|
T�p Bebek Uzman� Op. Dr. Seval Ta�demir: "Kanser te�hisi ald�ysan�z ve art�k anne olamayaca��n�z� d���n�yorsan�z, yan�l�yorsunuz. Tedaviden �nce dondurdu�unuz yumurtalar�n�z ile tedavi sonras�nda bebek hayalinize kavu�abilirsiniz" diyerek kad�nlar�n korkmamas� gerekti�ini belirtiyor. Ferti-Jin T�p Bebek Merkezi Klinik Direkt�r�, Kad�n Hastal�klar�, Do�um ve T�p Bebek Uzman� Op. Dr. Seval Ta�demir, "Artan kanser hastal�klar�, �ocuk sahibi olma hayallerine engel de�il. Kemoterapi ve radyoterapi tedavilerinden �nce yumurta ya da embriyolar�n�z� dondurtabilirsiniz. B�ylelikle kanser tedavisi sonras�nda bebek hayalinize kavu�abilirsiniz. Ancak bunun i�in hastalar�n tedaviden �nce t�p bebek uzmanlar�, radyasyon ve medikal onkologlar taraf�ndan de�erlendirilip k�s�rl�k koruyucu y�ntemler hakk�nda bilgilendirilmesi sa�lanmal�d�r" diyor. Kanser tedavisi hangi durumlarda �remeye zarar verir? �ocukluk �a��nda ve do�urganl�k d�nemindeki kanserlerde kullan�lan kemoterapi ve radyoterapi �remeye zarar verir. Do�urganl�k d�nemi kanser t�rleri; meme, rahim a�z�, rahim, yumurtal�k ve tiroit, �ocukluk �a��nda ise kemik ili�i nakli gerektiren l�semi ve kan hastal�klar�nda, yo�un kemoterapi oldu�undan, do�urganl���n korunmas� bu ya�lardan itibaren �nemli olmaktad�r. Kullan�lan ilac�n �e�idi, s�resi, dozu ve ya�a g�re etkisi de�i�iklik g�sterir. �zellikle kemoterapide kullan�lan ajanlar ve rahim-yumurtal�k b�lgesine yap�lan radyoterapi, �reme h�crelerine zarar verir. KEMOTERAP�DEN �NCE YAPILMALI Kanserde k�s�rl��a kar�� hangi y�ntemleri uyguluyorsunuz? K�s�rl�ktan koruma y�ntemi hastan�n evli olup olmad���na g�re de�i�mektedir. Hasta bekar ise yumurta veya yumurtal�k dokusunu dondurma tercih edilir. Yumurta dondurmada, kemoterapi �ncesi (yakla��k 15 g�n �ncesinden) yumurtal�klar ila�la uyar�larak b�y�t�l�p toplanmakta, d�llenmeden �nce dondurulmaktad�r. Yumurtal�k dokusu dondurulmas�; ila� tedavisi i�in zaman� olmayan hastalarda, daha �ok �ocuklarda tercih edilmektedir. Laparaskopi y�ntemiyle yumurta dokusunun bir k�sm� al�narak saklanmaktad�r. EMBR�YO -196 DERECEDE SAKLANIR Hasta evli ise hangi y�ntem uygulan�r? �lk olarak embriyo dondurma tercih edilir. Embriyo dondurmada h�zl� dondurma (vitrifikasyon) y�ntemiyle embriyolar -196 derecede saklan�r. ��z�ld�kten sonra ise y�ksek oranda canl�l���n� devam ettirmektedir. Dondurma tekniklerinde geli�meler ile gebelik elde etme ba�ar� oran� taze uygulamalar ile benzerdir; yakla��k 55-60 oran�ndad�r. YUMURTALIKLAR UYARILIR Dondurma i�lemi nas�l yap�l�yor? Yumurta dondurma i�leminin ba�lang�c�; t�p bebek tedavi protokol� gibidir. �ncelikle yumurtalar�n uygun �ekilde b�y�t�lmesi veya do�al sikluslarda yumurta takibi, sonras�nda da yumurtalar�n toplanarak saklanmas� i�lemi ger�ekle�tirilir. Elde edilen yumurtalar �e�itli dondurma teknikleri ile dondurularak saklan�r. �zellikle son y�llarda