Koronavir�s, T�rkiye'de ve d�nyada yay�lmaya devam ederken al�nan �nlemler insanlar�n hayatlar�n� derinden etkiliyor. Hem vir�s�n yaratt��� hastal�ktan hem de al�nan �nlemlerin olumsuz etkilerinden m�mk�n oldu�unca korunabilmek i�in yapabilecekleri, h�k�metlerin, uluslararas� kurulu�lar�n ve sa�l�k uzmanlar�n�n tavsiyelerini inceledik. M�mk�n oldu�unca d��ar� ��kmay�nKoronavir�s salg�n�n�n yay�lma h�z�n� azaltman�n en etkili yolu, herkesin di�er insanlarla daha az g�r��erek, kalabal�k ortamlara daha az girerek vir�s�n toplum i�inde bir ki�iden di�erine ge�i�ini yava�latmas�. ��iniz elveriyorsa evden �al��man�z, m�mk�n de�ilse de di�er insanlarla aran�za mesafe koyacak �ekilde �al��man�z buna yard�mc� olur. Bir s�re d��ar� �ok az ��karak hayata devam edebilmek i�in ihtiya� duyaca��n�z malzeme ve ila�lar� evinize alman�z faydal� olur. Fakat bunu yaparken di�er insanlar�n ihtiya�lar�n� da g�z �n�nde bulundurarak ihtiyac�n�zdan fazla stok yapmamaya dikkat edin. Unutmay�n: Siz bir marketteki b�t�n el temizleme jellerini al�rsan�z, di�er insanlar ellerini temizleyemeyece�i i�in hastal���n yay�l�m� artar ve sonunda sizin de koronavir�se yakalanma ihtimaliniz y�kselir. Maske ne zaman kullan�lmal�?E�er d��ar� ��kman�z ka��n�lmazsa ve hastal�k belirtileri g�steriyorsan�z, vir�s� di�er insanlara bula�t�rmamak i�in maske tak�n, dirse�inizin i�ine �ks�r�n. Fakat hastal�k belirtisi g�stermiyorsan�z maske takman�z tavsiye edilmiyor. �ngiliz Akci�er Derne�i, maskelerin koronavir�se kar�� ne kadar koruma sa�lad��� hen�z bilinmedi�i i�in, maske takmay� �nermiyor. Hatta, akci�er sorunlar� ya�ayan ki�ilerin maske takmas�, nefes almalar�n� da zorla�t�raca�� i�in takmamalar� tavsiye ediliyor. Kendinizi vir�sten nas�l koruyabilirsiniz?Koronavir�s�n v�cudunuza girmemesi i�in d��arda olabildi�ince az nesneyle temas edin. Elinizi y�z�n�ze g�t�rmeyin, s�k s�k ellerinizi y�kay�n. D�nya Sa�l�k �rg�t�, vir�se kar�� m�cadelede en etkili y�ntemin ellerin s�k s�k y�kanmas� oldu�unu vurguluyor. ABD'de Ulusal Sa�l�k Enstit�s� ad�na yap�lan bir ara�t�rma, koronavir�s�n havada 3 saat, plastik ve �elik y�zeylerde ise 3 g�ne kadar canl� kalabildi�ine i�aret ediyor. �nsanlarla aran�za iki metre mesafe koymaya �al���n, el s�k��madan ve sar�lmadan selamla��n.
