda g�nde 400 ki�inin �lebilece�ini kaydettiler.

Bilim Kurulu SAGE Modelleme Grubu Ba�kan� Graham Medley ve Grip Salg�nlar� Bilimsel Modelleme Grubu �yesi Matt Keeling, Financial Times gazetesine verdikleri m�lakatta, haz�rlad�klar� raporda, farkl� zaman dilimlerinde al�nacak farkl� sertlikte �nlemlerin salg�nla m�cadele konusunda ne t�r sonu�lar verece�ini yans�tmaya �al��t�klar�n� s�ylediler.

Bug�n Graham Medley ve Matt Keeling ile yine grip salg�nlar� modelleme grubu �yeleri Louise Dyson, Michael Tildesley ve Edward Hill taraf�ndan haz�rlanan bahsi ge�en bu raporun i�eri�i, Times gazetesinde biraz daha ayr�nt�land�r�l�yor.

Rapor, Ekim ay�nda ba�layacak iki haftal�k bir "devre kesici" uygulaman�n, y�l sonuna kadar Covid-19 �l�mlerini 19 bin 900'den 12 bine indirebilece�ine i�aret ediyor.

Ayn� s�k� �nlemler sayesinde yine y�l sonuna kadar hastanelere yap�lacak ba�vurular�n da bu �nlemlerle 132 binden 66 bine inebilece�i kaydediliyor.

Daha s�n�rl� �nlemler �rne�in okullar ve d�kkanlar a��k tutulup sadece bar, pub ve restoranlar�n ve m�zik mekanlar�n�n kapat�lmas� gibi bir yola gidilirse, y�l sonuna kadar �l�mlerin yakla��k 20 binden 15 bin 600'e kadar inebilece�i d���n�l�yor.

Bilim insanlar� bu �nlemler i�in en iyi zamanlaman�n "�imdi" oldu�unu, ertelemek i�in bir sebep bulunmad���n� da s�yl�yor. Fakat yine de �al��malar�nda daha ge� d�nemlerde al�nacak olas� tedbirlerin etkilerini de inceledikleri anla��l�yor.

'�ki haftal�k �nlem �l�mleri yar�ya indirebilir'

Bilim Kurulu SAGE Modelleme Grubu Ba�kan� Graham Medley ve Grip Salg�nlar� Bilimsel Modelleme Grubu �yesi Matt Keeling, Louise Dyson, Michael Tildesley ve Edward Hill taraf�ndan haz�rlanan raporun hesaplamalar�na g�re, Ekim ay�nda ba�layacak iki haftal�k bir "devre kesici" uygulama, y�l sonuna kadar Covid-19 �l�mlerini �ok ciddi boyutlarda azaltabilir.

�nlemlerin s�k�l���na, ne zaman al�naca��na ve s�resinin ne olaca��na g�re farkl� senaryolara bak�ld���nda, y�l sonuna kadar Covid-19 �l�mlerinin y�zde 29-49 yani yar� yar�ya bile azalt�lmas� m�mk�n g�r�l�yor.

Bu hesaplamalara g�re farkl� senaryolarda y�l sonuna kadar al�nacak farkl� �nlemler Covid-19 �l�mlerini en az 800, en fazla 106 bin azaltabilecek. Ama ger�ek hayatta rakamlar�n en y�ksek say�ya yakla�mas� ihtimalinin �ok d���k oldu�u da kaydediliyor.

Ayn� s�k� �nlemler sayesinde yine y�l sonuna kadar hastanelere yap�lacak ba�vurular�n da bu �nlemlerle 132 binden 66 bine kadar inebilece�i kaydediliyor.

Bilim insanlar� bu �nlemler i�in en iyi zamanlaman�n "�imdi" oldu�unu, ertelemek i�in bir sebep bulunmad���n� da s�yl�yor. Fakat yine de �al��malar�nda daha ge� d�nemlerde al�nacak olas� tedbirlerin etkilerini de inceledikleri anla��l�yor.

BBC'ye konu�an rapor ekibinden Warwick �niversitesi ��retim �yesi Profes�r Matt Keeling, "Biz bu �al��mada herhangi bir polikay� savunmuyor, izlenecek hangi politikan�n hangi sonucu verece�ini ortaya koyuyoruz" dedi ve �nlemler ne kadar s�k�la�t�r�l�rsa etkisinin o kadar b�y�k olaca��n�n g�r�ld���n� vurgulad�.