h�zl� dondurma (vitrifikasyon) ile ba�ar�l� sonu�lar elde edilmektedir. �u anda vitrifikasyon ile embriyolarda ve yumurtalarda ��z�ld�kten sonra y�zde 100'e yak�n canl�l�k oran� elde edilmektedir. K�sa s�reli�ine, y�ksek konsantrasyonda dondurma sol�syonlar� ile ani �s� d����� sa�lanarak, h�crenin etraf�nda cam y�zey olu�turularak h�cre korunmaktad�r. Kemoterapi veya radyoterapiye ba�lamadan yakla��k iki hafta �nce, yumurtal�klar uyar�larak, yumurta b�y�mesi sa�lan�r. Meme kanseri vakalar�nda, hormon resept�r� pozitif oldu�undan, kanser �strojene hassas ise yumurtal�klar� uyarmada kullan�lan �strojen d���k seviyede tutulur. GEBEL�K ���N �Z�N VER�L�R Kanser tedavisinden ne kadar zaman sonra hamile kal�nabilir? Kanser tedavisi sonras� ne zaman gebe kal�nabilece�i veya tedaviye ba�lanabilece�i kanser t�r�ne, evresine ve ila� s�resine g�re de�i�mektedir. Yeterli ila� dozu sa�land�ktan sonra kanser taramalar�nda r�ntgen, MR ve kan testlerinde kanser belirtisi yoksa gebelik i�in izin verilir. REGL�N D�ZENE G�RMES� GEBEL�K ANLAMINA GELMEZ Evli �iftler t�p bebek tedavisi ile embriyo dondurma i�lemi yapt�rabiliyorlar. Embriyo transferi yap�ld�ktan sonra kalan dondurulmaya uygun embriyo mevcutsa, �iftlerin de izniyle al�narak dondurulma yap�labilmektedir. Yumurta dondurma i�lemi eskiden sadece kanser hastalar�nda uygulan�yordu. Ancak 2014 y�l�n�n son aylar�nda Sa�l�k Bakanl��� taraf�ndan t�p bebek y�netmeli�inde yap�lan de�i�iklikle erken ya�larda yumurtal�k rezervi azalm�� veya erken menopoza girme riski olan kad�nlar�n da bu durumunu kan�tlamas� �art� ile yumurtalar�n�n dondurulmas�na izin verildi. Kemoterapi sonras� adetler en az 6-12 ay gibi de�i�en s�rede geri d�nebilmektedir. Adetlerin d�zelmesi her zaman gebelik elde edilebilece�i anlam�na gelmiyor. Yumurtal�k fonksiyonlar�n�n tedaviden etkilenip etkilenmedi�ini anlamak i�in, adetin ���nc� g�n�nde FSH, E2 (�stradiol) ve AMH (antim�llerian hormon) testlerinin yap�lmas� gerekir. KEMOTERAP� �LA�LARI ERKEN YUMURTA YETMEZL���NE YOL A�AR D�nyada yap�lan bir�ok �al��ma ile dondurulmu� yumurtalarla ve yumurtal�k dokusunun v�cudun farkl� b�lgelerine konmas�yla gebelikler ve canl� do�umlar bildirilmektedir. G�n ge�tik�e geli�en teknoloji ve kanser tedavilerindeki ilerlemelerle, hayatta kalma oranlar�n�n artmas�; fertilitenin korunmas�n� da sa�lamaktad�r. Kullan�lan kemoterapi ve radyoterapi, kad�nlarda yumurtal�k fonksiyonlar�n� etkileyerek, erken yumurta yetmezli�i dedi�imiz erken menopoza yol a�maktad�r. Bu sebeple onkologlar�n tedavi �ncesi, hastalar�n�n ileriki d�nemde �ocuk arzusunu da dikkate almalar� �nemlidir. Hastalar�n; t�p bebek uzmanlar�, radyasyon ve medikal onkologlar taraf�ndan de�erlendirilip k�s�rl�k koruyucu y�ntemler hakk�nda bilgilendirilmesi sa�lanmal�d�r. Hastan�n psikolojisi ve d���nceleri de �nemsenerek bir tedavi protokol� olu�turulmal�d�r.
1.4.2016 0 - 20503
|