|
Yaz�n g�ne� ���nlar�n�n bedenimize etkisi, hava s�cakl���n�n daha y�ksek olmas� bizi daha enerjik k�lmaktayken, k�� aylar�na gelindi�inde g�ne� ���nlar�na daha az maruz kalmak ve �s� de�i�imi canl�l��m�zda ve enerji d�zeyimizde d��meye neden olmaktad�r.
Hormonal d�zeylerdeki de�i�im de k�� aylar�nda enerjimizin azalmas�na yol a�ar. Beyinde etkisi olan seratonin adl� hormonun k�� aylar�nda daha az salg�land���, bu y�zden daha depresif duygu durumu i�inde olundu�u saptanm��t�r. Yine beyinden salg�lanan bir ba�ka hormonun, Melatonin, salg�lanmas� ���k d�zeyleri ile kontrol edilir, d�zeylerinde de�i�iklik olmaktad�r.
K�� depresyonu (winter depression) veya k�� melankolizm (winter blues) denilen bu durum, normal mental sa�l��� olan ki�ilerde k�� aylar�na gelindi�inde depresyonla ilgili semptomlar�n daha fazla hissedilmesi olarak tan�mlanmaktad�r. G�r�lme s�kl��� ekvatordan uzakla�t�kca artmakta, kutuplara do�ru gidildik�e %10 d�zeylerinde olmaktad�r.
Beynimizden salg�lanan endorfin hormonu d�zeyleri ile mutsuzluk ve bezginlik hissi aras�nda bir korelasyon vard�r. Baz� g�da maddelerinin endorfin sal�n�m�n� artt�rd��� g�zlemlenmi�tir. Portakal, mandalina gibi narenciye �r�nleri zengin C vitamini kayna�� olmas� ve endorfin hormonunu art�rmas� nedeniyle diyette olmas� gerekmektedir.
�ncelikle almam�z gereken g�nl�k kalori miktar�n� bilmemiz gerekmektedir. Ortalama 70kg olan bir kimsede aktivite durumuna g�re 1800-2200 kalori ihtiyac� olmaktad�r. Kompleks karbonhidratlar t�ketilmelidir. Yulaf, kepek ekme�i, kepekli pirin� gibi karbonhidratlar, basit �eker i�eren g�dalara tercih edilmelidir. Yer elmas�, tatl� patates, kereviz hem y�ksek miktarda lif i�ermesi hem de A ve C vitamini y�n�nden zengin olmas� nedeniyle t�ketilmelidir.
�ikolata ise v�cudumuzda oksitlenmeyi �nleyici flavanollerden zengin bir besin maddesidir. Epicatechin denilen �ikolatan�n �z�nde bulunan madde, damarlar�n geni�lemesinde �nemli bir rol oynamakta, ayn� zamanda endorfin hormonunu uyararak mutlu olmay� sa�lamaktad�r. �zellikle kakao miktar� %70’in �zerindeki bitter �ikolatalar tercih edilmelidir.
Stresten uzak durmaya �al��mak daha canl� olmam�z� sa�layacakt�r. Meditasyon, yoga gibi y�ntemler i� d�nyam�zda rahatlamaya yard�mc� olabildikleri gibi daha canl� ve enerjik olmam�z� sa�layan y�ntemlerden birka��d�r.
D�zenli egzersiz yapman�n beyinde endorfin hormonu d�zeylerini artt�rd��� bilinmektedir. Haftada 3 kez, ya��m�za g�re maksimum kalp h�z�m�z�n %80’i d�zeyinde yap�lan 45-60 dakikal�k spor kendimizi daha enerjik hissetmemizi sa�lamaktad�r. Haftada 3 defadan fazla yap�lan a��r aktiviteli (aletli jimnastik, kross ko�ular� vb.) yeterli ve dengeli beslenilmedi�i takdirde yorgun hissetmemize neden olabilir.
Amerikan Hastanesi
Endokrinoloji, Diyabet ve Metabolizma Hastal�klar� B�l�m�
Dr. Sinan Tanyola�
4.2.2011 2 - 4945
|