|
Op. Dr. Mustafa Nuri Alihano�lu
Kad�n Hastal�klar� ve Do�um
Ara�t�rmalar sonucu bir veya birden fazla k�s�rl�k nedeni bulunabilece�i gibi �iftlerin yakla��k %15inde k�s�rl���n nedeni saptanamaz. K�s�rl���n mutlak oldu�u durumlar nadirdir. Erken menopoz veya erkekte hi� sperm h�cresi bulunmamas� d���nda di�er k�s�rl�k nedenleri i�in do�al yollardan �ocuk sahibi olma �ans�n�n azalm�� oldu�undan bahsedilebilir.
Kad�ndaki en �nemli k�s�rl�k sebepleri yumurtlama bozukluklar�, endometriozis ve t�plerin hasarl� veya t�kal� olmas�d�r.
Erkekte g�r�len k�s�rl�k nedenleri aras�nda ise sperm say�s�n�n, hareketlili�inin yetersiz olmas� ve baz� durumlarda da sperm h�crelerinin anormal olmas� say�labilir.
Kad�nda k�s�rl�k nedenleri;
Yumurtlama bozukluklar�: Kad�nda en s�k g�r�len k�s�rl�k nedeni yumurtlama bozukluklar�d�r. Yumurtlama (yumurtan�n yumurtal�klar d���na at�lmas�) olmaks�z�n d�llenme ve gebelik olu�amaz. Yumurtlama bozuklu�u dendi�inde yumurtlaman�n hi� olmamas� veya d�zensiz ve seyrek olmas� anla��l�r.
Adetlerin seyrek veya hi� g�r�lmemesi �o�u zaman bir yumurtlama bozuklu�unu g�sterir ancak adetlerin tamamen d�zenli oldu�u durumlarda da yumurtlama bozukluklar�na rastlanabilir. Yumurtlama bozukluklar� ba�l�ca �� grupta toplanabilir.
Yumurtal�klardaki yumurta �retimini uyaran hormonlar�n do�u�tan eksikli�ine ba�l� olarak beyin sap�ndan salg�lanamamas�; Bu durumda kad�nda ergenlikten itibaren hi� adet kanamas� g�r�lmez.
Beyin sap�ndan s�t hormonu prolaktinin normalden fazla salg�lanmas� bu durum genellikle bu b�lgedeki iyi huylu bir t�m�r�n varl���na ba�l� olmakla beraber bazen hi�bir sebep bulunamaz. �yi huylu t�m�rlerin cerrahi yollarla ��kar�lmas� veya sebep bulunamad��� durumlarda �e�itli ila� tedavileri ile prolaktin seviyeleri d���r�lerek yumurtlama normal hale getirilebilir.
Polikistik over sendromu; Bu hastal���n tipik formunda genel olarak adetler d�zensiz ve seyrektir (y�lda 3-4 adet). Baz� hastalarda adetler hi� g�r�lmezken di�erlerinde tamamen normal olabilir. Hastalar genellikle �i�manlamaya yatk�nd�rlar.
Ciltte ve sa�larda ya�lanma, sivilce gibi problemler s�k�a g�r�l�r. Yumurtal�klarda normalden fazla say�da yumurta bulunmakta ve bunlar erkeklik hormonu salg�layarak normal yumurta geli�imini engellemektedirler.
T�plerin hasarl� ve t�kal� olmas�: T�plerin k�smen veya tamamen t�kal� olmas� sperm ile yumurtan�n bulu�mas�n� engelleyerek d�llenme ve gebeli�i olanaks�z k�lar. T�plerdeki bu hasar ge�irilmi� enfeksiyon, endometriozis veya ge�irilmi� bir ameliyat sonras� kalan kar�n i�i yap���kl�klar� gibi bir�ok nedene ba�l� olabilir.
T�pler bir d�� gebelik sonucu da hasara u�rayabilir. Geli�mi� �lkelerde cinsel yollardan bula�an enfeksiyonlar t�plerdeki hasar�n en �nemli nedenidir. �lkemizde �ocukluk �a��nda al�nan verem mikrobu da t�plerde geri d�n�lemez hasar olu�turmaktad�r.
Endometriozis: Endometriozis rahim i�ini d��eyen dokunun (endometrium) rahim d���nda geli�mesidir. Endometriozis en s�k olarak rahimi yerinde tutan ba�lara yerle�mektedir. Di�er s�k g�r�ld��� b�lgeler ise rahim y�zeyi, t�pler ve yumurtal�klard�r.
Endometriozis t�pk� rahim i�ini d��eyen doku gibi hormonlara duyarl� olup adet s�ras�nda kanar. Kar�n i�inde olu�an bu mikro kanamalar zamanla iltihab benzeri yang�sal durum olu�turmakta ve yap���kl�klara sebep olmaktad�r. Endometriozis yumurtal�klarda yerle�ti�i zaman kist olu�umuna neden olmaktad�r.
Bu kistlere endometrioma ad� verilir. Endometriozisin en �nemli belirtileri adet �ncesi ve adet s�ras�nda a�r�, ili�ki esnas�nda veya sonras�nda a�r�, d�zensiz �iddetli adetler ve k�s�rl�kt�r.
Daha az g�r�len di�er belirtiler yorgunluk, adet esnas�nda ba��rsak hareketlerinin �iddetlenmesi veya ishal, kab�zl�k gibi di�er sindirim sistemine ait belirtilerdir. Bunlar�n yan�s�ra endometriozis baz� kad�nlarda hi�bir belirti vermeyebilir.
Endometriozisi olan kad�nlar�n yakla��k y�zde 50sinin �ocuk sahibi olabilmeleri i�in tedavi gerekir. Yine k�s�rl�k nedeni ile ba�vuran kad�nlar�n yakla��k y�zde 25inde endometriozis saptanmaktad�r.
27.2.2011 - 5717
|