COVID-19 ge�irdim, yine de a�� yapt�rmal� m�y�m? COVID-19'u ge�irenlerde koruyuculuk bir m�ddet daha devam etmektedir. Bu koruyuculuk d�zeyi ki�iyi bir s�re daha COVID-19'a kar�� koruyaca��ndan hastal��� ge�irmi� ki�iler a�� uygulanacak �ncelikli gruplarda de�ildir. �naktif COVID-19 a��s� emziren kad�nlara uygulanabilir mi? Emzirme d�neminde inaktif COVID-19 a��s�n�n uygulanmas�na ili�kin veri bulunmamaktad�r. COVID-19'u a��r ge�irme riski y�ksek olan emziren kad�nlara kendi istekleri halinde a�� uygulanabilir. �naktif COVID-19 a��s� olduktan sonra hastal��a kar�� ne kadar s�re korunaca��m? Klinik �al��malarda, inaktif COVID-19 a��lar�n�n hastal��a kar�� koruyucu etkisinin y�ksek oldu�u g�sterilmi�tir. COVID-19 a��lar�n�n koruyuculuk s�resi hen�z bilinmemektedir, bunun i�in ek ara�t�rmalara ihtiya� bulunmaktad�r. �naktif COVID-19 a��s� ka� doz uygulanacak? 18 ya� ve �zerindeki ki�ilere d�rt hafta ara ile birer doz olmak �zere toplam iki doz olarak uygulanacakt�r. A�� yapt�rd�ktan sonra da maske, mesafe ve temizlik kurallar�na uymaya devam edecek miyim? A�� uyguland�ktan sonra hastal��a kar�� koruyuculu�un geli�mesi genellikle birka� hafta al�r. Bununla birlikte herkeste ayn� d�zeyde koruyuculuk geli�meyebilir. Ayr�ca a��lanan ki�i kendisi korunuyor olsa bile vir�s� ald�ysa ba�kas�na bula�t�rabilir. Bu nedenle a�� uyguland�ktan sonra da maske, mesafe ve temizlik kurallar�na uyulmas� gerekmektedir. Bakanl���m�z taraf�ndan art�k �nlemlere gerek olmad��� a��klanana kadar bu �nlemlerin al�nmas�na devam edilmelidir. �ocuklara da a�� yap�lacak m�? Bilim Kurulu taraf�ndan belirlenmi� �ncelikli risk grubunda 18 ya� alt�ndaki ki�iler yer almad���ndan �u an i�in �ocuklara COVID-19 a��s� uygulanmayacakt�r. T�rkiye'de COVID-19'a kar�� a�� �al��malar� yap�l�yor mu? �lkemizde de COVID-19'a kar�� a�� �al��malar� yap�lmaktad�r. Bu a��lara ili�kin faz a�amalar�n�n ba�ar�yla tamamlanmas�n�n ard�ndan a�� �retimine ge�ilmesi planlanmaktad�r. A�� yapt�rmak zorunlu mu olacak? T�rkiye'de �ocukluk a��lar� d�hil, a�� uygulamas� zorunlu de�ildir. Bununla birlikte a��, hastal�klardan korunmak i�in en etkili y�ntemlerden biridir. A�� sayesinde yery�z�nden silinmi� pek �ok hastal�k mevcuttur. Bu nedenle T.C. Sa�l�k Bakanl��� taraf�ndan a��yla ilgili toplumu bilin�lendirme �al��malar� y�r�t�lmektedir. A�� olmak, ki�inin topluma kar�� sorumlulu�udur. �naktif COVID-19 a��s� gebelere uygulanabilir mi? Gebelikte inaktif COVID-19 a��s�n�n uygulanmas�na ili�kin veri bulunmamaktad�r. COVID-19'u a��r ge�irme riski y�ksek olan gebelere kendi istekleri halinde a�� uygulanabilir. A��n�n gebeli�in ilk �� ay�nda uygulanmamas� tercih edilir. COVID-19 a��s� nas�l bu kadar h�zl� geli�tirildi? COVID-19 a��lar�, bilim tarihinde 2009 pandemik domuz gribi a��lar�ndan sonra bu kadar h�zl� haz�rlanan ilk a��d�r. Vir�s ailesinin tan�n�yor olmas�, Koronavir�slerin biyolojisinin ve nas�l davrand���n�n bilinmesi, bilim tarihinde belirli bir yol katedilmesi, bilgiye eri�imin kolayla�mas�, molek�ler genetik bilimindeki ilerlemeler, kullan�lan cihaz teknolojisi ve metotlar�n y�ldan y�la geli�me g�stermesi, bilim