|
“Kad�n�n Stat�s� ve Sa�l��� �le �lgili Ger�ekler” kitab�nda, d�nyada ve T�rkiye’de n�fus, ya� ve cinsiyet yap�s�, do�um ve �l�m h�zlar� gibi ge�mi� y�llara ait verilerle cinsiyet ve toplumsal cinsiyet kavramlar� ve kad�n�n sa�l�kla ilgili sorunlar�na yer verildi.
Sa�l���n �nemli belirleyicilerinden biri olan toplumsal cinsiyet ayr�mc�l���n�n, sa�l�k hizmetlerine ula�mada, hastal�klar�n �nlenmesi ve tedavisinde e�itsizliklere yol a�t��� ifade edilen kitapta, sa�l�kla ilgili sorunlar�n ��z�m �nerileri ve programlar�n�n da toplumsal cinsiyet bak�� a��s�yla de�erlendirildi�ine i�aret edildi. Kitapta, e�itsizliklerin kad�nlar�n ya�amlar�na ve sa�l�klar�na etkilerinin g�z �n�ne al�nmas� gerekti�i belirtildi.
�ncelemelere g�re, d�nyada kad�nlar�n ya�am kalitesinin erkeklere g�re olumsuz oldu�u kaydedilen kitapta, kad�nlar�n bebeklik d�nemlerinde, ebeveynler taraf�ndan istenmeme, kad�n s�nneti, ihmal ve hizmetten yararlanamama; ergenlikte toplumsal bask�, bekaret denetimi, cinsiyet temelli �iddet, taciz ve istismar; eri�kinlikte ise gebelik ve do�um sonras� komplikasyonlar, istenmeyen gebelikler, hizmetlerden mahrum b�rak�lma, anne �l�mleri ve cinsel yolla bula�an enfeksiyonlar gibi sorunlarla kar�� kar��ya kald�klar�na dikkat �ekildi.
T�rkiye’de kad�nlar�n stat�lerindeki d���kl���n ve karar verme mekanizmalar�nda yeterince yer almamalar�n�n, sa�l�klar�n� koruyacak kaynaklara ula�ma ve bunlar� kontrol etme olanaklar�n� da k�s�tlad��� ifade edilen kitapta, “Sa�l�k hizmetlerinin daha kapsaml� hale getirilerek kad�n ve erke�i ya�am d�ng�s� yakla��m� ile b�t�nc�l olarak ele alan, hizmetin nicelik ve niteli�inin gereksinimlerine g�re d�zenledi�i, sa�l��� kad�n-erkek ay�rt etmeksizin geli�tirilen, korunma ve �nleme yakla��mlar�n� i�eren programlar�n olu�turulup, g��lendirilip yayg�nla�t�r�lmas� gerekmektedir” g�r���ne yer verildi.
Toplumsal cinsiyet rollerinin toplumsal olarak kurguland��� ve ��retildi�i vurgulanan kitapta, k�z ve erkek �ocuklara bu �er�evede nas�l davranmalar� gerekti�i ve �ocukluklar�ndan itibaren birbirinden farkl� davranmalar�, giyinmeleri, duygular�n� farkl� bi�imde g�stermeleri ve farkl� ilgi alanlar� edinmelerinin ��retildi�i ifade edildi. Toplumsal cinsiyet normlar�n�n aile, sosyal �evre, dini kurumlar ve medya gibi toplumsal kurumlar taraf�ndan �retildi�i belirtilen kitapta, genellikle de yasalar taraf�ndan resmi bir stat� kazand�r�ld��� kaydedildi.
Toplumsal cinsiyet rol kal�plar�n�n toplumsal e�itsizliklerde �nemli bir etkiye sahip oldu�una i�aret edilen kitapta, ekonomik faaliyet alan�nda pek �ok e�itsizlikle kar�� kar��ya kalan kad�nlar�n benzer sebeplerle aile reisli�i, m�lkleri y�netme, i� kurma ve y�r�tme gibi konularda erkeklerle e�it olmad��� belirtildi. Kitapta, kad�nlar�n i� saatlerinin y�zde 66’s�n� doldurduklar� halde d�nya gelirinin sadece y�zde 10’una, m�lkiyetlerin de y�zde 1’ine sahip olduklar� savunuldu.