Ama bilim insanlar� devre kesici �nlemlere gidilse bile bunun ��z�m de�il zaman kazand�r�c� olarak g�r�lmesi gerekti�ine dikkat �ekiyorlar ve R say�s� denilen, 1 hastan�n vir�s� ortalama ka� ki�iye yayd��� g�stergesinin, 1'in alt�na d���r�lmesi yani salg�n�n yay�lmas�n�n durdurulmas�n�n nihai ama� oldu�unu s�yl�yorlar.

H�k�metin test ve bunu izleyen temas-takip sisteminin salg�n�n yay�lma h�z� kar��s�nda zorland��� da g�zlenirken, devre kesici �nlemlerin bu sistemi tekrar i�ler hale getirmek i�in bir f�rsat penceresi de yaratabilece�i kaydediliyor.

Bir ba�ka olas�l�k da k�� boyunca d�nem d�nem bu t�r mini yasaklamalar d�nemleri uygulanmas� olabilir.

Bilim insanlar� "devre kesici" diye tabir edilen �nlemler uygulan�rken �� �eye dikkat edilmesi gerekti�ini s�yl�yor:

Boris Johnson 'devre kesici' �nlemlerden ka��nabilir mi?

BBC Politika Edit�r� Laura Kuenssberg'in yorumu

Kendisini "�zg�rl�k a���� bir Muhafazakar Partili" olarak sunan Ba�bakan Boris Johnson s�k s�k insanlar�n ya�amlar�na s�n�rlama getirmenin kendisini ne kadar kayg�land�rd���ndan s�z ediyor.

Fakat daha s�k� �nlemler almas� y�n�ndeki �a�r�lara ne kadar direnebilir?

Tavsiyelerini dinlemekle �v�nd��� bilim dan��manlar�n�n, art�k s�k� �nlemler alma zaman� geldi�ini d���nd�kleri �ok net.

SAGE toplant�lar�n�n tutanaklar� ve ba� sa�l�k dan��man� Chris Whitty'nin a��k�a ulusal d�zeydeki �nlemlerin yetersiz oldu�u a��klamalar� bu konuda hi� bir ku�kuya yer b�rakmad�.

Bu seslere ana muhalefet ���i Partisi lideri de deste�ini verdi ve h�k�meti devre kesici �nlemler ilan etmeye �a��rd�.

Kamuoyu yoklamalar� halk�n da salg�n�n ikinci bir b�y�k dalgaya d�n��mesini �nlemek i�in daha s�k� �nlemlerden yana oldu�una i�aret ediyor.

Fakat iktidardaki Muhafazakar Parti i�inde dengeler aksi y�nde de�i�iyor ve giderek daha fazla milletvekili �nlemleri s�k�la�t�rmak yerine "vir�sle ya�amay� ��renmek" y�n�nde tav�r koyuyor.

Ayr�ca bakanlar�n �o�u �u an a��klanan �nlemlerin ilerisine gitme konusunda istekli de�il.

�zellikle al�nacak �nlemlerin ekonomik etkilerinden korkan Hazine, bu konuda �d�n vermeyi hi� istemiyor.

Se�eneklerin hi� biri kolay g�r�nm�yor. Ama vaka say�s� h�zla y�kselmeye devam ederken, h�k�met i�indeki baz� kaynaklar BBC'ye, �ngiltere'nin her yerinde k�sa s�reli s�k� bir soka�a ��kma paketi uygulama ihtimaline de haz�rlan�ld���n� s�yl�yorlar.

Ba�bakanl���n iste�i bu de�il ama h�k�metin kulland��� bir kal�b� tekrarlamak gerekirse tart��ma devam ediyor, yani b�yle bir ihtimal var.

Boris Johnson �zg�rl�k a�k�yla �v�n�yor olabilir ama salg�n�n ba�lar�nda kar�� kar��ya kald���, insanlar� koruyacak �nlemleri almakta gecikti�i su�lamalar�n� bir kez daha g���slemeyi istemeyebilir.

14.10.2020 - 48648