insanlar� aras�nda elde edilen bilginin h�zla ko�ulsuz olarak payla��lmas�, klinik �al��malarda h�zl� yol al�nmas� ve acil ��z�m bulma �abas� a�� �retim s�recini h�zland�rd�. COVID-19 a��lar� da di�er a�� ve ila�larda oldu�u gibi kalite, g�venlilik ve etkinlik konusundaki yasal gereklilikler izlenerek geli�tirilmektedir. COVID-19 a��lar� pandemiyi ne kadar s�rede sona erdirecektir? A��lar�n pandemiyi ne zaman sonland�rabilece�i a��n�n etkinli�i, a�� uygulanan ki�i say�s�, a�� uygulamas�ndan sonra maske, mesafe ve temizlik �nlemlerinin al�nmas�na ne kadar dikkat edildi�i gibi pek �ok fakt�re ba�l�d�r. Bug�ne kadar elde edilen veriler, a��n�n pandemiyi ne zaman sonland�raca��yla ilgili yeterli bilgi sunmamaktad�r. COVID-19 a��lar� g�venli midir? Hi�bir a��, faz �al��malar� yap�lmadan, bu �al��malar�n sonu�lar� ilgili mercilerle �effaf bir �ekilde payla��lmadan onay alamaz, piyasaya s�r�lemez. A�� �al��mas� yapan kurulu�, geli�tirme ve �retim s�recinde uluslararas� kalite standartlar�na uymak zorundad�r. Bu standartlar �yi Laboratuvar Uygulamalar� (GLP-Good Laboratory Practices), �yi Klinik Uygulamalar� (GCP-Good Clinical Practices) ve �yi �retim Uygulamalar�'d�r (GMP-Good Manufacturing Practices). Ayr�ca faz �al��malar� s�ras�nda a��yla ili�kili oldu�u d���n�len ve insan sa�l���n� belirgin �l��de olumsuz etkileyen bir durum saptand���nda �al��malar durdurulmaktad�r. Yaln�zca sorunun a�� ile ili�kili olmad���ndan emin olunmas� durumunda �al��malar s�rd�r�lmekte, a��lama yap�l�yor ise kald��� yerden devam ettirilmektedir. Bu �er�evede �lkemizde uygulanmaya ba�lanan COVID-19 a��lar�n�n faz �al��malar�nda �al��man�n durmas�na sebebiyet verecek bir yan etki ile kar��la��lmam��t�r. Uygulama a�amas�nda da g�venli�i konusunda herhangi bir teredd�t bulunmamaktad�r. �lkemizde hangi COVID-19 a��s� uygulanacak? �lkemizde s�re� i�erisinde birden fazla COVID-19 a�� t�r� uygulanabilecek olmakla birlikte ilk olarak inaktif COVID-19 a��s� uygulanmas�na karar verilmi�tir. �naktif COVID-19 a��s� nedir? �naktif COVID-19 a��s�, COVID-19'a neden olan Yeni Koronavir�s'�n (SARS-CoV-2) kimyasal ve fiziksel uygulamalardan ge�irilerek hastal�k yap�c� �zelli�inin ortadan kald�r�lmas�yla elde edilen, v�cutta ba����kl�k yan�t� olu�turabilen cans�z vir�s a��s�d�r. T�rkiye'de neden �ncelikle �in'de �retilen COVID-19 a��s�n�n kullan�lmas� tercih edildi? A�� tercihinde a��n�n g�venli ve etkin olmas� en �nemli kriterdir. �lkemizde en k�sa s�rede ve en geni� kapsay�c�l�kla toplumun a��lanmas�n� sa�lamak �zere a�� teminine y�nelik �al��malar y�r�t�lm��t�r. COVID-19 a��s�n�n kontrolleri �lkemizde yap�lacak m�? Bakanl���m�z taraf�ndan Ulusal A�� Takvimimizde yer alan t�m a��larda oldu�u gibi bu a�� da kullan�m� �ncesinde T.C. Sa�l�k Bakanl��� T�rkiye �la� ve T�bbi Cihaz Kurumu taraf�ndan de�erlendirmeye tabi tutulacak olup gerekli uygunluk testlerini sa�lad��� takdirde a��n�n uygulanmas�na onay verilecektir. COVID-19 a��s� kimlere uygulanacak? Hastal��a maruz kalma, hastal��� a��r ge�irme ve bula�t�rma riskleri ile hastal���n toplumsal ya�am�n i�leyi�i �zerindeki olumsuz etkisi