Koronavir�s: �ngiltere'de h�k�metin k�� aylar� i�in yapt�rd��� ara�t�rman�n belgeleri s�zd�

H�k�metin k�� aylar�nda koronavir�s salg�n� i�in yapt��� haz�rl�kla ilgili gizli rapor ortaya ��kt�. Raporda "en k�t� senaryoda 85 bin ki�inin bu k�� Covid-19 sebebiyle hayat�n� kaybedebilece�i" belirtiliyor.

Rapora g�re bu k�� �ok daha sert �nlemler al�nabilir, ancak �ngiltere'de okullar b�y�k olas�l�kla a��k kalacak.

S�zan bilgilere g�re rapor bir "tahmin de�il, senaryo," bu sebeple i�indeki veriler de "ciddi boyutta belirsizlik i�eriyor."

Kimileri rapordaki modellemeyi ele�tirirken kimi de i�indeki bilgilerin halihaz�rda g�ncelli�ini yitirmi� oldu�u g�r���nde.

BBC Newsnight program� i�in �al��an gazetecilerin ula�t��� rapor, Sage isimli bilimsel dan��ma grubu taraf�ndan h�k�met i�in yaz�ld�. Amac�, �ngiltere'deki Ulusal Sa�l�k Hizmetleri (NHS) ve yerel y�netimlerin k�� aylar�nda hem bak�m, hem de cenaze gibi i�lemler i�in haz�rl�kl� olmas�.

Rapordaki temel �ng�r�lerden baz�lar�; okullar�n a��k kalacak olmas� ve h�k�metin, filyasyon y�ntemiyle Covid-19 vakalar�n�n yay�lmamas�nda sadece y�zde 40 etkili olaca��...

Kas�m ay� i�in ise, ayn� evde ya�amayanlar�n temas�n�n Mart 2020 �ncesine g�re yar� yar�ya azalt�laca�� yeni �nlemler al�naca�� �ng�r�l�yor. Bu �nlemler Mart sonunda al�nan �nlemlere k�yasla daha sert olabilir ve Mart 2021'e kadar uygulanabilir.

Temmuz 2020 - Mart 2021 aras�ndaki d�nemde, her y�l g�r�len �l�mlerin �zerine ��kan can kayb� say�s�n�n hesapland��� raporda, say�n�n daha �nce g�r�lmemi� kadar y�ksek olabilece�i belirtiliyor.

Can kayb� tahmini yap�l�rken kronik hastal��� bulunan ya da a��r hasta ki�iler de hesaba kat�l�yor.

�ngiltere ve Galler b�lgelerinde 27 bin ki�inin koronavir�s d��� sebeplerle, 81 bin ki�inin de Covid-19 sebebiyle hayat�n� kaybedebilece�i, bunlar�n ortalama say�n�n d���nda g�r�lecek �l�mler oldu�u raporda yaz�yor.

�sko�ya'da 2 bin 600, Kuzey �rlanda'da ise 1,900 ki�inin koronavir�s sebebiyle hayat�n� kaybedebilece�i de raporda yer alan tahminler aras�nda.

Raporda ortalaman�n �zerindeki can kayb� tahminlerinin yan� s�ra, ka� ki�inin Kas�m-Mart aylar� aras�nda tedavi g�rmek �zere hastanelere ba�vurabilece�ine dair de tahminler var.

Bilim insanlar�n�n hala ciddi bir belirsizlik oldu�unun alt�n� �izdi�i bu tahminlere g�re, koronavir�s kapan ki�ilerin y�zde 2.4'� hastaneye kald�r�labilir. Hastaneye kald�r�lanlar�n da y�zde 20.5'i yo�un bak�ma al�nabilir; y�zde 23.3'� de hayat�n� kaybedebilir.

Bu modellemeye g�re koronavir�s kaynakl� can kayb� oran da y�zde 0.7 olacak.

Bu model de�i�meye �ok a��k bir tahminden ibaret olsa da, en k�t� senaryoda h�k�metin planlama yapmas�na yard�mc� olacak �ekilde yaz�ld�.

Ancak baz� uzmanlar, modellemenin yanl�� oldu�u ve �ok say�da senaryonun m�mk�n oldu�u bu durumda planlama yapmaya yard�mc� olmayaca�� g�r���nde.

Oxford �niversitesi'nden Prof. Carl Heneghan, rapordaki tahminlerin bir k�sm�n�n makul olmad���n� ve "ilk dalgadan hi�bir �ey ��renmedi�imizi g�sterdi�ini" d���n�yor.

BBC Newsnight, yerel y�netimlerin planlamadan sorumlu yetkilileriyle de g�r��t�. Bu yetkililere g�re de k�� aylar� i�in �ok farkl� ihtimaller var. Bu durum da Covid-19'un �ok b�y�k bir etkisi olup olmayaca�� konusunda �ng�r�lerde bulunmay� engelliyor.

Nuffiel Trust isimli sa�l�k d���nce kurulu�unun y�neticisi Nigel Edwards, raporda �ok geni� �l��de ihtimallere yer verildi�ini ve bunun da "Planlama yapan ki�ilerin ne yapmalar� gerekti�i konusunda i�lerini zorla�t�ran bir durum oldu�unu" s�yl�yor.

Model planlama yapmak i�in 'yeterince yard�mc� olmuyor'

Prof. Heneghan, merkezile�tirilmi� bu modellemenin yerel y�netimlere yard�m� olmayaca��n�, bunun yerine y�resel verilerin derlenmesi ve senaryolar�n buna g�re haz�rlanmas� gerekti�ini savunuyor.

Bu rapor, h�k�met i�in �al��an uzmanlar�n haz�rlad��� ilk "en k�t� senaryo" de�il.

Ge�en ay da �ngiltere'nin ba� bilim dan��man� Sir Patrick Vallance'in talebi �zerine haz�rlanan bir raporda da, k�� aylar�nda gelecek ikinci dalgada 120 bin ki�inin koronavir�s sebebiyle hayat�n� kaybedebilece�i yaz�yordu.

Cuma g�n� Sage'den s�zan rapora �ngiliz h�k�meti de yan�t verdi. H�k�met s�zc�l���nden yap�lan a��klamada "Sorumluluk sahibi bir h�k�met olarak, en k�t�leri de dahil �ok say�da farkl� senaryo i�in haz�rl�klar�m�z� yapmaya devam ediyoruz." ifadeleri yer ald�:

"Planlamam��, ne olaca��na dair bir tahmin ya da �ng�r� de�ildir. Bu, sorumluluk sahibi bir h�k�metin her duruma haz�rl�kl� oldu�undan emin olmak i�in yapt��� bir �al��ma. Planlamaya dair tahminler hala inceleniyor, Covid-19 salg�n�n�n devam�nda t�bbi ve bilimsel �nerilerin �����nda planlar yap�lacakt�r."

�ngiltere'de bug�ne kadar 330 binin �zerinde koronavir�s vakas� tespit edildi. 40 binin �zerinde ki�i de koronavir�s sebebiyle hayat�n� kaybetti.

29.8.2020 - 47579