Y�ksek risk grubundakiler ne yapmal�?Y�ksek risk grubundaysan�z d��ar� ��kmadan �nce iki kere d���n�n. 70 ya� �zeri insanlari kronik akci�er, kalp, b�brek, karaci�er ve dalak sorunlar� ya�ayanlar, AIDS ve diyabet hastalar� ile kemoterapi g�renler bu grupta yer al�yor. �n�m�zdeki g�nlerde sadece �ngiltere'de y�ksek risk grubundan toplam 1 milyon 400 bin insan�n vir�sten olumsuz �ekilde etkilenmesi bekleniyor. Bu sebeple bu ki�ilere �ngiltere'de 12 hafta karantina uygulanmas� planlan�yor. Risk grubundaysan�z evden ��kmayarak ihtiya�lar�n�z� internet �zerinden gidermeye ve ailenizden, arkada�lar�n�zdan destek almaya �al���n. D�nyan�n pek �ok noktas�nda risk grubunda olmayan gen�ler, risk grubundaki tan�d�klar� ve kom�ular�n�n ihtiya�lar�n� gidermek i�in g�n�ll� oluyor. Siz de b�yle bir �ey yapmay� d���n�yorsan�z evinizi ya�l� insanlarla payla��p payla�mad���n�z�, d�zenli olarak g�rd���n�z risk grubundaki bir tan�d���n�z olup olmad���n� d���n�n. ��nk� d��ardaki i�leriniz s�ras�nda vir�se yakalansan�z bile herhangi bir belirti ortaya ��kmayabilir ve siz de fark�nda olmadan bunu risk grubundaki insanlara bula�t�rabilirsiniz. Cep telefonunuzu nas�l temiz tutabilirsiniz?Evinize d�nd���n�zde cep telefonunuzu ve k�l�f�n� dezenfekte etmeyi de unutmay�n. Cep telefonlar�, b�t�n g�n �zerinde vir�s ve bakteri biriktirebiliyor. Bu cihazlar�n �zerinde vir�sler saatlerce ya�ayabiliyor. Telefonlar� a�z�m�za yakla�t�rd���m�z da d���n�l�rse cihazlar� temiz tutmak i�in ayr�ca �aba harcanmas� gerekti�i uyar�lar� yap�l�yor. Telefonlar�n nemli ve sabunlu mikro fiber bezlerle silinip kurulanmas� �neriliyor. Evde nelere dikkat edilmeli?Kendinizi evinizde karantinaya ald�ysan�z, evinizi payla�t���n�z insanlarla aran�za olabildi�ince mesafe koyun. Uzun s�re evden ��kmamak pek �ok ki�i i�in s�ra d��� bir durum. Bunun insan psikolojisini etkilemesi de ka��n�lmaz, �zellikle de eviniz k���k bir evse. �ngiliz h�k�meti, evde kalacak ki�ilerin hem fiziksel hem de zihinsel a��dan kendilerini iyi hissetmesi i�in �unlar� �neriyor: Bu s�re�te ak�l sa�l���n�z� korumak i�in size iyi gelmeyen haberleri okumay� ve izlemeyi bir s�re b�rakabilirsiniz. Geli�meleri merak ediyorsan�z kendinize g�n i�inde belli zamanlar belirleyip, sadece o zaman aral���nda haberlere bakabilirsiniz. Ortal�kta �ok fazla yanl�� bilgi de dola��yor. Bu sebeple takip edece�ini kaynaklar �nemli. Sosyal medya ya da arkada�lar�n�z oldu�u mesajla�ma platformlar� yerine bakanl�k, devlet kurumlar� ya da konuyla ilgili �al��an sivil toplum kurulu�lar�n�n payla�t��� bilgilere bakabilirsiniz. Stres ve yo�un haber ak���yla nas�l ba� edilebilir?Twitter'da 'koronavir�s' etiketine gidip her hesaptan yap�lan payla��mlara bakmamaya �al���n. Komplo teorisi payla�an hesaplar� engelleyin. Ba����kl�k sisteminizi nas�l g��l� tutabilirsiniz?Bedeninizin hastal�klara kar�� daha iyi m�cadele edebilmesini sa�lamak i�in ba����kl�k sisteminizi g��l� tutman�z �nemli. Bunun i�in dengeli beslenme, d�zenli uyku ve egzersiz �nemli. Sigara ve alkol kullan�m� ise ba����kl��� d���r�c� etkiye sahip. Grip a��s� yapt�rmak da, koronavir�se kar�� sizi korumasa bile normal gribe kar�� koruyarak ayn� anda iki vir�s� kapman�z halinde daha kolay atlatman�za yard�mc� olur. Grip belirtisi g�steriyorsan�z, anti-inflamatuar ila�lar yerine parasetemol kullanman�z� tavsiye edenler bulunuyor.
18.3.2020 - 43427
|