de�erlendirilerek COVID-19 a��s� uygulanacak �ncelikli gruplar belirlenmi� olup bu gruplara s�ras�yla uygulanacakt�r. COVID-19 a��lamas�nda neden �nceliklendirme yap�l�yor? COVID-19 a��lamas�nda �ncelikli gruplar hastal��a maruz kalma, hastal��� a��r ge�irme ve bula�t�rma riskleri g�z �n�ne al�narak belirlenmi�tir. �ncelikli gruplar�n a��lanmas� tamamland���nda T.C. Sa�l�k Bakanl��� isteyen herkesin a��ya ula�abilmesini planlamaktad�r. COVID-19 a��s�yla neden ilk a�amada sa�l�k �al��anlar�n�n a��lanmas� planlanm��t�r? Hastal���n te�his ve tedavisini �stlenen sa�l�k �al��anlar�, COVID-19'a maruz kalma oran� en y�ksek gruptur. Sa�l�k �al��anlar�n�n hastalanmamas�, sa�l�k hizmetlerinin kesintisiz s�rd�r�lebilmesi i�in �nem arz etmektedir. Bu nedenle ilk a�amada a��lanmas� planlanan grupta sa�l�k �al��anlar� da yer almaktad�r. COVID-19 a��s� nerede uygulan�yor, �cretli mi? COVID-19 a��lar�,�ncelikli olarak Aile Sa�l��� Merkezleri olmak �zere a��lama a��lama hizmeti sunan sa�l�k kurulu�lar�nda yap�lacakt�r. Ya�l� bak�mevleri, engelli rehabilitasyon merkezleri ve koruma evlerinde kalanlar ile hizmet sunanlara Toplum Sa�l��� Merkezleri/�l�e Sa�l�k M�d�rl�kleri ekiplerince a��lama hizmeti verilecektir. Evde sa�l�k hizmeti sistemine kay�tl� olan ki�ilerin a��lamalar�, bu hizmeti veren ve a�� uygulamaya yetkili olan sa�l�k personeli taraf�ndan yap�lacakt�r. T.C. Sa�l�k Bakanl��� taraf�ndan temin edilen a��lar, a��lama hizmeti sunulan sa�l�k kurulu�lar�nda �cretsiz olarak uygulanacakt�r. COVID-19 a��s� olmak istiyorum, ne yapmal�y�m? e-Nab�z uygulamas�na girerek COVID-19 a��s� i�in �ncelikli grupta olup olmad���n�z� kontrol ediniz. A�� i�in �ncelikli grupta olup olmad���n�z� k�sa mesaj (SMS) ile ��renmek i�in A�I yaz�p aralar�nda bo�luk b�rakarak s�ras�yla T.C. Kimlik Numaras� ve T.C. Kimlik Seri Numaras�n�n son 4 hanesini yaz�p 2023'e k�sa mesaj (SMS) g�nderebilirsiniz. (�rnek: A�I 12345678910 1234) A��lama i�in �ncelikli grupta iseniz Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS web, MHRS mobil, Alo 182) veya e-Nab�z �zerinden a�� i�in randevu al�n�z. Temas riskini en aza indirmek i�in l�tfen, randevu almadan sa�l�k kurulu�una ba�vurmay�n�z. COVID-19 a��s� yapt�rmak i�in sa�l�k kurulu�una gitmek g�venli midir? A��lama hizmeti, sa�l�k kurulu�lar�nda COVID-19 pandemisi sa�l�k �nlemlerine uygun �ekilde s�rd�r�lmektedir. A��lama hizmetlerinden yararlanacak ki�i hem kendi g�venli�i hem de toplum sa�l��� i�in sa�l�k kurulu�una gitmeden �nce randevu almal�d�r. B�ylece kalabal�k olu�umu �nlenir ve temas riski azal�r. Ayr�ca sa�l�k kurulu�lar�na giderken ve orada bulunulan s�re i�erisinde maske, mesafe ve temizlik kurallar�na uyulmal�d�r. Maske, mesafe ve temizlik kurallar�na uyuyorum, yine de a�� yapt�rmal� m�y�m? Bir pandemiyi (k�resel salg�n) durdurmak ve ya�am� eskisi gibi s�rd�rebilmek, t�m olanaklar�n birlikte kullan�lmas�yla m�mk�n olur. Bu anlamda en etkili halk sa�l��� m�dahalelerinden biri de a��lamad�r. A��n�n uygulanmas�n� takiben, hastal��a kar�� koruyuculu�un geli�mesi genellikle birka� hafta al�r ve a��lanan herkeste ayn� d�zeyde korunma