D�nyada okuma-yazma bilmeyenler aras�nda bir erke�e kar��n 2 kad�n bulundu�u kaydedilen kitaba g�re, t�m ya� gruplar�nda k�z �ocuklar�n�n erkeklere g�re daha d���k oranda okula devam etti�i ifade edildi.
Cumhuriyetin kurulu�undan bu yana devletin, kad�nlar�n �niversiteye gitmelerini destekledi�i hat�rlat�lan kitapta, T�rkiye’de k�z �ocuklar�n�n �niversiteye kadar gelebilmesini engelleyen fakt�rlerin ��z�mlenmesi gerekti�i kaydedildi.
Y�ksek��retimin kad�nlar�n i� bulma olanaklar�n� �nemli �l��de art�rd��� vurgulanan kitapta, k�z ve erkek ��rencilerin fak�lte ve b�l�mler aras�ndaki da��l�mlar�nda ise kad�nlar�n daha �ok dil ve sosyal bilimler alanlar�nda yo�unla�t�klar� ifade edildi.
Kitapta, Aral�k 2007 verileri �����nda, d�nya parlamentolar�nda kad�n oran�n�n y�zde 17.7 oldu�u; 36 bin 294 erke�e kar��l�k 7 bin 793 kad�n�n parlamentolarda bulundu�u belirtildi.
T�rkiye’de ise Cumhuriyet d�neminde meclisteki kad�n milletvekili oran�n�n ancak 9.1’e ula�t��� ifade edilen kitapta, bu oran�n gerekenin alt�nda oldu�u savunuldu.
Belediye meclisleri ve il genel meclislerinde de kad�nlar�n d���k oranda temsil edildi�ine dikkat �ekilen kitapta, 2004 se�im sonu�lar�na g�re 3 bin 225 belediye ba�kan�ndan yaln�zca 18’inin, AB �lkelerinde ise se�ilmi� her 5 yerel y�neticiden birinin kad�n oldu�u belirtildi.
Kitapta, “Kad�nlar�n siyasete ve karar alma mekanizmalar�na tam kat�l�m� sa�lanmadan, siyasete girmeleri i�in g��lendirilmeden kad�n�n stat�s�n�n y�kselemeyece�i ve kad�n bak�� a��s�n�n yasa ve uygulamalara yans�t�lamayaca�� g�r�lmesi gereken bir ger�ektir” denildi.
Mutlak yoksulluk s�n�r�ndaki 1,5 milyar ki�inin y�zde 70’ini kad�nlar�n olu�turdu�una i�aret edilen kitapta, 700 milyon kad�n�n yeterli yiyecek ve i�me suyu bulamazken, sa�l�k ve e�itim hizmetlerinden mahrum oldu�u belirtildi. T�rkiye’nin durumunun da d�nya genelinden farkl� olmad��� savunulan kitapta, “yoksullu�un giderek kad�nla�t���” �ne s�r�ld�.
Kad�nlar�n ya�l�, hasta ve �ocuk bak�m� dolay�s�yla �al��ma ya�am�ndan uzakla�t��� belirtilen kitapta, yeterli ve gerekli sosyal destek mekanizmalar�ndan mahrum kald�klar� iddia edildi. Kitapta, bu nedenle kad�n istihdam�n� art�rmak a��s�ndan kad�nlar�n g�ndelik ya�amlar�n� kolayla�t�r�c�, d�n��t�r�c� �abalar�n gerekti�i vurgulanarak, �unlar kaydedildi;
T�rkiye’de kad�n erkek e�itli�i ilkesi yasal d�zenlemelerle g��lendirilmi�tir ancak yasal d�zenlemeler ya�ama ge�irilmeden hedefe ula�mak olas� de�ildir. Kad�n-erkek e�itli�inin sa�lanmas�, toplumsal cinsiyet duyarl�l���n�n t�m plan ve programlara yans�t�lmas�, kad�n�n insan haklar�n�n korunmas�, geli�tirilmesi ve toplumsal ya�am�n her alan�nda kad�n�n g��lendirilmesi, kad�nlar�n t�m karar alma konumlar�na e�it kat�l�mlar�n�n sa�lanmas� i�in politikalar ve stratejiler geli�tirilmeden toplumlar�n ne sa�l�kl� olmalar� ne de ilerlemesi olanakl� olacakt�r.
23.5.2011 - 7478
|