sa�lanamayabilir. COVID-19 a��s�na ili�kin bug�nk� bilgilerimiz, a��lanan ki�inin kendisi korunuyor olsa bile vir�s� almas� durumunda bir ba�kas�na bula�t�rabilece�ini g�stermektedir. Bu nedenle a�� uyguland�ktan sonra da maske, mesafe ve temizlik kurallar�na uyulmas� gereklidir. COVID-19 a��lar� d���ndaki a��lar COVID-19'dan korunmaya yard�mc� olur mu? COVID-19 a��lar� d���nda yer alan grip, zat�rre, k�zam�k-k�zam�k��k-kabakulak (KKK), verem (BCG) vb. a��lar�n COVID-19'a kar�� korudu�una dair kan�tlanm�� bir bilgi yoktur. Grip ve/veya zat�rre a��s�n� yeni yapt�rd�m. COVID-19 a��s� olabilir miyim? Grip ve/veya zat�rre a��s� olduktan en az 2 hafta sonra inaktif COVID-19 a��s� olabilirsiniz.Grip ve/veya zat�rre a��s� olduktan en az 2 hafta sonra inaktif COVID-19 a��s� olabilirsiniz. Grip ve/veya zat�rre a��s� olduktan en az 2 hafta sonra inaktif COVID-19 a��s� olabilirsiniz. COVID-19'u ge�irmek COVID-19 a��s� olmaya g�re daha uzun s�re korur mu? Ki�inin bir hastal��� ge�irerek kazand��� ba����kl�k (do�al ba����kl�k) d�zeyi, ge�irilen hastal��a ve ki�iye g�re de�i�ir. COVID-19 etkeni SARS-CoV-2 yeni bir vir�s oldu�u i�in hastal��� ge�irmekle kazan�lan do�al ba����kl���n ne kadar s�re koruyaca�� bilinmemektedir. Ancak y�r�t�len baz� �al��malar COVID-19'a kar�� geli�en do�al ba����kl���n uzun s�reli olmad���n� g�stermektedir. Ba� a�r�s� varsa parasetamol i�eren a�r� kesiciler kullan�labilir. �naktif COVID-19 a��s�nda domuz i�eri�i bulunmamaktad�r. Kusma, ishal varsa bol s�v� al�nmal�d�r. Beslenme �ekli ishal diyetine uygun olarak d�zenlenebilir. S�v� ve g�da al�namayacak kadar kusma g�r�l�yorsa hekime ba�vurulmal�d�r. COVID-19 a��s� uygulamas�ndan sonra a��yla ili�kili olabilece�i d���n�len bir rahats�zl�k hissedilmesi durumunda en yak�n sa�l�k kurulu�una ba�vurulmal�d�r. �naktif COVID-19 a��lar�n�n yan etkileri var m�d�r? Bug�ne kadar COVID-19 a��lar�na y�nelik gerek y�r�t�len klinik �al��malarda gerekse mevcut a�� uygulamalar�nda ciddi yan etkilere rastlanmam��t�r. A��lama sonras�nda g�r�len yan etkiler s�kl�kla hafiftir. Bunlar; yorgunluk, ba� a�r�s�, ate�, titreme, kas/eklem a�r�s�, kusma, ishal, a�� uygulanan b�lgede a�r�, k�zar�kl�k, �i�lik gibi hafif yan etkilerdir. Ancak nadir de olsa alerjik reaksiyonlar�n olabilece�i g�z ard� edilmeden a�� uygulamas�ndan sonra bir rahats�zl�k hissedilmesi durumunda en yak�n sa�l�k kurulu�una ba�vurulmas� ve hekime yak�n zamanda a�� olundu�u bilgisinin iletilmesi unutulmamal�d�r. Temasl� ki�iler karantina s�recini tamamlad�ktan sonra �ncelikli risk gruplar� i�inde yer al�yorsa a�� olabilirler. A�� sonras� s�k rastlanan yan etkilerle kar��la�t���mda ne yapmal�y�m? A�� sonras�nda s�k olarak kar��la��labilecek durumlar ve bu hafif durumlara y�nelik destekleyici yakla��mlar �unlard�r: A�� uygulanan b�lgede a�r�, �i�lik, k�zar�kl�k oldu�unda enjeksiyonun yap�ld��� kola y�ksekte olacak �ekilde pozisyon verilmelidir. So�uk uygulama yap�lmal�d�r. Parasetamol i�eren a�r� kesiciler kullan�labilir. Yorgunluk hissediliyorsa istirahat edilmeli, yeterli s�v� al�nmal�d�r. Hafif ate� ve titreme ve/veya kas ve eklem a�r�s� varsa istirahat edilmeli, yeterli s�v� al�nmal�d�r. Parasetamol i�eren a�r� kesiciler kullan�labilir. Ba� a�r�s� varsa parasetamol i�eren a�r� kesiciler kullan�labilir. Kusma, ishal varsa bol s�v� al�nmal�d�r. Beslenme �ekli ishal diyetine uygun olarak d�zenlenebilir. S�v� ve g�da al�namayacak kadar kusma g�r�l�yorsa hekime ba�vurulmal�d�r. COVID-19 a��s� uygulamas�ndan sonra a��yla ili�kili olabilece�i d���n�len bir rahats�zl�k hissedilmesi durumunda en yak�n sa�l�k kurulu�una ba�vurulmal�d�r. �naktif COVID-19 a��s�nda domuz i�eri�i bulunmakta m�d�r? �naktif COVID-19 a��s�nda domuz i�eri�i bulunmamaktad�r. Temasl� oldu�um i�in PCR testi yapt�rd�m ancak sonucum negatif ��kt�. A�� olmal� m�y�m? Temasl� ki�iler karantina s�recini tamamlad�ktan sonra �ncelikli risk gruplar� i�inde yer al�yorsa a�� olabilirler. Zat�rre a��s� oldum, COVID-19 a��s� da olmama gerek var m�? Zat�rre (pn�mokok) a��lar� COVID-19'a kar�� koruma sa�lamamaktad�r. Dolay�s�yla COVID-19'a kar�� korunabilmek i�in ona �zel �retilmi� COVID-19 a��s�n�n uygulanmas� gerekmektedir. Grip a��s� oldum, COVID-19 a��s� da olmama gerek var m�? Grip (mevsimsel influenza) a��lar� COVID-19'a kar�� koruma sa�lamamaktad�r. Dolay�s�yla COVID-19'a kar�� korunabilmek i�in ona �zel �retilmi� COVID-19 a��s�n�n uygulanmas� gerekmektedir. Kimlere inaktif COVID-19 a��s� �nerilmemektedir? Bilim Kurulu taraf�ndan belirlenmi� �ncelikli risk grubunda 18 ya� alt�ndaki ki�iler yer almad���ndan �u an i�in bu gruba COVID-19 a��s� uygulanmayacakt�r. Gebelikte inaktif COVID-19 a��s�n�n uygulanmas�na ili�kin veri bulunmamaktad�r. COVID-19'u a��r ge�irme riski y�ksek olan gebelere kendi istekleri halinde a�� uygulanabilir. A��n�n gebeli�in ilk �� ay�nda uygulanmamas� tercih edilir. Emzirme d�neminde inaktif COVID-19 a��s�n�n uygulanmas�na ili�kin veri bulunmamaktad�r. COVID-19'u a��r ge�irme riski y�ksek olan emziren kad�nlara kendi istekleri halinde a�� uygulanabilir. �naktif COVID-19 a��s�; PCR testi ile COVID-19 tan�s� alm�� ki�ilere ve a�� yapt�rmadan �nceki 10 g�n i�erisinde bir COVID-19 vakas�yla temas etmi� ki�ilere uygulanmayacakt�r. �naktif COVID-19 a��s�n�n uygulanmamas� gereken durumlar hangileridir? A��n�n i�eri�inde bulunan herhangi bir maddeye kar�� alerji/anafilaksi �yk�s� bulunmas� durumunda a�� uygulanmas� �nerilmemektedir. Daha �nce ya�anan belirgin bir alerjik reaksiyon varsa a�� uygulamas�ndan �nce bu durum sa�l�k personeline belirtilmelidir. Di�er t�m a��larda da oldu�u gibi y�ksek ate� (38�C ve �zerinde),tablosu netle�memi� hastal�k ve kronik hastal�klar�n ataklar� s�ras�nda a��n�n uygulanmas�n�n bir s�re ertelenmesi �nerilmektedir. Yumurtaya alerjim var, inaktif COVID-19 a��s� olabilir miyim? A��n�n �retim s�recinde yumurta kullan�lmamaktad�r. Bu nedenle yumurta alerjisi olan ki�ilere inaktif COVID-19 a��s� uygulanabilir. Neden 65 ve �st� ya�taki ki�ilere COVID-19 a��s�n�n �ncelikli olarak yap�lmas� planlan�yor? 65 ve �st� ya�taki ki�ilerde COVID-19'u a��r ge�irme ve hastaneye yat��, hatta �l�m riski daha y�ksek oldu�u i�in a�� bu ya� grubuna �ncelikli olarak uygulanacakt�r.
14.1.2021 - 50526
|